Szczepionka przeciw krztuścowi
Ściąga
Podsumowanie - Szczepionka przeciw krztuścowi
O chorobie
Co to jest krztusiec?
Jakie są objawy krztuśca?
Jak poważne mogą być objawy krztuśca?
Jak wiele zachorowań na krztusiec występuje w Polsce?
Jakie są przyczyny wzrostu zachorowań na krztusiec w Polsce w 2024 roku?
Gdzie i jak często krztusiec występuje na świecie?
O szczepionce
Jakie rodzaje szczepionek przeciw krztuścowi są dostępne w Polsce?
Jakie są różnice między szczepionkami z pełnokomórkowym i bezkomórkowym składnikiem krztuśca?
Dlaczego warto szczepić się przeciw krztuścowi?
Kto i kiedy powinien zostać zaszczepiony przeciw krztuścowi?
Kto nie powinien zostać zaszczepiony przeciw krztuścowi?
Jakie ryzyko jest związane z zaszczepieniem przeciw krztuścowi?
Jakie szczepionki przeciw krztuścowi są zarejestrowane w Polsce?
Kalendarz szczepień
Szczepionki przeciw krztuścowi w Programie Szczepień Ochronnych
Jak szczepionka przeciw krztuścowi była stosowana w przeszłości?
Czytaj więcej
Jakie i z jakich powodów szczepionki przeciw krztuścowi zalecane są nastolatkom i dorosłym?
Jak długo utrzymuje się ochrona po szczepionce przeciw krztuścowi?
Czy można zamiennie stosować szczepionki przeciw krztuścowi różnych producentów?
Co to są szczepionki wysoko skojarzone?
Kiedy zrealizować obowiązkowe szczepienie przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi i poliomyelitis w 6 roku życia dziecka?
Czy należy zaszczepić dziecko/nastolatka po przechorowaniu krztuśca?
Stanowisko Zarządu Polskiego Towarzystwa Wakcynologów w sprawie zamiennego stosowania szczepionek DTPa lub dTpa w 6. roku życia w ramach obowiązkowego (bezpłatnego) Programu Szczepień Ochronnych
Komu przysługują bezpłatne szczepionki przeciw krztuścowi?
W jakim wieku dzieciom można podawać szczepionkę Tetraxim?
Jak finansowane są szczepionki przeciw krztuścowi?
Szczepienia dorosłych
Jakie objawy krztuśca występują u dorosłych?
Na czym polega strategia kokonu w szczepieniach?
Jaką szczepionkę przeciw krztuścowi można podać osobie dorosłej i w jakim schemacie?
Szczepienia dorosłych
Jakie objawy krztuśca występują u dorosłych?
Typowym objawem krztuśca u osób dorosłych jest przewlekły kaszel.
Pertussis – krztusiec (łac. per -intensywny; tussis- kaszel)
(1) Krztusiec jest ostrą chorobą układu oddechowego. Do zakażenie dochodzi drogą powietrzno-kropelkową.
(2) Bakterie wnikają do komórek nabłonka dróg oddechowych.
(3) Objawy widoczne są pod postacią nieżytu nosa, spojówek, gardła i oskrzeli z przekrwieniem błon śluzowych i łagodnym kaszlem nasilającym się w nocy. Komórki bakterii ulegają uszkodzeniu i uwalniają toksyczne czynniki, wzrastająca ilość toksyn w organizmie prowadzi do utrzymującego się 2-4 tygodnie kaszlu napadowego. Ataki kaszlu następują jeden po drugim, zwykle kończą się wymiotami z powodu krztuszenia się lepką wydzieliną. Występują trudności z oddychaniem.
(4) Następnie pojawia się charakterystyczny, męczący kaszel, który może utrzymywać się wiele miesięcy (stąd potoczna nazwa krztuśca „studniowy kaszel”).
U dorosłych rzadziej występuje zapalenie płuc, a częściej z zapalenie oskrzeli. Podanie antybiotyku niszczy bakterie, ale nie leczy konsekwencji choroby. Znane są przypadki pacjentów, u których kaszel utrzymywał się do dwóch lat. Dzieje się tak dlatego, że bakteria krztuśca wydziela toksynę krztuścową, która wyhamowuje określone szlaki transmisji sygnałów wewnątrzkomórkowych. Kaszel będzie się utrzymywał aż nie zostaną odbudowane.
