Szczepionka przeciw pneumokokom

Szczepionka 10-walentna (Synflorix) bezpłatnie dostępna jest:

• w ogólnej populacji dzieci
• dla dzieci urodzonych przedwcześnie, ale w ≥27. tygodniu ciąży
• w populacji dzieci z grup ryzyka inwazyjnej choroby pneumokokowej (IChP).

Szczepionka 13-walentna (Prevenar-13) bezpłatnie dostępna jest:

• dla dzieci urodzonych przedwcześnie, ale poniżej 26 tygodnia ciąży,
• do kontynuacji rozpoczętych schematów szczepień obowiązkowych w 2021 r. w ramach PSO u dzieci urodzonych po 2016 roku, wymagających zakończenia schematu 3+1.

W sytuacjach, kiedy obowiązkowe szczepienia przeciw pneumokokom realizowane są preparatem 13-walentnym (Prevenar-13), koszt zakupu preparatu ponosi rodzic/opiekun dziecka.

Obowiązkowe szczepienia przeciw pneumokokom w populacji ogólnej dzieci są realizowane w schemacie 2+1.

Obowiązkowe szczepienia przeciw pneumokokom w grupach ryzyka (dzieci z zakażeniem HIV, niedokrwistością sierpowatokrwinkową (SCD), z zaburzeniami czynności śledziony, z zaburzeniami odporności) są realizowane w schemacie 3+1.

Szczepienia dzieci urodzonych przedwcześnie (<37  tygodnia ciąży) są realizowane w schemacie 3+1.

Szczepienie w schemacie 2+1 dotyczące dzieci w populacji ogólnej obejmuje podanie dwóch dawek szczepienia podstawowego (podawanego w odstępach 8 tygodniowych) w 1 roku życia oraz trzeciej dawki uzupełniającej podanej w 2 roku życia (co najmniej po upływie 6 miesięcy od 2 dawki szczepienia podstawowego).

Szczepienie w schemacie 3+1 dotyczące dzieci z grup ryzyka i wcześniaków obejmuje podanie trzech dawek szczepienia podstawowego oddawanych w odstępie 1 miesiąca w pierwszym roku życia oraz czwartej dawki uzupełniającej podanej w 2 roku życia.

W skład polisacharydowych szczepionek przeciw pneumokokom wchodzą oczyszczone polisacharydy. Stąd też szczepionki te są nieskuteczne u małych dzieci do 2 lat, których układ odpornościowy jest jeszcze niedojrzały, aby skutecznie pobudzać odporność przeciw tego typu antygenom.

Dostępna od lat 80-tych XX w. na rynku 23-walentna szczepionka przeciw pneumokokom jest wskazana do stosowania w zapobieganiu inwazyjnej chorobie pneumokokowej, zapaleniu płuc osób w wieku powyżej 65 lat oraz chorych powyżej 2 lat, którzy ze względu na stan zdrowia są szczególnie narażeni na ciężkie zakażenia pneumokokowe. Wskazania do jej stosowania obejmują chorych z przewlekłymi chorobami układu oddechowego jak np. obturacyjna choroba płuc (POChP), rozedma, nowotworami płuc, z przewlekłymi chorobami układu krążenia, marskością wątroby, cukrzycą. U osób, które mają być poddane chemioterapii, terapii immunosupresyjnej lub usunięciu śledziony, szczepionka polisacharydowa powinna zostać podana co najmniej 2 tygodnie przed planowaną interwencją. U chorych zakażonych wirusem HIV powinna być podana jak najszybciej po wykryciu zakażenia. W 2010 r. wprowadzono zalecenia jej podawania u osób palących tytoń oraz rutynowego stosowania u chorych na astmę.

Zgodnie z zaleceniami, dorosłym powyżej 65 lat wcześniej nieszczepionym należy podać w pierwszej kolejności 1 dawkę szczepionki skoniugowanej PCV-13, a następnie po upływie co najmniej roku 1 dawkę szczepionki polisacharydowej PPSV-23.

Dzieciom powyżej 2 r.ż. i starszym, którzy należą do grupy ryzyka rozwoju choroby pneumokokowej należy podać w pierwszej kolejności dawkę szczepionki skoniugowanej PCV-13, a następnie dawkę szczepionki polisacharydowej PPSV-23 w odstępie nie krótszym niż 8 tygodniu.

• Powszechne szczepienia przeciw pneumokokom wykazują wysoką skuteczność  przeciw Inwazyjnej Chorobie Pneumokokowej

• Szczepienia chronią przed zakażeniami wywołanymi przez lekooporne szczepy pneumokoków,

• Pośrednim efektem powszechnych szczepień małych dzieci jest ochrona osób starszych.

Pneumokoki wywołują ciężką w przebiegu Inwazyjną Chorobę Pneumokokową oraz powszechnie występujące zakażenia nieinwazyjne, w tym zapalenie ucha środkowego i zakażenia górnych dróg oddechowych. Są też najczęstszą przyczyną pozaszpitalnego zapalenia płuc wymagającego hospitalizacji. Jeżeli nawet chore dziecko uda się wyleczyć, mogą pozostać trwałe następstwa zakażenia, takie jak upośledzenie umysłowe, niedosłuch i głuchota, napady padaczkowe ale również trudności w koncentracji i nauce.

Zakażenia pneumokokowe są coraz częściej wywoływane przez szczepy oporne na antybiotyki, w tym również najbardziej niebezpieczne szczepy wielolekooporne. W takiej sytuacji wobec bezradności terapii, szczepienia pozostają jedynym skutecznym sposobem ochrony przed tymi zakażeniami.

Przykładem korzyści jakie niosą szczepienia przeciw pneumokokom u dzieci są Kielce, gdzie w ramach programów samorządowych, od 2006 r. prowadzono  bezpłatne szczepienia przeciw pneumokokom dla dzieci. Obserwowano zmniejszenie zapadalności na pneumokokowe zapalenie płuc u dzieci poniżej 2 roku życia o blisko 97%, zmniejszenie liczby hospitalizacji z powodu zapalenia płuc wśród dzieci do 2 lat o 60% oraz zmniejszenie liczby przypadków zapalenia ucha środkowego o 85%. Dodatkowo obserwowano efekt odporności zbiorowiskowej, tj. spadek zachorowań o ponad 50% wśród dorosłych, którzy często komunikują się z najmłodszymi (chodzi głównie o osoby starsze – seniorów,  którzy – poza dziećmi należą do grupy ryzyka zachorowania na zapalenie płuc wywołane przez pneumokoki).