Szczepionka przeciw poliomyelitis

Dlaczego doustna żywa szczepionka przeciw poliomyelitis (OPV) została zastąpiona szczepionką inaktywowaną (IPV) podawaną we wstrzyknięciu?

Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO) od 1 kwietnia 2016 roku dzieciom w 6 roku życia będzie podawana wyłącznie inaktywowana szczepionka przeciw poliomyelitis (typ 1, 2 3 wirusa). Szczepionka inaktywowana podawana we wstrzyknięciu zastąpiła doustną szczepionkę OPV.

Wprowadzona zmiana jest elementem strategii Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zawartej w dokumencie Endgame Strategic Plan 2019-2023, która zakłada, że do 2023 roku przewidziana jest eradykacja zachorowań na poliomyelitis. W maju 2015 roku przyjęto również Rezolucję 68 Światowego Zgromadzenia Zdrowia w sprawie poliomyelitis, w której wezwano kraje członkowskie WHO do wycofania z użytku trójwalentnej żywej szczepionki doustnej przeciw poliomyelitis (OPV) i zastąpienie jej szczepionką inaktywowaną lub wprowadzenia dwuwalentnej OPV w krajach występowania zachorowań na poliomyelitis. Zalecono zaprzestanie stosowania do przeprowadzania szczepień żywego (atenuowanego) szczepu wirusa polio typu 2 i nie wprowadzanie go do środowiska.

Jakie działania są podejmowane aby utrzymać Europę wolną od wirusa polio?

W 2002 roku Region Europejski został uznany jako wolny od występowania dzikich poliowirusów. Ostatni przypadek endemicznego zachorowania na poliomyelitis miał miejsce w Turcji w 1998 roku. Jednak w 2005 roku w Tadżykistanie i w latach 2013-2014 w Izraelu zdarzyły się przypadki zawleczenia dzikich poliowirusów na teren Regionu Europejskiego, co wskazuje na możliwość ponownego wprowadzenia wirusa polio do Europy. Najbardziej skuteczną metodą, chroniącą przed powrotem wirusa polio, jest utrzymanie wysokiego odsetka osób zaszczepionych w populacji europejskiej. Obecnie odsetek osób zaszczepionych jest zadawalający (wynosi >90%), ale popularność ruchów antyszczepionkowych w całej Europie powoduje, że liczba osób odmawiających szczepień stale rośnie. Przykład Ukrainy pokazał, jak niebezpieczne może być zaprzestanie szczepień, kiedy odsetek dzieci zaszczepionych spadł tam poniżej 50%, wystąpiły zachorowania wywołane zmienionym wirusem szczepionkowym, który rozprzestrzenił się w populacji. W Polsce odsetek osób zaszczepionych przeciw polio jest wysoki, ale mimo to Komisja Certyfikująca Eradykację Poliomyelitis w Regionie Europejskim (RCC) w 2015 roku uznała Polskę jako kraj średniego ryzyka jeśli chodzi o transmisję zakażenia. Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) biorąc pod uwagę niekorzystną ocenę Polski przez Komisję Certyfikującą oraz bliskie sąsiedztwo Ukrainy przeprowadziło badanie mające na celu ocenę gotowości Polski w sytuacji zawleczenia poliowirusa. Badanie potwierdziło mocne strony naszego kraju takie jak, wysoki odsetek osób zaszczepionych, ale jednocześnie wykazało obszary wymagające ulepszeń. Takim ulepszeniem mogłoby być wprowadzenie w Polsce stałego nadzoru środowiskowego w kierunku polio.

Jaki jest stan zaszczepienia przeciw polio?  

Obowiązkowe szczepienia przeciw poliomyelitis w Polsce realizowane są w postaci schematu, który obejmuje podanie 4 dawek szczepionki: 2 dawek podstawowych w 1. roku życia, dawki uzupełniającej w 2. roku życia oraz dawki przypominającej w 6 roku życia.

W 2020 roku stan zaszczepienia przeciw polio 3 latków wynosił 85,5%, 7 latków wynosił 84,5%, 8 latków 91,6%, stan zaszczepienia 9 latków wynosił 99,6%.

Szczegółowe Informacje na temat stanu zaszczepienia przeciw polio dostępne są w Biuletynach „Szczepienia ochronne w Polsce” w poszczególnych latach.

Ostatnie dane o stanie zaszczepienia przeciw polio dotyczą 2020 r. (biuletyn „Szczepienia ochronne w Polsce w 2020” roku (strony 56-60).

 

Ostatnia aktualizacja: 14 marca 2024
Materiały źródłowe
  • Uaktualnione rekomendacje Komitetu Doradczego CDC w Atlancie ds. Szczepień (ACIP) dotyczące szczepień przeciw poliomyelitis, w jęz. angielskim. MMWR 2009; 58(30): 829-830.
  • Stanowisko WHO dot. szczepionek przeciw poliomyelitis w języku angielskim i francuskim.
  • Wiesław Magdzik. Program eradykacji poliomyelitis – realizacja i perspektywy.  Alfa Medica Press Bielsko-Biała 2001.
  • M. Rosińska, P. Stefanoff, Z. Jarząbek. Eradykacja poliomyelitis w Polsce – ocena realizacji programu. Przegląd Epidemiologiczny 2004; 58: 185-96.
  • W. Magdzik. Choroba Heinego i Medina – porażenie dziecięce – poliomyelitis – polio. Rozkwit i agonia choroby w dwudziestym wieku. Przegląd Epidemiologiczny 2002; 56: 519-30.
  • Vidor E., Plotkin S.A.: Poliovirus vaccine – inactivated, w: Vaccines, red. Plotkin S.A, Orenstein W.A., Offit P.A. wyd. 6, 2013, str. 573.
  • Sutter R.W., Kew O.M., Cochi S.L., Aylward R.B.: Poliovirus vaccine – live, w: Vaccines, red. Plotkin S.A, Orenstein W.A., Offit P.A. wyd. 6, 2013, str. 598.
  • Informacja Ministerstwa Zdrowia 
  • Program Szczepień Ochronnych 2016
  • Kostrzewski J., Żabicka J. Poliomyelitis. w: Choroby zakaźne i ich zwalczanie na ziemiach polskich w XX wieku, red. Kostrzewski J., Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D. PZWL, 2001, str. 327-334.
pokaż więcej