Szczepionka przeciw COVID-19

Zgodnie z komunikatem Ministra Zdrowia będzie dostępna szczepionka przeciw COVID-19 zaktualizowana dla podwariantu JN.1.

Szczepionka będzie dostępna dla wszystkich w wieku >12 lat.

Szczepionka jest zalecana szczególnie:

• osobom w wieku ≥60 lat,
• pacjentom z chorobami współistniejącymi zwiększającymi ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19, tj. otyłością (BMI≥25), cukrzycą, przewlekłą chorobą płuc, przewlekłą chorobą nerek, chorobą układu sercowo-naczyniowego, zaburzeniami neurorozwojowymi, aktywną chorobą nowotworową, chorobą immunosupresyjną lub leczeniem immunosupresyjnym.

W sezonie 2024/2025 dostępne są szczepionki przeciw COVID-19 zaktualizowane do podwariantu JN.1:

– dla dorosłych i nastolatków w wieku ≥12 lat

• Szczepionka mRNA Spikevax JN.1 (bezpłatna, dostępna w POZ i wybranych aptekach), podawana w ramach kontynuacji Narodowego Programu Szczepień,
• Szczepionka mRNA Comirnaty JN.1 (dawka 30 µg) (odpłatna, wymagana recepta).

– dla dzieci w wieku w wieku 6 mies. -11 lat

• Szczepionka mRNA Spikevax JN.1 dawka 0,25 ml (bezpłatna, dostępna w POZ, które realizują szczepienia COVID-19), podawana w ramach kontynuacji Narodowego Programu Szczepień.

Szczepienia przeciw COVID-19 prowadzone jest na podstawie e-skierowania wystawionego automatycznie i dostępnego na internetowym koncie pacjenta (IKP). W przypadku braku automatycznie wystawionego e-skierowania osoba uprawniona w punkcie szczepień może je samodzielnie wystawić oceniając wiek oraz odstęp od przyjęcia ostatniej dawki.

Przeciw COVID-19 można się zaszczepić s:

• przychodni POZ (dorośli i dzieci),
• aptece ogólnodostępnej, która zawarła umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia na realizację szczepień zalecanych (u osób, które ukończyły 18 r.ż.).

 Wykonanie szczepienia jest raportowane do elektronicznej Karty Szczepień.

• pacjenci mogą zapisać się na szczepienie za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta (w przypadku gdy punkt szczepień udostępni terminy w e-Rejestracji) lub bezpośrednio w punkcie szczepień,
• wykaz punktów szczepień jest dostępny na stronie pacjent.gov.pl.

Za organizację szczepienia u osoby, która z medycznie uzasadnionych przyczyn nie może skorzystać ze szczepienia w miejscu udzielania świadczenia, odpowiada POZ ze złożoną deklaracją wyboru.

Jaki rodzaj szczepionek przeciw COVID-19 można podawać nastolatkom?

Młodzieży w wieku 12-17 lat można podawać szczepionki mRNA przeciw COVID-19: Comirnaty (Pfizer-BioNTech) lub Spikevax (Moderna).

Ile dawek szczepionki należy podać?

2 dawki podstawowe oraz dawkę przypominającą.

Jaki odstęp należy zachować między dawkami szczepionki?  

21 dni dla szczepionki Comirnaty (Pfizer-BioNTech) i 28 dni dla szczepionki Spikevax (Moderna) między dawkami podstawowymi. Dawkę przypominającą należy podać po co najmniej 3 miesiącach od podania drugiej dawki podstawowej.

Czy nastolatkom podajemy taką samą dawkę szczepionki co dorosłym?  

Tak, nastolatkom podajemy taką samą dawkę szczepionki co dorosłym: Comirnaty (dawka 30 µg), Spikevax (dawka 100 µg). Różnica dotyczy wyłącznie dawki dodatkowej (trzeciej) podawanej w grupach ryzyka preparatem Spikevax (dawka 50 µg).

Dlaczego nastolatkom podajemy taka samą dawkę co dorosłym?

