Szczepionka przeciw pneumokokom

Rejestracja zachorowań wywołanych pneumokokami dotyczy inwazyjnej choroby pneumokokowej (IChP). W Polsce każdego roku odnotowuje się ponad 1000 przypadków Inwazyjnej Choroby Pneumokokowej (IChP). Dane Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego- PZH wskazują, że w 2019 roku zarejestrowano ogółem 1 535 zachorowań, więcej w porównaniu do 2018 roku, kiedy odnotowano 1 315 zachorowań. Współczynnik zapadalności na IChP w 2019 roku w porównaniu z 2009 rokiem zwiększył się ponad 5-krotnie (z 0,72/100 000 do 4,00/100 000). Najwyższy współczynnik zapadalności obserwuje się w najmłodszych grupach wieku (0-4 lat) – prawie wszyscy pacjenci z tych grup wymagali hospitalizacji.

Według danych Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego (KOROUN) w 2019 roku odnotowano 1067 przypadków IChP. Wykrywalność IChP w 2019 roku wynosiła ogółem 2,83/100 000 i była najwyższa w grupie osób starszych powyżej 65 lat (6,91/100 000) oraz dzieci poniżej 2 lat (4,47/100 000). Współczynnik śmiertelności w przebiegu IChP w 2019 roku wynosił ogółem 38,7% i był najwyższy u osób powyżej 65 lat.

Liczba zakażań nieinwazyjnych nie jest dokładnie znana. Szacuje się, że w Polsce na pneumokokowe zapalenie płuc choruje co najmniej kilkanaście tysięcy osób, a na zapalenie ucha środkowego kilkadziesiąt tysięcy osób rocznie.

Obserwując dane na temat rejestrowanych przypadków IChP w Polsce, może się wydawać, że w ostatnich latach liczba tych zakażeń rośnie. Należy jednak podkreślić, że to wzrasta wykrywalność tych zakażeń i pomimo większej liczby wciąż jest na niskim poziomie w porównaniu z krajami, które miały szczelniejszy system monitorowania IChP jeszcze przed wprowadzeniem powszechnych szczepień.

Obserwujemy duże zróżnicowanie częstości występowania zakażeń pneumokokowych wywoływanych przez określone serotypy w grupach wieku. Wśród serotypów, które najczęściej wywoływały IChP w 2019 roku we wszystkich grupach wieku należy wymienić głównie serotyp 3, następnie 4, 8, 19A, 14, 22F, 9N i kolejne. W grupie dzieci do 5 r.ż., zakażenia pneumokokowe najczęściej wywoływały serotypy 38, 14, 19F, 15BC, 10A, a w grupie dzieci poniżej 2 lat serotypy 10A, 19F, 15BC, 38, a w grupie osób starszych powyżej 65 lat głównie serotyp 3.

Wyniki serotypowania wskazują, że w ciągu ostatnich 10 lat wzrosło występowanie serotypu 19A, który jest jednym z najbardziej niebezpiecznych- prawie 95% szczepów tego serotypu to szczepy wielolekooporne (MDR). Coraz częściej odnotowuje się przypadki chorób wywołanych przez serotyp 3, który pozostaje najczęstszą przyczyną IChP, która kończy się zgonem, należy też do najczęściej izolowanych pneumokoków wielolekoopornych.

Zakażenia pneumokokowe są jedną z głównych przyczyn zachorowalności i umieralności dzieci na świecie, co roku umiera ponad 1,5 mln osób z powodu zakażeń pneumokokowych, z tego ok. 1 mln z powodu zapaleń płuc. W 2008 r. przed wprowadzeniem powszechnych programów szczepień szczepionkami skoniugowanymi pneumokoki były powodem 476 000 zgonów u dzieci poniżej 5 r.ż. Zakażenia pneumokokowe występują we wszystkich regionach świata, jednak najczęściej w krajach rozwijających się, ze względu na niskie warunki higieniczne, ubóstwo i brak dostępu do nowoczesnej medycyny, szczepionek oraz antybiotyków.

W USA przed wprowadzeniem powszechnych szczepień przeciw pneumokokom odnotowywano 17 000 przypadków inwazyjnej choroby pneumokokowej, a ogółem z powodu zakażeń pneumokokowych umierało rocznie 40 000 osób.

Od czasu wprowadzenia pierwszej szczepionki skoniugowanej PCV-7 w 2000 roku zaobserwowano globalną redukcję występowania choroby pneumokokowej wśród dzieci w wieku poniżej 5 lat. Szacuje się, że dzięki powszechnym programom szczepień przeciw pneumokokom od 2000 roku uniknięto niemal 200 000 zgonów.

W 2017 roku w Europie potwierdzono 23 886 przypadków inwazyjnej choroby pneumokokowej, najczęściej u osób powyżej 65 lat oraz niemowląt do 1 r. ż. Najczęstszą przyczyną zachorowań były pneumokoki typu 8, 3, 22F, 19A, 12F, 9N, 15A, 11A, 23B, stanowiły 66% wszystkich zachorowań. Wśród dzieci do 5 r.ż. zachorowania były w 75% wywołane przez typy pneumokoka nie wchodzące w skład dostępnych szczepionek. Wśród osób w wieku powyżej 65 lat, 72% zachorowań wywołały pneumokoki typów, które możemy znaleźć w składzie szczepionki polisacharydowej, a 30% w składzie szczepionki 13-walentnej.