Szczepionka przeciw krztuścowi

O chorobie

Krztusiec jest ostrą zakaźną chorobą układu oddechowego wywoływaną przez bakterie, tzw. pałeczki krztuśca. Nasilenie objawów krztuśca zależy od wieku chorego i stanu uodpornienia, najbardziej typowe a jednocześnie niebezpieczne objawy krztuśca występują u nieuodpornionych niemowląt i małych dzieci, a najmniej typowe, łagodne u młodzieży i osób dorosłych. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Po dostaniu się do organizmu, bakterie wnikają do tkanek, gdzie namnażają się produkując toksynę krztuścową i inne czynniki zjadliwości. W pierwszych tygodniach choroby objawy krztuśca są podobne do przeziębienia, tj. suchy kaszel, katar, stany podgorączkowe, zapalenie gardła. Następnie pojawiają się typowe i przedłużające się napady uciążliwego długotrwałego kaszlu, który często kończy się głośnym wdechem (zwanym pianiem), wymiotami lub bezdechem. Sam kaszel o różnym nasileniu może utrzymywać się wiele tygodni. Krztusiec u niemowląt i noworodków związany jest z ryzykiem wystąpienia powikłań, tj. zapalenie płuc, bezdech, drgawki, encefalopatia. Powikłania u nastolatków i dorosłych mogą występować pod postaciami nietrzymania moczu, złamania żeber, zapalenia płuc, drgawki występują rzadziej.

Przed wprowadzeniem masowych szczepień w 1960 roku, krztusiec był częstą przyczyną zgonów u dzieci poniżej 1 roku życia. W kolejnych latach liczba zachorowań zmniejszyła się ponad 100-krotnie. Od połowy lat 90-tych, także w krajach stosujących powszechne szczepienia obserwuje się wzrost zachorowań na tę chorobę, szczególnie u starszych dzieci oraz dorosłych. Obecnie w Polsce każdego roku rejestruje się około 2 000 – 3 000 zachorowań na krztusiec. W 2024 roku odnotowano rekordową liczbę zachorowań- ponad 30 000.

 O szczepionce

Szczepionka przeciw krztuścowi zawsze jest podawana w jednym wstrzyknięciu jako szczepionka przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi. Składnik krztuśca w szczepionce występuje w dawce dużej lub małej (DTP/Tdap). Szczepionka DTP z „dużą” dawką krztuśca zawiera pełnokomórkowy składnik krztuśca (DTwP) lub bezkomórkowy składnik krztuśca (DTaP). Szczepionka Tdap z obniżoną zawartością antygenów krztuśca zawsze zawiera bezkomórkowy składnik krztuśca. Szczepienie przeciw krztuścowi obejmuje szczepienie podstawowe oraz szczepienia przypominające. Szczepienie podstawowe dotyczy kolejnych dawek szczepionki DTP lub DTaP podawanych dzieciom w 2, 3-4, 5-6, 16 -18 miesiącu życia. W 6 roku życia podawana jest dawka przypominająca szczepionki DTaP. Kolejna dawka przypominająca podawana jest nastolatkom w 14 roku życia (szczepionka Tdap). W celu utrzymania odporności zalecane jest również szczepienie przypominające w 19 roku życia (szczepionka Tdap) oraz osobom dorosłym co 10 lat (szczepionka Tdap). Zalecane jest również szczepienie przeciw krztuścowi kobiety w trzecim trymestrze ciąży (szczepionka Tdap).

Czas ochrony po zaszczepieniu dzieci szczepionką z pełnokomórkowym składnikiem krztuśca utrzymuje się ok. 10-12 lat, a szczepionką z bezkomórkowym składnikiem krztuśca ok. 3-5 lat. Ryzyko związane ze szczepieniem przeciw krztuścowi wiąże się z występowaniem miejscowych niepożądanych odczynów poszczepiennych (ból, zaczerwienienie, obrzęk w miejscu wkłucia) oraz ogólnych (gorączka i drażliwość). Ciężkie NOP takie jak zespół hipotoniczno-reaktywny, drgawki gorączkowe, ciężkie reakcje alergiczne występują rzadko i ustępują bez trwałych następstw.