Szczepionka przeciw gruźlicy
Ściąga
Podsumowanie - Szczepionka przeciw gruźlicy
O chorobie
Co to jest gruźlica?
Jakie są objawy gruźlicy?
Jak poważne mogą być objawy gruźlicy?
Jak wiele zachorowań na gruźlicę występuje w Polsce?
Gdzie i jak często gruźlica występuje na świecie?
Jak wygląda sytuacja gruźlicy w Ukrainie?
O szczepionce
Jakie rodzaje szczepionek przeciw gruźlicy są dostępne w Polsce?
Jaka jest historia szczepień przeciw gruźlicy?
Dlaczego warto się szczepić przeciw gruźlicy?
Kto i kiedy powinien zostać zaszczepiony przeciw gruźlicy?
Kto nie powinien zostać zaszczepiony przeciw gruźlicy?
Jakie ryzyko jest związane ze szczepieniem przeciw gruźlicy?
Jakie szczepionki przeciw gruźlicy są zarejestrowane w Polsce?
Kalendarz szczepień
Szczepionka przeciw gruźlicy w Programie Szczepień Ochronnych
Jak szczepionka BCG była stosowana w przeszłości?
Czytaj więcej
Jak ocenić, czy szczepionkę BCG można bezpiecznie podać dziecku w pierwszych dniach po urodzeniu?
Gdzie można zrealizować zaległe szczepienie przeciw gruźlicy?
Dlaczego w Polsce obowiązuje jeszcze powszechne szczepienie przeciw gruźlicy?
Jaka jest skuteczność szczepionki BCG?
Jaki jest stan zaszczepienia przeciw gruźlicy?
Czy w każdym przypadku po szczepieniu BCG pojawia się charakterystyczna blizna?
Kiedy wprowadzono w Polsce szczepienia BCG?
Kto nie powinien zostać zaszczepiony przeciw gruźlicy?
Przeciwwskazania do szczepień BCG występują u:
- dzieci zakażonych HIV lub z objawami AIDS,
- noworodków matek chorych na gruźlicę,
- osób z pierwotnymi niedoborami immunologicznymi, bardzo trudnymi do stwierdzenia u noworodków,
- osób z przeciwwskazaniami także do innych szczepień.
Według WHO wcześniactwo i niska urodzeniowa masa ciała nie są przeciwwskazaniami do wykonania szczepienia.
Decyzję o zaniechaniu wykonania szczepienia (trwałym lub okresowym) podejmuje wyłącznie lekarz na podstawie stanu zdrowia dziecka, przy uwzględnieniu ryzyka jego niezaszczepienia.
Jakie ryzyko jest związane ze szczepieniem przeciw gruźlicy?
Szczepionka BCG podawana zdrowym dzieciom jest bezpieczna. Według danych NIZP-PZH w 2017 roku niepożądane odczyny poszczepienne po podaniu szczepionki BCG odnotowano łącznie u 344 szczepionych dzieci, co stanowiło 13,4% wszystkich zgłoszonych odczynów. Zdecydowaną większość stanowią odczyny łagodne ulegające samowyleczeniu. W ciągu ostatnich 5 lat odnotowano dziesięć zgłoszeń tzw. uogólnionego zakażenia prątkiem gruźlicy niemowląt, które było związane z podaniem szczepionki.
Odczyny poszczepienne po podaniu szczepionek BCG są niebolesne i w większości przypadków ulegają samowyleczeniu.
Przeważnie niepożądane odczyny poszczepienne są spowodowane nieprawidłowym, zbyt głębokim podaniem szczepionki. Ciężkie powikłania po szczepieniu BCG występują bardzo rzadko, najczęściej u osób z nasilonymi wrodzonymi zaburzeniami odporności.
Nieznaczne powiększenie regionalnych węzłów chłonnych właściwych dla miejsca szczepienia jest prawidłowym procesem związanym z powstaniem tzw. poszczepiennego zespołu pierwotnego.
Do niepożądanych odczynów po szczepieniu BCG należą:
- owrzodzenie (krosta) o średnicy większej niż 10 mm u noworodków i większej niż 20 mm u starszych dzieci lub podskórny ropień,
- powiększenie węzłów chłonnych lub ich ropne zapalenie,
- uogólnione zakażenie prątkiem BCG występuje rzadko i prawie wyłącznie u osób z niedoborami immunologicznymi,
- zapalenie kości wywołane BCG,
- zmiany w innych narządach i tkankach (zapalenie ucha środkowego), ropień pozagardłowy, zmiany stawów, uszkodzenie układu moczowo-płciowego, zmiany węzłowe, krezki, wnęki.
