Szczepionka przeciw ospie wietrznej

Szczepienia przeciw ospie wietrznej są obowiązkowe (bezpłatne) u:

• dzieci i młodzież do ukończenia 19 roku życia, które nie chorowały na ospę wietrzną:
– z upośledzeniem odporności wrodzonym lub nabytym o wysokim ryzyku ciężkiego przebiegu choroby,
– przed planowanym leczeniem immunosupresyjnym lub chemioterapią,

• dzieci i młodzież do ukończenia 19 roku życia, które nie chorowały na ospę wietrzną, z otoczenia ww osób,

• dzieci i młodzież do ukończenia 19 roku życia, które nie chorowały na ospę wietrzną, przebywające albo zakwalifikowane do pobytu w:
– zakładach pielęgnacyjno- opiekuńczych,
– zakładach opiekuńczo-leczniczych,
– rodzinnych domach dziecka,
– domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży,
– domach pomocy społecznej,
– placówkach opiekuńczo-wychowawczych,
– regionalnych placówkach opiekuńczo-terapeutycznych,
– interwencyjnych ośrodkach preadopcyjnych,
– żłobkach lub klubach dziecięcych.

O potrzebie wykonania szczepienia ze wskazań środowiskowych u danego dziecka decyduje indywidualnie lekarz, który odnotowuje w karcie
szczepień oraz dokumentacji medycznej informacje o wskazaniu do szczepienia.

(szczegóły: Program Szczepień Ochronnych w 2024 roku, tabela na str. 14).

Szczepienia przeciw ospie wietrznej są zalecane (niefinansowane z budżetu Ministra Zdrowia):

•  osobom, które nie chorowały na ospę wietrzną i nie zostały wcześniej zaszczepione,

•  kobietom planującym zajście w ciążę, które nie chorowały wcześniej na ospę wietrzną.

• uczniom i studentom szkół i uczelni medycznych lub innych szkół i uczelni prowadzących kształcenie na kierunkach medycznych,
• pracownikom ochrony zdrowia.

Szczepienia przeciw ospie wietrznej powinny być wykonane zgodnie z zarejestrowanym schematem szczepień. Obecnie obowiązuje dwudawkowy schemat szczepienia dla wszystkich bez względu na wiek. Minimalny odstęp między dawkami wynosi 6 tygodni.

Program Szczepień Ochronnych na 2024 rok.

Szczepionkę przeciw ospie wietrznej opracował japoński wirusolog dr Michiaki Takahashi w 1974 roku. Naukowiec opracował szczepionkę, która zawierała żywy, atenuowany (osłabiony) szczep wirusa ospy i półpaśca. Koncepcja „żywej” szczepionki była niezwykle zaskakującym odkryciem, ze względu na potencjalne ryzyko pozostania wirusa szczepionkowego w formie latentnej i późniejszej jego reaktywacji, która mogłaby wywołać np. półpaśca. Początkowo obawiano się, że odporność po szczepieniu będzie krótkotrwała. Ważnym elementem motywującym badaczy do badań nad odkryciem szczepionki przeciw ospie wietrznej był strach przed chorobą, szczególnie u dzieci z obniżoną odpornością, np. u dzieci z białaczką. Bez tego czynnika droga do opracowania szczepionki mogła być o wiele dłuższa.

Zespół dr Takahashi wykazał, że szczepionka przeciw ospie wietrzej oparta na atenuowanym szczepie ospy wietrznej i półpaśca jest bezpieczna, dobrze tolerowana i chroni dzieci i osoby dorosłe przed ospą wietrzną, również po ekspozycji w warunkach domowych lub szpitalnych. W badaniach dzieci z białaczką w okresie remisji oraz dzieci z zespołem nerczycowym potwierdzono ochronę przed ospą wietrzną po ekspozycji na wirusa.

Michiaki Takahashi urodził się 17 lutego 1928 roku w Osace w Japonii. Po studiach medycznych na Uniwersytecie w Osace podjął pracę w Instytucie Badań nad Chorobami Zakaźnymi. W swojej pracy skupił się na wirusach odry i poliomyelitis. Kiedy w latach 60. XX wieku jego syn ciężko zachorował na ospę wietrzną, doktor Takahashi rozpoczął prace dotyczące opracowania szczepionki przeciw ospie wietrznej. Po powrocie ze stypendium naukowego w Stanach Zjednoczonych od 1965 roku prowadził badania hodowli osłabionego wirusa ospy wietrznej w zwierzęcych i ludzkich liniach komórek. Prace trwały długo i zaowocowały opracowaniem w 1974 roku pierwszej szczepionki przeciw ospie wietrznej.

Nie jesteśmy w stanie przewidzieć przebiegu ospy wietrznej. Zdarza się, że u dotychczas zdrowego dziecka ospa wietrzna przebiega z ciężkimi powikłaniami. Każdego roku ponad 1 000 osób jest hospitalizowanych z powodu ciężkiego przebiegu ospy wietrznej, wśród nich 90% to dzieci zdrowe przed zachorowaniem na ospę wietrzną.

Obliczono, że koszt zapobiegania ospie wietrznej poprze szczepienia jest dużo tańszy niż leczenia ospy wietrznej. Nawet jeżeli nie ma powikłań, zachorowanie dziecka powoduje koszty pośrednie, tj.  zwolnienie lekarskie rodzica, stosowanie preparatów łagodzących objawy, koszty leczenia półpaśca po wielu latach od przechorowania ospy wietrznej.

Ospa poronna to zachorowanie, które może wystąpić ponad 42 dni po szczepieniu przeciw ospie wietrznej. Nazywana jest inaczej chorobą przełamanej odporności (ang. break-through varicella). Ospa poronna może występować również w przebiegu ospy wietrznej u dzieci nieszczepionych.

Ospę poronną cechuje łagodny przebieg i szybko ustępujące objawy, najczęściej w postaci niewielu (<50  wykwitów plamisto-grudkowych) i gorączki. Wykwity mogą wyglądać inaczej niż te, które są typowe dla ospy wietrznej, tj. bez pęcherzyków, mogą przypominać ukąszenia owada. Ospa poronna u osób wcześniej szczepionych jest znacznie mniej zaraźliwa w porównaniu z chorymi na ospę wietrzną. Do powikłań w przebiegu ospy poronnej dochodzi sporadycznie.