Na czym polega kalendarz szczepień?

Sposób przekazania oryginału karty uodpornienia został określony w § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych.

Jednocześnie przepisy ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, jak też przepisy ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta umożliwiają udostępnienie pacjentowi lub przedstawicielowi ustawowemu, dokumentacji medycznej przez sporządzenie jej wyciągu, odpisu, kopii lub wydruku. Karta uodpornienia stanowi dokumentację medyczną wewnętrzną i jednocześnie źródło danych dla świadczeniodawcy realizującego szczepienia ochronne, niezbędne do ich weryfikacji oraz dla organów państwowej inspekcji sanitarnej do sprawowania nadzoru nad realizacją szczepień ochronnych przeciw chorobom zakaźnym w Polsce.

W przypadku wycofania przez rodziców/opiekunów prawnych deklaracji wyboru lekarza POZ, lub jego niewskazania, karta uodpornienia pozostaje w dotychczasowym podmiocie leczniczym do czasu wskazania nowej placówki sprawującej opiekę profilaktyczną nad dzieckiem. Przekazanie karty uodpornienia może nastąpić wyłącznie innemu świadczeniodawcy, który przeprowadza obowiązkowe szczepienia ochronne.

W sytuacji, gdy rodzice nie wskazali nowego podmiotu POZ, karta uodpornienia pozostaje w zasobach dokumentacji medycznej dotychczasowego świadczeniodawcy. Lekarz POZ posiada dostęp do informacji o dokonanym przez pacjenta wyborze świadczeniodawcy w systemie P1.

W przypadku niewskazania przez matkę dziecka położnej POZ lub podmiotu wykonującego działalność leczniczą w zakresie POZ szpital, w którym nastąpił poród, powinien poinformować matkę dziecka o zasadach i zakresie opieki nad noworodkiem w miejscu jego pobytu oraz zasadach wyboru położnej POZ lub podmiotu wykonującego działalność leczniczą w zakresie POZ.

Przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej wskazują na konieczność poinformowania w dniu wypisu noworodka jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, w sytuacji wystąpienia zachowań mogących zagrażać bezpieczeństwu dziecka oraz braku możliwości ustalenia położnej POZ lub podmiotu wykonującego działalność leczniczą w zakresie POZ, przejmujących dalszą opiekę nad noworodkiem w miejscu zamieszkania.

W przypadku, gdy matka wskaże położną lub podmiot POZ, szpital, w którym urodziło się dziecko ma obowiązek poinformowania tej położnej POZ lub podmiotu POZ o przekazaniu opieki nad noworodkiem tak, aby położna POZ miała możliwość, nie później niż w ciągu 48 godzin od otrzymania zgłoszenia, rozpoczęcia wizyt patronażowych.

W celu udokumentowania przekazania zgłoszenia o porodzie istnieje konieczność uzyskania potwierdzenia odbioru tego zgłoszenia, pozostawiając wybór drogi przekazania zgłoszenia do decyzji podmiotu. Taki sposób postępowania Taki sposób postępowania ma na celu „uszczelnienie” systemu obiegu informacji o urodzeniu dziecka.

Strategia kokonu dotyczy szczepienia osób z otoczenia dzieci/dorosłych, które nie mogą być szczepione. Stanowi pośrednią ochronę osób z grup ryzyka, które z racji wieku lub przeciwwskazań medycznych nie mogą być szczepione lub które są niedostatecznie chronione po szczepieniu.

Przykłady:

• Szczepienie rodziców i rodzeństwa noworodków i młodych niemowląt,
• Szczepienie pracowników ochrony zdrowia,
• Szczepienie domowników, chorego w stanie immunosupresji.

W strategii kokonu szczepione są osoby mające częsty i bliski kontakt z pacjentem, której nie można zaszczepić ze względu na:

• zbyt młody wiek (np. niemowlęta),
• przeciwwskazania medyczne (np. chorzy z ciężkimi niedoborami odporności komórkowej, pierwotnymi lub nabytymi),
• u której ze względu na stan zdrowia (podeszły wiek, choroby przewlekłe), skuteczność szczepienia może być zmniejszona.

Przykładem zastosowania strategii kokonu w praktyce jest ochrona przeciw krztuścowi niemowląt.

Głównym celem wszystkich strategii kontroli krztuśca jest maksymalna redukcja zachorowań u noworodków i niemowląt (zwłaszcza w pierwszych kilku miesiącach życia) ze względu na najpoważniejsze konsekwencje krztuśca w tym wieku i dużą śmiertelność. Wyniki badań wykazują, że źródłem zakażenia noworodka i niemowlęcia najczęściej jest jego matka, a w następnej kolejności ojciec. Nieco rzadziej niemowlęta zarażają się od starszego rodzeństwa lub innych bliskich krewnych (dziadkowie).

Szczepienia przeciw krztuścowi niemowlęcia rozpoczynamy, gdy ukończy ono sześć tygodni życia. Wykształcenie pełnej odporności poszczepiennej wymaga podania dawek podstawowych szczepienia w pierwszych miesiącach życia.

W takim wypadku jedyną formą ochrony przed zakażeniem bakterią krztuśca jest postępowanie zgodne ze strategią kokonu, czyli szczepienie osób mających bliski kontakt z noworodkami i niemowlętami w pierwszych kilku miesiącach życia (tzn. do czasu ukończenia podstawowego szczepienia przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP) u dziecka).

W praktyce strategia kokonowa sprowadza się do podania dawki przypominającej szczepionki Tdap obojgu rodzicom niezaszczepionego dziecka, jego dziadkom (lub innym opiekunom) oraz zaszczepienia zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych jego starszego rodzeństwa. Na tej samej zasadzie dawki przypominające Tdap przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi z obniżoną zawartością antygenów błonicy i krztuśca, zaleca się personelowi medycznemu, który ma kontakt z noworodkami i niemowlętami, a także personelowi innych placówek zajmujących się dziećmi w tym wieku (dawka przypominająca co 10 lat). Jednocześnie lekarze powinni informować rodziców, że oni również mogą i powinni się zaszczepić.