Ryzyko ciężkiego zakażenia, podobnie jak w innych infekcjach układu oddechowego, rośnie wraz z wiekiem. Ciężej chorują mężczyźni, osoby otyłe, chorzy na cukrzycę, chorzy z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP).
Ochronę przed krztuścem osobie dorosłej zapewnia szczepionka typu Tdap (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi ze zmniejszoną zawartością antygenów błonicy i krztuśca). Dawka przypominająca zalecana jest co 10 lat.
Na czym polega strategia kokonu w szczepieniach?
Strategia kokonu dotyczy szczepienia osób z otoczenia dzieci/dorosłych, które nie mogą być szczepione. Stanowi pośrednią ochronę osób z grup ryzyka, które z racji wieku lub przeciwwskazań medycznych nie mogą być szczepione lub które są niedostatecznie chronione po szczepieniu.
Przykłady:
- Szczepienie rodziców i rodzeństwa noworodków i młodych niemowląt,
- Szczepienie pracowników ochrony zdrowia,
- Szczepienie domowników, chorego w stanie immunosupresji.
W strategii kokonu szczepione są osoby mające częsty i bliski kontakt z pacjentem, której nie można zaszczepić ze względu na:
- zbyt młody wiek (np. niemowlęta),
- przeciwwskazania medyczne (np. chorzy z ciężkimi niedoborami odporności komórkowej, pierwotnymi lub nabytymi),
- u której ze względu na stan zdrowia (podeszły wiek, choroby przewlekłe), skuteczność szczepienia może być zmniejszona.
Przykładem zastosowania strategii kokonu w praktyce jest ochrona przeciw krztuścowi niemowląt.
Głównym celem wszystkich strategii kontroli krztuśca jest maksymalna redukcja zachorowań u noworodków i niemowląt (zwłaszcza w pierwszych kilku miesiącach życia) ze względu na najpoważniejsze konsekwencje krztuśca w tym wieku i dużą śmiertelność. Wyniki badań wykazują, że źródłem zakażenia noworodka i niemowlęcia najczęściej jest jego matka, a w następnej kolejności ojciec. Nieco rzadziej niemowlęta zarażają się od starszego rodzeństwa lub innych bliskich krewnych (dziadkowie).
Szczepienia przeciw krztuścowi niemowlęcia rozpoczynamy, gdy ukończy ono sześć tygodni życia. Wykształcenie pełnej odporności poszczepiennej wymaga podania dawek podstawowych szczepienia w pierwszych miesiącach życia.
W takim wypadku jedyną formą ochrony przed zakażeniem bakterią krztuśca jest postępowanie zgodne ze strategią kokonu, czyli szczepienie osób mających bliski kontakt z noworodkami i niemowlętami w pierwszych kilku miesiącach życia (tzn. do czasu ukończenia podstawowego szczepienia przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP) u dziecka).
W praktyce strategia kokonowa sprowadza się do podania dawki przypominającej szczepionki Tdap obojgu rodzicom niezaszczepionego dziecka, jego dziadkom (lub innym opiekunom) oraz zaszczepienia zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych jego starszego rodzeństwa. Na tej samej zasadzie dawki przypominające Tdap przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi z obniżoną zawartością antygenów błonicy i krztuśca, zaleca się personelowi medycznemu, który ma kontakt z noworodkami i niemowlętami, a także personelowi innych placówek zajmujących się dziećmi w tym wieku (dawka przypominająca co 10 lat). Jednocześnie lekarze powinni informować rodziców, że oni również mogą i powinni się zaszczepić.
Jaką szczepionkę przeciw krztuścowi można podać osobie dorosłej i w jakim schemacie?
Osobie dorosłej można podać szczepionkę typu Tdap przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi z obniżoną zawartością antygenów krztuśca i błonicy.
Tdap to szczepionka inaktywowana, która może być podawana w ramach szczepień przypominających dla młodzieży i dorosłych.
Na rynku są dostępne dwa preparaty szczepionki typu Tdap: Adacel i Boostrix.
Zalecenia szczepień przeciw krztuścowi realizowane są w sposób, który zależy od tego, czy osoba była w przeszłość szczepiona przeciw krztuścowi.
Osoba dorosła, która w przeszłości otrzymała szczepienia podstawowe przeciw krztuścowi: dawka przypominająca Tdap, powtarzana co 10 lat.
Osoba, która nie otrzymała wcześniej szczepień podstawowych (≥3 dawek szczepionki ze składnikiem krztuścowym), wymaga uzupełnienia szczepienia podstawowego.
