Szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu

Zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu w Polsce występują przez większość roku – od marca do końca listopada. Zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu występują praktycznie w całej Polsce. Stąd też szczepienia warto zaplanować w taki sposób, aby uzyskać odporność jeszcze przed sezonem aktywności kleszczy, a szczególnie przed planowanym wypoczynkiem w okresie wiosenno-letnim.

Szczepienie podstawowe przeciw KZM obejmuje podanie trzech dawek. Najlepszym czasem na przyjęcie pierwszej dawki szczepionki jest luty bądź marzec. Kolejną dawkę szczepionki podaje się po miesiącu od pierwszej, natomiast trzecia dawka powinna zostać podana 5-12 miesiącach po drugiej. Jeżeli konieczne jest szybkie uodpornienie można zastosować schemat przyspieszony, który umożliwia uzyskanie odporności szybciej (po 2 dawkach podawanych w odstępie 14 dni). Badania pokazują, że pod względem skuteczności nie ma znamiennych różnic w porównaniu ze schematem podstawowym.

Jeżeli z jakichkolwiek powodów nie rozpoczęto cyklu szczepień w okresie luty/marzec, można to zrobić przez cały okres kiedy występuje aktywność kleszczy i odnotowywane są zachorowania na KZM, a więc również późnym latem, a nawet wczesną jesienią. W tym wypadku również schemat przyspieszony jest szansą na uzyskanie odporności na KZM w sezonie występowania choroby.

Odporność poszczepienna pojawia się już po podaniu dwóch dawek szczepionki, ale dopiero podanie 3-ej dawki szczepionki zapewnia utrzymanie odporności przez ok. 3 lata. Po tym czasie należy przyjąć dawkę przypominającą szczepionki. Dawki przypominające szczepionki (co 3-5 lat) można podać w dowolnym miesiącu.

W przypadku szczepienia przeciw KZM w POZ kwalifikacja do szczepienia i procedura szczepienia wykonywane są bezpłatnie, za szczepionkę płaci osoba szczepiona (lub rodzice w przypadku szczepienia dziecka). Punkty szczepień w POZ mogą nie dysponować szczepionką. Wówczas lekarz wystawia receptę, a pacjent zgłasza się na szczepienie z samodzielnie zakupioną w aptece szczepionką.

Punkty szczepień w prywatnych przychodniach/centrach medycznych (także w poradniach medycyny podróży, nawet jeśli działają w placówkach, które mają podpisaną umowę z NFZ) zwykle dysponują szczepionką. Osoba szczepiona płaci za kwalifikacje do szczepienia, szczepionkę i wykonanie szczepienia.

Wyjątek stanowi szczepienie przeciw KZM wykonywane u osób zawodowo narażonych na zakażenie (np. leśników). Koszt szczepionki i szczepienia pokrywa wtedy pracodawca.

Żaden standard diagnostyki chorób odkleszczowych u człowieka nie przewiduje diagnostyki kleszcza. Taki wyniki nie ma żadnego znaczenia dla lekarza: wynik dodatni u kleszcza nie potwierdza zakażenia u człowieka, z kolei wynik ujemny u kleszcza nie wyklucza zakażenia u człowieka.

Ponadto, zakażenie kleszcza nie musi oznaczać zakażenia pokąsanej osoby. Fakt zakażenia można stwierdzić po kilku tygodniach, przy zastosowaniu badań serologicznych. Jednak nie ma żadnego leku, który mógłby zwalczyć infekcję. Ustalenie diagnozy w tym przypadku nie będzie więc miało żadnego wpływu na przebieg choroby oraz wybór leczenia. Dlatego tak ważna jest profilaktyka – przyjęcie szczepionki przed narażeniem na kontakt z kleszczami.

Nie jest zalecane zaszczepienie tuż po narażeniu na kontakt z kleszczowym zapaleniem mózgu. Szczepienie nie wpłynie na przebieg choroby i prognozę dotyczącą powikłań oraz nie zmieni opcji dotyczących leczenia. Należy pamiętać o szczepieniu przed wizytą terenu endemicznego.