Szczepionka przeciw pneumokokom

W Polsce dostępne są dwa rodzaje szczepionek przeciw pneumokokom: skoniugowane i polisacharydowe.

Szczepionki skoniugowane zawierają w swoim składzie oczyszczone polisacharydy otoczkowe 10, 13 lub 20 serotypów  pneumokoków połączone z białkiem nośnikowym. Podawane są w celu zapobiegania przed inwazyjną chorobą pneumokokową (IChP), zapaleniem płuc oraz zapaleniem ucha środkowego wywoływanymi przez serotypy pneumokoków zawartych w danej szczepionce. W zależności od wieku cykl szczepienia obejmuje 1-4 dawki.

Dostępne są trzy różne szczepionki skoniugowane:

• szczepionka dziesięciowalentna (PCV-10). W jej skład wchodzą polisacharydy otoczkowe następujących serotypów 1, 4, 5, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19F i 23F. Dodatkowo serotyp szczepionkowy 19F zapewnia krzyżową ochronę przeciw serotypowi 19A. Szczepionka jest zarejestrowana dla dzieci od 6 tyg. do 5 r.ż.
• szczepionka trzynastowalentna (PCV-13), która zastąpiła szczepionkę siedmiowalentną (PCV7). W jej skład wchodzą polisacharydy otoczkowe następujących serotypów: 1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19A, 19F i 23F. Szczepionka jest zarejestrowana dla dzieci od 6 tyg. życia, nastolatków i dorosłych.
• szczepionka dwudziestowalentna (PCV-20). W jej skład wchodzą polisacharydy otoczkowe następujących serotypów: 1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 8, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 18C, 19A, 19F, 22F, 23F, 33F. Szczepionka jest zarejestrowana dla dorosłych.

Szczepionki polisacharydowe zawierają w swoim składzie oczyszczone polisacharydy otoczkowe. Od lat 80-tych XX w. na rynku dostępna jest polisacharydowa szczepionka chroniąca przeciw 23 serotypom pneumokoków (PPSV23), która zawiera następujące serotypy 1, 2, 3, 4, 5, 6B, 7F, 8, 9N, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 17F, 18C, 19A, 19F, 20, 22F, 23F, 33F. Szczepionka jest wskazana do stosowania w zapobieganiu IChP i zapaleniu płuc osób starszych w wieku powyżej 65 lat oraz chorych powyżej 2 lat, którzy ze względu na stan zdrowia są szczególnie narażeni na ciężkie zakażenia pneumokokowe.

Na rynku dostępne są 3 skoniugowane szczepionki przeciw pneumokokom:

• Szczepionka 10- walentna (PCV-10) może być podawana dla dzieci od 6 tyg. do 5 r.ż.,
• Szczepionka 13- walentna (PCV-13) może być podawana dla dzieci od 6 tyg. życia, nastolatków i dorosłych,
• Szczepionka 20- walentna (PCV-20) może być podawana dorosłym.

Powszechne (bezpłatne) szczepienia przeciw pneumokokom niemowląt i dzieci obejmują podanie dwóch dawek szczepienia podstawowego w 1-szym roku życia oraz dawki uzupełniającej w 2-gim roku życia (tzw. schemat 2+1). Taki system szczepień jest realizowany w 24 z 28 państw Unii Europejskiej, a ponadto w Albanii, Islandii, Norwegii, Szwajcarii, w tym od stycznia 2017 r. również w Polsce.

Szczepienie dzieci z określonych grup ryzyka obejmuje podanie 3 dawek szczepienia podstawowego w 1-szym roku życia oraz dawki uzupełniającej w 2-gim roku życia (tzw. schemat 3+1).

Schemat szczepienia jest uzależniony od wieku osoby, u której zaczynamy szczepienia, może obejmować 1-4 dawki. Powinien być zgodny ze wskazaniami producenta podanymi w ulotce dołączonej do opakowania danej szczepionki i Charakterystyce Produktu Leczniczego.

Szczepionka 10-walentna (PCV-10):
•    niemowlęta w wieku 6 tyg.- 6 m.ż.

• cykl szczepień 3+1: trzy dawki szczepionki, z zachowaniem odstępu co najmniej 1 miesiąca,
• cykl szczepień 2+1: dwie dawki co 2 miesiące oraz dawka przypominająca po co najmniej 6 miesiącach, najlepiej w 12-15 m.ż.

•    niemowlęta w wieku 7-11 mies.: dwie dawki szczepionki, z zachowaniem odstępu co najmniej 1 mies. oraz dawka przypominająca w drugim roku życia
•    dzieci w wieku 12 mies.- 5 lat: dwie dawki, z zachowaniem odstępu co najmniej 2 mies.

Szczepionka 13-walentna (PCV-13):
•    niemowlęta w wieku od 6 tyg. do 6 m. ż.

• cykl szczepień 3+1: trzy dawki szczepionki z zachowaniem odstępu co najmniej 1 miesiąca oraz dawkę przypominającą, w 11-15 m.ż.
• cykl szczepień 2+1: dwie dawki szczepionki z zachowaniem odstępu co najmniej 2 miesięcy oraz dawkę przypominającą, w 11-15 m.ż.

•    dzieci powyżej 7 m.ż.: dwie dawki szczepionki z zachowaniem odstępu co najmniej 1 miesiąca i dawkę przypominającą w drugim r.ż.
•    dzieci w wieku 12-23 m. ż.: 2 dawki z zachowaniem odstępu co najmniej 2 miesiące
•    dzieci i młodzież w wieku 2-17 lat: 1 dawka szczepionki
•    dorośli: 1 dawka szczepionki.

Szczepionka 20-walentna (PCV-20):

•    dorośli: 1 dawka szczepionki.

Szczepionki skoniugowane podawane są drogą domięśniową, w przednio boczną część uda u niemowląt/w mięsień naramienny u małych dzieci i dorosłych. Mogą być podane jednoczasowo z innymi szczepionkami z kalendarza szczepień, ale w inne miejsca.