Szczepionka przeciw gruźlicy
O szczepionce
Jakie rodzaje szczepionek przeciw gruźlicy są dostępne w Polsce?
Szczepionka BCG jest żywą szczepionką bakteryjną. Składnikiem aktywnym szczepionki jest pozbawiona zjadliwości odmiana prątka bydlęcego (Mycobacterium bovis BCG).
Ochronny mechanizm działania szczepionki jest podobny do procesu rozwoju odporności przeciwgruźliczej, obserwowanego w przypadku naturalnego zakażenia.
W świetle aktualnej wiedzy szczepionki BCG wykazują relatywnie niską skuteczność w zapobieganiu najczęstszej, płucnej postaci gruźlicy oraz wyższą skuteczność w zapobieganiu ostrym, ogólnoustrojowym postaciom gruźlicy, tj. gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Nie ma jednolitej opinii na temat czasu ochronnego działania szczepionki (od 10-15 lat lub krócej). Niektóre obserwacje Indian północnoamerykańskich wskazują, że efekt ten utrzymuje się nawet kilkadziesiąt lat.
Ostatnia aktualizacja: 21 listopada 2024
Materiały źródłowe
- BCG vaccines: WHO position paper – February 2018. Wkly Epidemiol. Rec., 2018; 93: 73–96.
- Brennan, M J, Fruth, U, Milstien, J, Tiernan, R, de Andrade Nishioka, S, Chocarro, L, Developing Countries Vaccine Regulatory Network and the Ad hoc Regulatory and TB Expert Panel (2007). Development of new tuberculosis vaccines: a global perspective on regulatory issues. PLoS Med 4 (e252).
- Brewer T.F.: Preventing with Bacillus Calmette – Guerine Vaccine: A-Meta_ analysis of the literature Clin. Infect. Dis. Suppl. 2000, 31 str.54-57.
- Coldiz G. A., Brewer T.F., Berkey C.S., Wilson M.E., Burdick T.F., Fineberg H.V., Mosteller F.: Efficacy of BCG vaccination in the prevention of tuberculosis. Meta-analysis of the published literature. JAMA, 271(9) 698-702.
- Global Tuberculosis Report. 2020. WHO.
- Fine P.E.M., Carneiro I.A.M. Milstein J.B., Clements C.J. Issues relating to the use of BCG immunization programmes. A discusion dokument. Departament of Vaccines and Biologicals Word Heath Organization Genewa 1999.
- BCG vaccine. Weekly Epidemiological Record 2004, 4, str. 25-38.
- Krysztopa – Grzybowska K., Paradowska -Stankiewicz I., Lutyńska A. Niepożadane odczyny po szczepieniu BCG w Polsce. Przegl. Epidemiol. 2012, 66, 465-469.
- Krysztopa-Grzybowska K., Lutyńska A. Postępy w dziedzinie opracowania nowych szczepionek przeciw gruźlicy. 100 lat po wprowadzeniu BCG. Postepy Hig Med Dosw 2014, 68: 768-776.
- Kubit S., Czajka S., Olakowski T. Ocena skuteczności szczepień BCG. Pediatria Polska 1983, str. 775-82.
- Milstein J.B., Gibson I.J. Quality control of BCG vaccines by the WHO: a review of factors that may influence vaccine effectiveness and safety. WHO/Epi/Gen 89-3.
- Szczuka I. Niepożądane odczyny po szczepieniu BCG w latach 1994-2000. Przegląd Epidemiologiczny 2002,56,5-16.
- Szczuka I. Bezpieczeństwo szczepień BCG- niepożądane odczyny poszczepienne. Część II. Przyczyny powstawania niepożądanych odczynów poszczepiennych. Postępowanie kliniczne. Przegląd Epidemiologiczny 2002,56,15-28.
- Szczuka I. Szczepionki przeciwko gruźlicy (BCG), rozdział Wakcynologia (wydanie II uzupełnione i aktualizowane) str. 365-390, red. Magdzik W., Naruszewicz- Leściuk Danuta, Zieliński A., Alfa-medica Press, 2007.
- Wysocki J. Jakie są zasady uzupełniania szczepień przeciwko gruźlicy? Medycyna Praktyczna Szczepienia. 13.03.2017.
- Korzeniewska-Kosela M., Wysocki J. Czy w Polsce powszechne szczepienie BCG jest nadal uzasadnione? Medycyna Praktyczna. Szczepienia 2018, 4, 17-23.
- Nguipdop-Djomo P. i wsp Duration of BCG protection against tuberculosis and change in effectiveness with time since vaccination in Norway: a retrospective population-based cohort study. Lancet Infect Dis 2016, 16, 219.
- Wysocki J. Jakie sytuacje stanowią wskazanie do odroczenia szczepień przewidzianych w PSO w 1. dobie życia? Medycyna Praktyczna Szczepienia. 03.12.2018.
- Gruźlica i choroby układu oddechowego w Polsce w 2019 r. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc.
- Tuberculosis surveillance and monitoring in Europe 2021 –2019 data. ECDC.
