Szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu

Kto powinien zostać zaszczepiony przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu?

O szczepieniach przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu powinni pamiętać wszyscy miłośnicy przyrody, szczególnie osoby aktywne, np. biegacze, właściciele psów, rodziny z małymi dziećmi, osoby uprawiające hobby na świeżym powietrzu.

Szczepienia są szczególnie zalecane osobom często przebywającym na terenach leśnych, w tym:

pracownikom leśnym,
wojskowym na poligonach,
turystom (przede wszystkim lubiącym piesze wycieczki),
kolonistom (dzieci i młodzież poniżej 18 roku życia stanowią ¼ chorujących na kleszczowe zapalenie mózgu),
podróżującym do obszarów endemicznego występowania kleszczowego zapalenia mózgu.

Polska grupa ekspertów zaleca aby profilaktykę w postaci szczepień przeciw KZM zapewnić:

wszystkim osobom mieszkającym na terenach o wysokiej endemiczności wg. definicji WHO (5 i więcej przypadków na 100 000/rok), w szczególności dzieci i osoby w wieku podeszłym,
na terenach o niższej endemiczności (1-5 przypadków na 100 000 os./rok) szczepienie zaleca się wszystkim osobom z grupy ryzyka,
osobom pracującym na terenach zielonych, także w miastach, ze względu na wysokie skumulowane ryzyko zachorowania na KZM.

Jak wygląda szczepienie przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu?

Schemat szczepień obejmuje szczepienia podstawowe i przypominające.

Na rynku są dostępne szczepionki dwóch producentów, każda w dawce dla dzieci oraz dla dorosłych.

Szczepionka ENCEPUR K (dawka 0,25 ml; od 1 roku do 11 lat)

Szczepionka ENCEPUR Adults (dawka 0,5 ml; młodzież od 12 lat i dorośli)

Szczepienia podstawowe
3 dawki podawane w odstępach:

pierwsza dawka,
druga dawka po 1 do 3 miesiącach od pierwszej,
trzecia dawka po 9-12 miesiącach od drugiej.

Jeżeli konieczne jest szybkie uodpornienie drugą dawkę można podać po 2 tygodniach po pierwszej dawce.

Po podstawowym cyklu szczepienia odporność utrzymuje się co najmniej 3 lata (lub 12-18 miesięcy w przypadku przyspieszonego schematu), więc zalecane są dawki przypominające.

Szczepienia przypominające

dzieci w wieku 1-11 lat: pierwsza dawka przypominająca po 3 latach po zakończeniu szczepienia podstawowego, a kolejne dawki co 5 lat,
osoby w wieku do 49 lat: pierwsza dawka przypominająca po 12-18 mies. po zakończeniu szczepienia podstawowego, a kolejne dawki co 5 lat,
osoby w wieku powyżej 49 lat: pierwsza dawka przypominająca po 12-18 mies. po zakończeniu szczepień podstawowych, a kolejne dawki co 3 lata.

Szczepionka FSME-IMMUN Junior (dawka 0,25 ml; od 1 roku do 15 lat)

Szczepionka FSME-IMMUN (dawka 0,5 ml; młodzież od 16 lat i dorośli)

Szczepienia podstawowe
3 dawki podawane w odstępach:

pierwsza dawka,
druga dawka po 1 do 3 miesiącach od pierwszej,
trzecia dawka po 5-12 miesiącach od drugiej.

Jeżeli konieczne jest szybkie uodpornienie drugą dawkę można podać po 2 tygodniach po pierwszej dawce.

Po podstawowym cyklu szczepienia odporność utrzymuje się co najmniej 3 lata (lub 12-18 miesięcy w przypadku przyspieszonego schematu), więc zalecane są dawki przypominające.

Szczepienia przypominające

dzieci w wieku 1-15 lat: pierwsza dawka przypominająca po 3 latach po zakończeniu szczepienia podstawowego, a kolejne dawki co 5 lat,
osoby w wieku do 60 lat: pierwsza dawka przypominająca po 3 latach po zakończeniu szczepień podstawowych, a kolejne dawki co 5 lat,
osoby w wieku powyżej 60 lat: dawki przypominające co 3 lata.

Kto nie powinien zostać zaszczepiony przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu?

Przeciwwskazaniem do szczepienia przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu są:

reakcja anafilaktyczna po wcześniejszej dawce szczepionki lub podaniu innej szczepionki
ostra choroba przebiegająca z gorączką
nasilona reakcja alergiczna na substancje pomocnicze wchodzące w skład szczepionki

Zgodnie z zaleceniami szczepienia dzieci z chorobami alergicznymi, alergia na jajo kurze nie stanowi przeciwwskazania do podania szczepionki przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Nasilona reakcja alergiczna na jajo kurze w wywiadzie stanowi jedynie wskazanie do przedłużonej obserwacji pacjenta po szczepieniu.

