Szczepionka przeciw COVID-19

Obecnie w Polsce może być stosowana szczepionka mRNA przeciw COVID-19 o nazwie Comirnaty. Szczepionka ta została dopuszczona do obrotu w  całej Unii Europejskiej (decyzja Komisji Europejskiej z 21.12.2020). Szczepionka chroni przed objawami COVID-19 wywołanymi przez koronawirusa SARS-CoV-2.
W zaawansowanych badaniach klinicznych są 3 rodzaje preparatów szczepionkowych, które, w przypadku pozytywnej oceny urzędu rejestracyjnego mają szansę być wykorzystane w programie szczepień przeciw COVID-19:

• szczepionki mRNA
• szczepionki wektorowe
• szczepionki podjednostkowe

Szczepionki mRNA

Szczepionki mRNA zawierają informacyjny kwas rybonukleinow (mRNA) kodujący białko S (kolca) wirusa SARS-CoV-2. Kwas ten zamknięty jest w kapsułce z nanocząsteczek lipidowych. Kapsułka pełni funkcję ochronną zabezpieczając mRNA przed degradacją, funkcję transportową pomagając mRNA dostać się do komórki oraz wzmacniającą odpowiedź odpornościową (działają jak swego rodzaju adiuwant). Na podstawie informacji z mRNA w komórce gospodarza syntetyzowane jest białko S (kolca) SARS-CoV-2, które będąc silnym antygenem pobudza odpowiedź odpornościową w postaci przeciwciał neutralizujących (odpowiedź humoralna) i stymuluje wytwarzanie limfocytów T (odpowiedź komórkowa).

Szczepionki mRNA dopuszczone do obrotu:

• szczepionka Comirnaty firm Pfizer i BioNTech
• szczepionki mRNA firmy Moderna

Zaawansowane badania kliniczne dotyczą:

• szczepionki mRNA firmy CurVac.

Szczepionki wektorowe składają się z niezdolnego do replikacji wirusa (np. adenowirusa zwierzęcego), do którego wbudowany jest gen kodujący informację genetyczną o syntezie białka S (kolca) SARS-CoV-2. Dzięki temu syntetyzowane jest białko S, które jako antygen pobudza odpowiedź odpornościową w postaci przeciwciał neutralizujących i odpowiedź komórkową. Adenowirus w szczepionce pełni funkcję wektora, który jest małą fabryką, która „produkuje” antygen szczepionkowy. Wektor jest bezpieczny, został tak dobrany, że nie namnaża się w organizmie człowieka, nie wykazuje również właściwości zakaźnych.

Zaawansowane badania kliniczne dotyczą:

• szczepionki wektorowej firmy Astra Zeneca we współpracy z Uniwersytetem Oksfordzkim,
• szczepionki wektorowej firmy Johnson&Johnson.

Szczepionki podjednostkowe zawierają oczyszczone białko S (kolca) SARS-CoV-2 lub fragment białka przygotowane metodą rekombinacji genetycznej. W celu wzbudzenia silnej odpowiedzi odpornościowej do szczepionki dodawany jest często adiuwant.

Zaawansowane badania kliniczne dotyczą:

• szczepionki podjednostkowej z adiuwantem firmy Sanofi-GSK.

Różnica między szczepionką mRNA a dotychczas stosowanymi szczepionkami dotyczy sposobu i miejsca gdzie produkowane jest białko pełniące rolę antygenu w szczepionce. W dotychczas stosowanych szczepionkach podawaliśmy gotowe białka (antygeny) lub ich fragmenty, które stymulowały organizm do wytworzenia przeciwciał neutralizujących oraz odpowiedzi na poziomie komórkowym. W przypadku szczepionek mRNA do organizmu podajemy tylko informację genetyczną o tym jak dane białko powinno być wytworzone. Sama produkcja białka zachodzi już w naszych komórkach.

Innymi słowy w szczepionkach mRNA nie podajemy gotowego antygenu, a dokładny przepis na jego przygotowanie w postaci mRNA kodującego informację o białku pełniącym funkcję antygenu.