Szczepionka przeciw gruźlicy
Kiedy wprowadzono w Polsce szczepienia BCG?
Produkcję szczepionki BCG w Polsce rozpoczęto w 1924 roku w Państwowym Zakładzie Higieny. Szczepienia przeciw gruźlicy rozpoczęto w 1926 roku, głównie w Poznaniu, Warszawie, Wilnie, Łodzi i Częstochowie. W 1925 roku powołano Komitet Szczepień pod kierownictwem prof. M. Michałowicza. Organizacją szczepień zajmował się Polski Związek Przeciwgruźliczy. Do 1939 roku zaszczepiono w Polsce ponad 70 000 osób. Szczepionkę podawano noworodkom, rzadziej starszym dzieciom, wyjątkowo dorosłym. Przeważała doustna droga podania, zdecydowanie rzadziej podawano szczepionkę śródskórnie.
Po drugiej wojnie światowej już w październiku 1945 roku, sprowadzono do Polski podszczep BCG, wznowiono produkcję szczepionki oraz szczepienia noworodków.
W 1947 roku podjęto współpracę z Duńskim Czerwonym Krzyżem. W latach 1949-1951 prowadzono akcję masowych szczepień BCG (szczepionka z podszczepem duńskim) organizowanych przez International Tuberculosis Compaigne. Szczepiono dzieci i młodzież w wieku od 1 do 18 lat. Zaszczepiono śródskórnie 4,5 mln dzieci i młodzieży.
Szczepionka BCG produkowana na bazie szczepu duńskiego podawana tak drogą doustną jak i śródskórnie powodowała u znacznego odsetka niemowląt niepożądane odczyny poszczepienne, w postaci powikłań w zakresie węzłów chłonnych. Przy doustnym stosowaniu były to zmiany głównie węzłów podżuchwowych, a przy śródskórnym podawaniu szczepionki były to ropne zmiany węzłów chłonnych dołu pachowego. Zmiany te samoistnie perforowały, dając długotrwale gojące się przetoki, pozostawiające szpecące blizny. Po zakończeniu tej akcji szczepień zdecydowanie spadła akceptacja dla szczepień BCG. Dlatego w 1955 r. podjęto w Polsce (BIOMED Lublin) produkcję szczepionki BCG opracowanej na bazie podszczepu brazylijskiego i rozpoczęto ją podawać w ramach Programu Szczepień Ochronnych. Szczepionka BCG produkcji polskiej firmy BIOMED Lublin jest do dzisiaj jedną z bazowych szczepionek naszego kalendarza szczepień. Podawana jest noworodkom przed wypisaniem ze szpitala.
BCG jest szczepionką żywą, zawiera atenuowany (osłabiony) prątek bydlęcy Mycobacterium bovis BCG. Szczepienie BCG w pierwszych dobach życia zmniejsza ryzyko zachorowania na gruźlicę o ciężkim przebiegu u dzieci, pod postacią rozsianą, gruźliczego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub zgonu w przebiegu gruźlicy.
Powszechne szczepienia przeciw gruźlicy polską szczepionką BCG produkowaną w Lublinie (szczep brazylijski Moreau) rozpoczęto w 1955 roku.
- BCG vaccines: WHO position paper – February 2018. Wkly Epidemiol. Rec., 2018; 93: 73–96.
- Brennan, M J, Fruth, U, Milstien, J, Tiernan, R, de Andrade Nishioka, S, Chocarro, L, Developing Countries Vaccine Regulatory Network and the Ad hoc Regulatory and TB Expert Panel (2007). Development of new tuberculosis vaccines: a global perspective on regulatory issues. PLoS Med 4 (e252).
- Brewer T.F.: Preventing with Bacillus Calmette – Guerine Vaccine: A-Meta_ analysis of the literature Clin. Infect. Dis. Suppl. 2000, 31 str.54-57.
- Coldiz G. A., Brewer T.F., Berkey C.S., Wilson M.E., Burdick T.F., Fineberg H.V., Mosteller F.: Efficacy of BCG vaccination in the prevention of tuberculosis. Meta-analysis of the published literature. JAMA, 271(9) 698-702.
- Global Tuberculosis Report. 2020. WHO.
- Fine P.E.M., Carneiro I.A.M. Milstein J.B., Clements C.J. Issues relating to the use of BCG immunization programmes. A discusion dokument. Departament of Vaccines and Biologicals Word Heath Organization Genewa 1999.
- BCG vaccine. Weekly Epidemiological Record 2004, 4, str. 25-38.
- Krysztopa – Grzybowska K., Paradowska -Stankiewicz I., Lutyńska A. Niepożadane odczyny po szczepieniu BCG w Polsce. Przegl. Epidemiol. 2012, 66, 465-469.
- Krysztopa-Grzybowska K., Lutyńska A. Postępy w dziedzinie opracowania nowych szczepionek przeciw gruźlicy. 100 lat po wprowadzeniu BCG. Postepy Hig Med Dosw 2014, 68: 768-776.
- Kubit S., Czajka S., Olakowski T. Ocena skuteczności szczepień BCG. Pediatria Polska 1983, str. 775-82.
- Milstein J.B., Gibson I.J. Quality control of BCG vaccines by the WHO: a review of factors that may influence vaccine effectiveness and safety. WHO/Epi/Gen 89-3.
- Szczuka I. Niepożądane odczyny po szczepieniu BCG w latach 1994-2000. Przegląd Epidemiologiczny 2002,56,5-16.
- Szczuka I. Bezpieczeństwo szczepień BCG- niepożądane odczyny poszczepienne. Część II. Przyczyny powstawania niepożądanych odczynów poszczepiennych. Postępowanie kliniczne. Przegląd Epidemiologiczny 2002,56,15-28.
- Szczuka I. Szczepionki przeciwko gruźlicy (BCG), rozdział Wakcynologia (wydanie II uzupełnione i aktualizowane) str. 365-390, red. Magdzik W., Naruszewicz- Leściuk Danuta, Zieliński A., Alfa-medica Press, 2007.
- Wysocki J. Jakie są zasady uzupełniania szczepień przeciwko gruźlicy? Medycyna Praktyczna Szczepienia. 13.03.2017.
- Korzeniewska-Kosela M., Wysocki J. Czy w Polsce powszechne szczepienie BCG jest nadal uzasadnione? Medycyna Praktyczna. Szczepienia 2018, 4, 17-23.
- Nguipdop-Djomo P. i wsp Duration of BCG protection against tuberculosis and change in effectiveness with time since vaccination in Norway: a retrospective population-based cohort study. Lancet Infect Dis 2016, 16, 219.
- Wysocki J. Jakie sytuacje stanowią wskazanie do odroczenia szczepień przewidzianych w PSO w 1. dobie życia? Medycyna Praktyczna Szczepienia. 03.12.2018.
- Gruźlica i choroby układu oddechowego w Polsce w 2019 r. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc.
- Tuberculosis surveillance and monitoring in Europe 2021 –2019 data. ECDC.
Przeczytaj również
Jaki jest stan zaszczepienia przeciw odrze w Polsce?
CZYTAJ WIĘCEJ
Europejska Agencja Leków potwierdza bezpieczeństwo szczepień przeciw COVID-19 kobiet w ciąży
CZYTAJ WIĘCEJ
Program szczepień ochronnych przeciw rotawirusom w Australii doprowadził do obniżenia zachorowalności na cukrzycę typu 1
CZYTAJ WIĘCEJ