- 3 dawki szczepienia podstawowego w schemacie 0, 1, 6–12 miesięcy. Można podać dawkę Tdap oraz dwie dawki Td. Najlepiej jako pierwszą w schemacie podać Tdap, a jako kolejne dawki szczepionki Td.
- dawkę przypominającą Tdap, powtarzać co 10 lat.
Osoba, która nie ma wiedzy na temat swoich szczepień, wymaga uzupełnienia szczepienia podstawowego.
- 3 dawki szczepienia podstawowego w schemacie 0, 1, 6–12 miesięcy. Można podać dawkę Tdap oraz dwie dawki Td. Najlepiej jako pierwszą w schemacie podać Tdap, a jako kolejne dawki szczepionki Td.
- dawkę przypominającą Tdap, powtarzać co 10 lat.
Kobietom w ciąży, zalecane jest podanie szczepionki typu Tdap między 27 a 36 tyg. ciąży, dzięki czemu przeciwciała ochronne przechodząc przez łożysko chronią dziecko w pierwszych miesiącach jego życia, zanim nie będzie ono mogło być zaszczepione. Celem szczepienia jest również ochrona matki, która nie przenosi zakażenia na dziecko. Szczepienie przeciw krztuścowi preparatem Tdap zalecane jest w każdej ciąży. Można je realizować preparatem Adacel lub Boostrix.
Szczepionka typu Tdap podawana jest drogą domięśniową.
- Liczba zachorowań na krztusiec w latach 2010-2019
- Zachorowania na krztusiec w latach 1990-2019
- Zachorowania na krztusiec w latach 1990-2020
- Zachorowania na krztusiec w latach 1990-2021
- Krztusiec cechuje się wysoką zakaźnością
- Przechorowanie ani szczepienia podstawowe nie dają odporności na całe życie
- Odporność po szczepieniu przeciw krztuścowi
- Krztusiec. Choroba zakaźna cykl
- Stan zaszczepienia dzieci przeciw krztuścowi
- Szczepienia przeciw krztuścowi potrzebne w każdym wieku
- Szczepionki DTP i DTaP
- Szczepionka ze składnikiem krztuścowym
- Toksyny bakteryjne
- Szczepionki różnych producentów
- Szczepienie przeciw krztuścowi kobiet w ciąży
- Krztusiec (ściąga) (jpg)
- Krztusiec (ściąga) (pdf)
- Krztusiec
- Edwards K.M., Decker M.D. Pertussis vaccines. w: Vaccines, ed. Plotkin S., Orenstein W., Offit P., Edwards K.M., 7th edition, 2017, str. 711-761.
- N.P. Klein, J. Bartlett, A. Rowhani-Rahbar i wsp. Waning protection after fifth dose of acellular pertussis vaccine in children. The New England Journal of Medicine, 2012; 367: 1012–1019.
- Paradowska-Stankiewicz I., Rudowska J.: Krztusiec w Polsce w 2015 roku. Przegl. Epidemiol., 2017; 71, 481-485.
- Cherry J.D.: Why do pertussis vaccines fail? Pediatrics, 2012; 129: 968–970.
- Wendelboe A.M., Van R.A., Salmaso S., Englund J.A.: Duration of immunity against pertussis after natural infection or vaccination. Pediatr. Infect. Dis. J., 2005; 24: 58–61.
- Rosińska M., Zieliński A.: Szczepionka przeciwko krztuścowi. W: Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A., red.: Wakcynologia. Bielsko-Biała, Alfa Medica Pres, wyd. 2, 2007: 245–351.
- Lutyńska A, Wiatrzyk A, Mosiej E, Zawadka M. Immunization of adolescents and adults as the strategy of improvement of epidemiology of pertussis. Przegl Epidemiol. 2011;65(1):45-50.
- Zalecenia Polskiej Grupy Ekspertów ds szczepień przeciw krztuścowi
- Pertussis vaccines: WHO position paper – August 2015. Wkly Epidemiol Rec, 2015, 90, 433-60.
- Meldunki o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach w Polsce, NIZP-PZH (http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/index_p.html#01)
- Biuletyn „Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce”, NIZP-PZH (http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/index_p.html#04)
- Stefanoff P., Paradowska-Stankiewicz I ., Lipke M., Karasek E., Rastawicki W., Zasada A., Samuels S., Czajka H., Pebody R.G. Incidence of pertussis in patients of general practitioners in Poland. Epidemiol. Infect., 2014; 42: 714-23.