Jak długo utrzymuje się ochrona po szczepionce przeciw krztuścowi?
Dotychczasowe wyniki badań wskazują, że ochrona poszczepienna przeciw krztuścowi zmniejsza się z upływem czasu po zakończeniu szczepień podstawowych realizowanych w pierwszych 2-ch latach życia dziecka. Czas ochrony po podaniu szczepionki DTaP z bezkomórkowym składnikiem krztuśca oceniany jest na 5-6 lat, a po podaniu szczepionki z DTwP z pełnokomórkowycm składnikiem wynosi 10-12 lat. Stąd też w celu poprawy efektywności szczepień przeciw krztuścowi niezbędne jest zwiększenie częstotliwości podawania dawek przypominających.
Przechorowanie krztuśca również nie zapewnia odporności długotrwałej. Szacunkowo odporność po przechorowaniu krztuśca może utrzymywać się 4-20 lat.
W związku z tym, że obserwujemy zanikanie ochrony przeciw krztuścowi tak po szczepieniu jak i zachorowaniu bardzo ważne jest podawanie dawek przypominających szczepionek, tj. w 5-6 r.ż., a następnie w 14 r.ż. lub 19 r.ż. dla młodzieży i co 10 lat osobom dorosłym.
Zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych (PSO) podanie przypominjących dawek szczepionki przeciw krztuścowi jest obowiązkowe dla dzieci w 6 r.ż. oraz młodzieży w wieku 14 lat. Szczepionka przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi dTap jest również zalecana w wieku 19 lat (w miejsce szczepionki przeciw błonicy i tężcowi dT) oraz osobom dorosłym w postaci dawki przypominającej powtarzanej co 10 lat. Dla tych grup wieku przeznaczona jest szczepionka typu dTap (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi, charakteryzująca się zmniejszoną zawartością antygenów krztuśca i błonicy).
Czy można zamiennie stosować szczepionki przeciw krztuścowi różnych producentów?
Szczepienie przeciw krztuścowi zawsze realizowane jest szczepionkami skojarzonymi przeciw błonicy tężcowi i krztuścowi.
W zależności od rodzaju składnika krztuścowego i wieku osoby, której podawana jest szczepionka znamy ich dwa rodzaje:
szczepionki z całokomórkowym składnikiem krztuścowm (szczepionka DTwP)
szczepionki z bezkomórkowym składnikiem krztuścowym (szczepionki DTaP, DTaP-IPV, szczepionki wysoce skojarzone „5w1” i „6w1”, szczepionki dTap).
Schemat szczepienia podstawowego szczepionką DTP dziecka do dwóch lat obejmuje łącznie podanie 4 dawek szczepionki.
Szczepionkę całokomórkową przeciw krztuścowi (DTwP) (szczepionka bezpłatna) można na każdym etapie cyklu szczepienia podstawowego u dziecka do 2 lat zastąpić dowolną szczepionką zawierającą bezkomórkowy składnik przeciw krztuścowi (DTaP).
Rozpoczynając szczepienie podstawowe szczepionką bezkomórkową DTaP (lub szczepionkami wysoce skojarzonymi zawierającymi DTaP), cały schemat szczepienia należy dokończyć szczepionką tego samego producenta. Jest to związane z różnicami w składzie antygenowym składnika krztuścowego w szczepionkach DTaP poszczególnych producentów.
W uzasadnionych przypadkach, np. niedostępności szczepionki czy braku informacji jaki preparat stosowano wcześniej, można zmienić szczepionkę na szczepionkę o najbardziej zbliżonym składzie do szczepionki wyjściowej.
Na każdym etapie realizacji podstawowego schematu szczepień można powrócić do szczepionki DTwP, bez wpływu na skuteczność szczepienia.
N.P. Klein, J. Bartlett, A. Rowhani-Rahbar i wsp. Waning protection after fifth dose of acellular pertussis vaccine in children. The New England Journal of Medicine, 2012; 367: 1012–1019.
Paradowska-Stankiewicz I., Rudowska J.: Krztusiec w Polsce w 2015 roku. Przegl. Epidemiol., 2017; 71, 481-485.
Wendelboe A.M., Van R.A., Salmaso S., Englund J.A.: Duration of immunity against pertussis after natural infection or vaccination. Pediatr. Infect. Dis. J., 2005; 24: 58–61.
Rosińska M., Zieliński A.: Szczepionka przeciwko krztuścowi. W: Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A., red.: Wakcynologia. Bielsko-Biała, Alfa Medica Pres, wyd. 2, 2007: 245–351.
Lutyńska A, Wiatrzyk A, Mosiej E, Zawadka M. Immunization of adolescents and adults as the strategy of improvement of epidemiology of pertussis. Przegl Epidemiol. 2011;65(1):45-50.
Zalecenia Polskiej Grupy Ekspertów ds szczepień przeciw krztuścowi
Pertussis vaccines: WHO position paper – August 2015. Wkly Epidemiol Rec, 2015, 90, 433-60.
Meldunki o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach w Polsce, NIZP-PZH (http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/index_p.html#01)
Biuletyn „Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce”, NIZP-PZH (http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/index_p.html#04)
Stefanoff P., Paradowska-Stankiewicz I ., Lipke M., Karasek E., Rastawicki W., Zasada A., Samuels S., Czajka H., Pebody R.G. Incidence of pertussis in patients of general practitioners in Poland. Epidemiol. Infect., 2014; 42: 714-23.