Szczepionka przeciw COVID-19

Otrzymujemy coraz więcej dowodów na to, że naturalna odporność nie jest tak skuteczna jak odpowiedź po szczepieniu. Nawet jeżeli osoba przeszła COVID-19 powinna się zaszczepić. Szczepienie może skutecznie zwiększyć i poprawić ochronę przed ponownym zachorowaniem, w tym również nowymi podwariantami Omikron SARS-CoV-2

Przebycie COVID-19 w przeszłości nie stanowi przeciwwskazania do szczepień.

Szczepienie zaktualizowaną szczepionką przeciw COVID-19 zaleca się wszystkim osobom w wieku >12 lat, niezależnie od wcześniejszego przebycia zakażenia SARS-CoV-2 (objawowego lub bezobjawowego), również osobom z przedłużającymi się objawami COVID-19.

U osób aktualnie zakażonych SARS-CoV-2 szczepienie należy opóźnić przynajmniej do momentu ustąpienia ostrych objawów choroby (jeżeli przebieg jest objawowy) i zakończenia izolacji.

U ozdrowieńców można rozważyć odroczenie szczepienia o 3 miesiące od wystąpienia objawów COVID-19 lub otrzymania dodatniego wyniku badania w kierunku zakażenia SARS-CoV-2.

Badania wykazały, że wydłużenie czasu pomiędzy zakażeniem a szczepieniem może skutkować poprawą odpowiedzi immunologicznej na szczepienie Zaobserwowano także niskie ryzyko ponownego zakażenia w ciągu tygodni lub miesięcy po zakażeniu. Przy podejmowaniu decyzji, czy opóźniać zaszczepienie się przeciw COVID-19 po zakażeniu, należy wziąć pod uwagę indywidualne czynniki, takie jak ryzyko wystąpienia ciężkiej choroby COVID-19 lub charakterystyka dominującego szczepu SARS-CoV-2.

Odporność naturalna w przebiegu zakażenia różni się znacznie w zależności od osoby, a przy braku poziomu ochronnego przeciwciał, nie możemy być pewni, czy przebycie choroby z określonym uodpornieniem na poziomie przeciwciał jest wystarczające dla osób starszych z grup ryzyka lub tych, którzy mieli bardzo łagodny COVID-19.

Reinfekcje są możliwe. Ponowne zachorowania na COVID-19 w pierwszych miesiącach po zakażeniu SARS-CoV-2 zdarzają się rzadko. Szacuje się, że dotyczą < 1% wszystkich przypadków zachorowań. Jednak ze względu na poważne zagrożenie dla zdrowia związane z COVID-19 i fakt, że możliwe jest ponowne zachorowanie na COVID-19 w okresie późniejszym, należy zalecać szczepienie przeciw COVID-19, również u ozdrowieńców.

Z danych CDC wynika, że szczepienie ozdrowieńców zmniejsza liczbę reinfekcji. Wykazano, że ozdrowieńcy niezaszczepieni byli o 2,34 razy bardziej narażeni na ryzyko reinfekcji w porównaniu do zaszczepionych bez kontaktu z wirusem. Badanie pokazuje, że szczepienie ozdrowieńców zdecydowanie zmniejsza ryzyko reinfekcji, co ma szczególne znaczenie przy wariantach budzących obawy.

Cały czas prowadzone są badania czasu utrzymywania się odporności po COVID-19 oraz czasu po jakim dochodzi do reinfekcji w populacji.

W procesie wytwarzania niektórych szczepionek wirusowych mogą być wykorzystywane linie komórkowe pochodzące z materiału ludzkiego. Wynika to stąd, że niektóre wirusy wchodzące w skład szczepionek są hodowane w warunkach laboratoryjnych, w specjalnych liniach komórkowych, które wyjściowo w latach 60-80 tych XX wieku zostały wyprowadzone z materiału pochodzącego z ludzkich komórek zarodkowych pobranych w wyniku zabiegu sztucznego poronienia. Aborcje przeprowadzono z przyczyn pozamedycznych, po wyroku sądu. Żadnej z tych aborcji nie wykonano w celu pobrania komórek zarodka do otrzymania linii komórkowych. Te same linie komórek uzyskane z komórek zarodka w przeszłości są przechowywane i namnażane do dziś, a dzięki nim możliwe jest nie tylko stosowanie szczepionek, ale również wiele innych, zaawansowanych leków.

Wśród dostępnych na rynku szczepionek przeciw COVID-19 sytuacja wygląda następująco:

• ​​​​Szczepionka Comirnaty Pfizer i BioNTech jest szczepionką mRNA. W procesie jej wytwarzania nie wykorzystuje się wirusa SARS-CoV-2 ani innych wirusów, nie ma więc potrzeby ich hodowli, stąd też nie wykorzystuje się linii komórkowych pochodzących z materiału ludzkiego.
• ​​​​Szczepionka Moderna  jest szczepionką mRNA. W procesie jej wytwarzania nie wykorzystuje się wirusa SARS-CoV-2 ani innych wirusów, nie ma więc potrzeby ich hodowli, stąd też nie wykorzystuje się linii komórkowych pochodzących z materiału ludzkiego.
• Szczepionka Vaxzevria (AstraZeneca) jest szczepionką, która zawiera niereplikujący się wektor wirusowy. W procesie jej wytwarzania adenowirus szympansi jako wektor jest przygotowywany w linii komórek HEK293 uzyskanej z ludzkich embrionalnych komórek nerki uzyskanych w wyniku aborcji przeprowadzonej w 1972 roku.
• Szczepionka Janssen jest szczepionką, która zawiera niereplikujący się wektor wirusowy. W procesie jej wytwarzania adenowirus ludzki typu 26 jako wektor jest przygotowywany w linii komórek PER.C6 uzyskanej z komórek siatkówki zarodka ludzkiego uzyskanych w wyniku aborcji przeprowadzonej w 1985 roku.   

W Polsce aktualnie dostępne są również szczepionki stosowane w Programie Szczepień Ochronnych, w których procesie wytwarzania stosuje się dwie linie komórkowe pochodzące z ludzkich komórek zarodkowych:

• linia WI-38, która służy do namnażania wirusa różyczki (szczep RA 27/3), wchodzącego w skład szczepionek MMR przeciw odrze, śwince i różyczce. Linia WI-38 jest linią diploidalnych komórek zarodka ludzkiego uzyskaną z materiału pobranego w wyniku zabiegu sztucznego poronienia, który decyzją amerykańskiego sądu przeprowadzono w 1964 roku;
• linia MRC-5, która służy do namnażania szczepionkowego wirusa zapalenia wątroby typu A oraz szczepionkowego wirusa ospy wietrznej. Linia MRC-5 jest linią diploidalnych komórek zarodka ludzkiego, którą również uzyskano z materiału pobranego w wyniku zabiegu sztucznego poronienia przeprowadzonego w 1966 roku.

Linie komórkowe, takie jak WI-38 czy MRC-5, stosuje się również w procesie wytwarzania dostępnych na rynku leków przeciwko licznym chorobom, takim jak hemofilia, reumatoidalne zapalenie stawów, czy mukowiscydoza.