Ponieważ w badaniach klinicznych wykazano, że bezpieczeństwo i najwyższą skuteczność szczepienia u nastolatków zapewnia taka sama dawka jak ta podawana dorosłym.

W jakim czasie od podania innej szczepionki (np. przeciw HPV, KZM, lub błonicy, tężcowi i krztuścowi)  można podać szczepionkę przeciw COVID-19?

W dowolnym czasie. Nie ma konieczności zachowania jakiegokolwiek odstępu.

W jakim czasie od szczepienia przeciw COVID-19 można podać inną szczepionkę (np. przeciw HPV, KZM, lub błonicy, tężcowi i krztuścowi)? 

W dowolnym czasie. Nie ma konieczności zachowania jakiegokolwiek odstępu.      

Czy taka sama dawka powinna być podana nastolatkowi, który jest niższy/mniej waży od większości swoich rówieśników?

Dawkę szczepionki dobiera się do wieku, a nie do masy ciała lub wysokości. Masa ciała nie determinuje wielkości dawki.

Czy w składzie szczepionki mRNA znajdują się substancje, które mogą być dla nastolatka niebezpieczne?

Nie ma takiej możliwości. Wszystkie składniki szczepionki zostały dokładnie sprawdzone. Występują w niewielkiej ilości, która nie stanowi zagrożenia dla organizmu.

Czy składniki szczepionek mRNA mogą powodować długoterminowe, nieznane jeszcze działania niepożądane?

Różne rodzaje szczepionek stosujemy od dziesiątek lat. Stąd też wiemy, że działania niepożądane występują w ciągu pierwszych 4-6 tyg. po szczepieniu. mRNA w szczepionce  jest wyjątkowo niestabilne i ulega degradacji w ciągu 72 h od wstrzyknięcia. Podobnie inne składniki są szybko usuwane, nie pozostają w organizmie.

Czy składniki szczepionki po jej wstrzyknięciu mogą być powodem zakażenia SARS-CoV-2 u zaszczepionego nastolatka lub doprowadzić do zakażenia innej osoby?   

Nie ma takiej możliwości. Szczepionka mRNA nie zawiera wirusa ani żadnych jego fragmentów. Zawiera tylko fragment informacji genetycznej o syntezie wybranego białka wirusa.

Czy skład szczepionki jest kontrolowany?

Szczepionki są kontrolowane jeszcze dokładniej niż leki. Pierwszą kontrolę przeprowadziła specjalna instytucja, która sprawdziła szczegółowo wszystkie składniki szczepionki, ich rodzaje i zawartość. Teraz każdą serię szczepionki wprowadzaną na rynek kontroluje producent szczepionki i całkowicie od niego niezależne laboratorium państwowe.

Jak długo prowadzono badania nad nową technologią szczepionki mRNA?

Prototyp szczepionki mRNA przeciw COVID-19, ten który potem sprawdzano w badaniach klinicznych na ludziach, faktycznie opracowano w ciągu kilku miesięcy. Było to możliwe, ponieważ wcześniej badacze od 20 lat pracowali nad tym, aby opracować stabilną postać mRNA, które nie ulegnie degradacji, a będzie bazą do syntezy białka (antygenu) w szczepionce.

Czy poza szczepionkami przeciw COVID-19 znamy inne szczepionki opracowane z wykorzystaniem metod biologii molekularnej? 

Tak i to więcej niż byśmy podejrzewali. Rekombinowana szczepionka przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (wzwB), która podawana jest każdemu noworodkowi już w pierwszych dniach życia. Szczepionka przeciw meningokokom grupy B chroniąca przed niebezpieczną sepsą. Szczepionka przeciw rotawirusom (zawiera reasortanty – zmienione genetycznie wirusy) podawana niemowlętom. I kilka innych.

Czy po szczepieniu przeciw COVID-19 u nastolatka mogą wystąpić działania niepożądane?

Tak, po szczepieniu przeciw COVID-19 mogą wystąpić działania niepożądane. Tak jak po podaniu innej szczepionki, leku, a nawet suplementu diety.

Jakie działania niepożądane występują najczęściej?