- keloid,
- toczeń,
- rumień guzowaty.
Szczepionka BCG podawana zdrowym dzieciom jest bezpieczna. Szczepienie przeciw gruźlicy jest przeprowadzane w pierwszych dniach życia dziecka. Niewiele jeszcze wtedy wiadomo o stanie układu immunologicznego dziecka. Kluczowe znaczenie odgrywa więc prawidłowa kwalifikacja dziecka do szczepienia.
Zdecydowana większość odczynów po BCG nie jest związana z zaburzeniami odporności.
Najczęściej są to zmiany miejscowe i węzłowe, które:
- nie wymagają diagnostyki i leczenia,
- nie należy z ich powodu odraczać kolejnych szczepień.
- BCG vaccines: WHO position paper – February 2018. Wkly Epidemiol. Rec., 2018; 93: 73–96.
- Brennan, M J, Fruth, U, Milstien, J, Tiernan, R, de Andrade Nishioka, S, Chocarro, L, Developing Countries Vaccine Regulatory Network and the Ad hoc Regulatory and TB Expert Panel (2007). Development of new tuberculosis vaccines: a global perspective on regulatory issues. PLoS Med 4 (e252).
- Brewer T.F.: Preventing with Bacillus Calmette – Guerine Vaccine: A-Meta_ analysis of the literature Clin. Infect. Dis. Suppl. 2000, 31 str.54-57.
- Coldiz G. A., Brewer T.F., Berkey C.S., Wilson M.E., Burdick T.F., Fineberg H.V., Mosteller F.: Efficacy of BCG vaccination in the prevention of tuberculosis. Meta-analysis of the published literature. JAMA, 271(9) 698-702.
- Global Tuberculosis Report. 2020. WHO.
- Fine P.E.M., Carneiro I.A.M. Milstein J.B., Clements C.J. Issues relating to the use of BCG immunization programmes. A discusion dokument. Departament of Vaccines and Biologicals Word Heath Organization Genewa 1999.
- BCG vaccine. Weekly Epidemiological Record 2004, 4, str. 25-38.
- Krysztopa – Grzybowska K., Paradowska -Stankiewicz I., Lutyńska A. Niepożadane odczyny po szczepieniu BCG w Polsce. Przegl. Epidemiol. 2012, 66, 465-469.
- Krysztopa-Grzybowska K., Lutyńska A. Postępy w dziedzinie opracowania nowych szczepionek przeciw gruźlicy. 100 lat po wprowadzeniu BCG. Postepy Hig Med Dosw 2014, 68: 768-776.
- Kubit S., Czajka S., Olakowski T. Ocena skuteczności szczepień BCG. Pediatria Polska 1983, str. 775-82.
- Milstein J.B., Gibson I.J. Quality control of BCG vaccines by the WHO: a review of factors that may influence vaccine effectiveness and safety. WHO/Epi/Gen 89-3.
- Szczuka I. Niepożądane odczyny po szczepieniu BCG w latach 1994-2000. Przegląd Epidemiologiczny 2002,56,5-16.
- Szczuka I. Bezpieczeństwo szczepień BCG- niepożądane odczyny poszczepienne. Część II. Przyczyny powstawania niepożądanych odczynów poszczepiennych. Postępowanie kliniczne. Przegląd Epidemiologiczny 2002,56,15-28.
- Szczuka I. Szczepionki przeciwko gruźlicy (BCG), rozdział Wakcynologia (wydanie II uzupełnione i aktualizowane) str. 365-390, red. Magdzik W., Naruszewicz- Leściuk Danuta, Zieliński A., Alfa-medica Press, 2007.
- Wysocki J. Jakie są zasady uzupełniania szczepień przeciwko gruźlicy? Medycyna Praktyczna Szczepienia. 13.03.2017.
- Korzeniewska-Kosela M., Wysocki J. Czy w Polsce powszechne szczepienie BCG jest nadal uzasadnione? Medycyna Praktyczna. Szczepienia 2018, 4, 17-23.
- Nguipdop-Djomo P. i wsp Duration of BCG protection against tuberculosis and change in effectiveness with time since vaccination in Norway: a retrospective population-based cohort study. Lancet Infect Dis 2016, 16, 219.
- Wysocki J. Jakie sytuacje stanowią wskazanie do odroczenia szczepień przewidzianych w PSO w 1. dobie życia? Medycyna Praktyczna Szczepienia. 03.12.2018.
- Gruźlica i choroby układu oddechowego w Polsce w 2019 r. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc.
- Tuberculosis surveillance and monitoring in Europe 2021 –2019 data. ECDC.