Zdecydowana większość działań niepożądanych to objawy łagodne lub umiarkowane, tj. obrzęk i zaczerwienie w miejscu iniekcji, gorączka, ból głowy, dreszcze, biegunka, uczucie rozbicia. Mogą niekorzystnie wpłynąć na codzienną aktywność, ale ustępują po kilku dniach.

Po której dawce możemy się spodziewać więcej działań niepożądanych? 

Działania niepożądane mogą wystąpić po każdej dawce szczepionki. Więcej miejscowych i uogólnionych działań niepożądanych występuje zwykle po drugiej dawce szczepionki. Z danych monitorowania działań niepożądanych wynika, że więcej działań niepożądanych tzw. ciężkich wystąpiło po pierwszej dawce.

Czy po szczepionce mRNA mogą wystąpić ciężkie działania niepożądane?

Ciężkie działania niepożądane, które mogłyby spowodować długotrwałe problemy zdrowotne, występują bardzo rzadko i są mało prawdopodobne po jakimkolwiek szczepieniu, w tym po szczepieniu przeciw COVID-19.

Jakie jest ryzyko ciężkiego zdarzenia niepożądanego pod postacią zapalenia mięśnia sercowego?  

Ryzyko jest ekstremalnie małe. Zapalenie mięśnia sercowego po szczepionkach mRNA COVID-19 zgłaszano najczęściej u mężczyzn w wieku poniżej 30 lat i zazwyczaj po drugiej dawce szczepionki. Przechorowanie COVID-19 niesie ze sobą istotnie większe ryzyko zapalenia mięśnia sercowego i innych powikłań kardiologicznych w porównaniu ze szczepieniem.

Jak długo oceniano bezpieczeństwo szczepionek mRNA?

Każda z dopuszczonych do obrotu szczepionek przeciw COVID-19 była sprawdzana w badaniach klinicznych bezpieczeństwa przez co najmniej 2 miesiące. Bezpieczeństwo szczepionek dopuszczonych do obrotu (w tym występowanie niepożądanych odczynów poszczepiennych) monitorowane jest już ponad 12 miesięcy.

Czy znamy odległe działania niepożądane po szczepieniu?

Obawy o odległe w czasie skutki działania szczepionek przeciw COVID-19 są nieuzasadnione. Miliony osób zostały zaszczepione i nie występują u nich oddalone w czasie działania niepożądane. Z wyników badań z nadzoru nad bezpieczeństwem różnych rodzajów szczepionek wiemy, że działania niepożądane występują w ciągu pierwszego miesiąca po szczepieniu.

Czy szczepionki mRNA zaburzają cykl menstruacyjny?

Zmiany cyklu menstruacyjnego po szczepieniu przeciw COVID-19 stanowią naturalną reakcję organizmu, który rozwija odpowiedź odpornościową po szczepieniu. Mają charakter tymczasowy.

Czy każdy niepokojący objaw po szczepieniu należy zgłosić lekarzowi?

Tak, wszystkie niepokojące objawy należy zgłosić swojemu lekarzowi rodzinnemu. Lekarz po badaniu stwierdzi, czy jest to niepożądany odczyn poszczepienny (NOP), czy zwykła reakcja po szczepieniu.

Czy to prawda, że nastolatek w wieku 12-15 lat może być kwalifikowany do szczepienia tylko przez lekarza?

Tak to prawda. Zaleca się, aby kwalifikację nastolatków w wieku 12-15 lat prowadził lekarz.

Czy można do szczepienia przeciw COVID-19 zarejestrować nastolatka, który w tym roku skończy 12 lat?

Na szczepienie przeciw COVID-19 można zarejestrować nastolatka, który najpóźniej w dniu przeprowadzenia szczepienia ukończy 12 lat.

Kto wypełnia kwestionariusz przed szczepieniem nastolatka w wieku 12-15 lat? 

Kwestionariusz wypełnia rodzic/przedstawiciel ustawowy. Na końcu formularza podaje swoje dane i podpisem wyraża zgodę na szczepienie.

Czy potrzebna jest zgoda obojga rodziców na kwestionariuszu?

Wystarczy zgoda jednego rodzica na kwestionariuszu.