Mimo wysokiego stopnia bezpieczeństwa szczepionki przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu nie przeprowadzono badań nad ich wpływem na przebieg ciąży. Z tego powodu nie zaleca się szczepienia kobiet ciężarnych, z wyjątkiem uzasadnionych okoliczności.

Jakie ryzyko jest związane ze szczepieniem przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu?

Szczepionki przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu zawierają zabity wirus KZM więc nie istnieje niebezpieczeństwo wywołania zakażenia.

Po szczepieniu mogą wystąpić odczyny poszczepienne o charakterze zmian miejscowych w miejscu szczepienia tj. przemijający ból w miejscu wstrzyknięcia obrzęk, bolesność, zaczerwienienie. Część odczynów uogólnionych, np. przejściowy stan gorączkowy, ogólne osłabienie, objawy grypopodobne powstają jako reakcje organizmu na podany antygen i pojawiają się najczęściej po pierwszej dawce szczepionki. Mogą występować bóle głowy lub mięśni, nudności, wymioty.

Rzadko mogą występować: bóle mięśniowo-stawowe w okolicy karku, złe samopoczucie, drgawki.

Nie przeprowadzono badań oceniających jednoczesne podawanie szczepionek przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu z innymi szczepionkami, dlatego lepiej jest je podawać osobno.

Jakie szczepionki przeciw KZM są zarejestrowane w Polsce?

W Polsce zarejestrowane są dwie szczepionki przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu:

1. Szczepionka: Encepur ® K (dla dzieci)
Typ szczepionki: szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu, inaktywowana,
Antygen: inaktywowany wirus kleszczowego zapalenia mózgu,
Podmiot odpowiedzialny: Novartis Vaccines and Diagnostics S.r.l.,
Postać: zawiesina do wstrzykiwań domięśniowych w ampułko-strzykawce,
Dawka: 0,25 ml

Szczepionka: Encepur ®Adults (dla dorosłych)
Typ szczepionki: szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu, inaktywowana,
Antygen: inaktywowany wirus kleszczowego zapalenia mózgu,
Podmiot odpowiedzialny: Novartis Vaccines and Diagnostics S.r.l.,
Postać: zawiesina do wstrzykiwań domięśniowych w ampułko-strzykawce,
Dawka: 0,25 ml dla dzieci/0,5 ml dla dorosłych;

2. Szczepionka: FSME-IMMUN 0,25 ml Junior (dla dzieci)
Typ szczepionki: szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu, inaktywowana,
Antygen: inaktywowany wirus kleszczowego zapalenia mózgu,
Podmiot odpowiedzialny: Baxter AG,
Postać: zawiesina do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce,
Dawka: 0,25 ml.

Szczepionka: FSME-IMMUN 0,5 ml (dla dorosłych)
Typ szczepionki: szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu, inaktywowana,
Antygen: inaktywowany wirus kleszczowego zapalenia mózgu,
Podmiot odpowiedzialny: Baxter AG,
Postać: zawiesina do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce,
Dawka: /0,5 ml.

MATERIAŁY DO POBRANIA

Ostatnia aktualizacja: 19 czerwca 2024

Poprzednia strona

Następna strona

Materiały źródłowe

Balogh Z, Ferenczi E, Szeles K, Stefanoff P, Gut W, Szomor KN, Takacs M, Berencsi G.Tick-borne encephalitis outbreak in Hungary due to consumption of raw goat milk. J Virol Methods. 2010 Feb;163(2):481-5.
Barret N. P, Plotkin S.A., Ehrlich H.J.: Tick-borne encephalitis virus vaccines. W: Plotkin S., Orenstein W., Offit P. (red.): Vaccines, 7th edition, Elsevier, 2017.
Broker M. I wsp. Aret ich-borne encephalitis vaccines interchangeable? Expert Rev. Vaccines 2006, 5(4) 461-466.
Siennicka J, Trzcińska A, Gut W. Immunity against tick borne encephalitis virus (TBE) in population of forest workers in Bialowieza. Przegl Epidemiol. 2010;64(2):303-5.
Kuchar E., Zajkowska J., Flisiak R., Mastalerz-Migas A., Rosińska M., Szenborn L., Wdowiak P. Walusiak-Skorupa J. Epidemiologia, diagnostyka i profilaktyka kleszczowego zapalenia mózgu w Polsce i wybranych krajach europejskich – stanowisko polskiej grupy ekspertów. Medycyna Pracy 2021;72(2).
Kleszczowe zapalenie mózgu z Polsce i na świecie. Ocena sytuacji epidemiologicznej KZM w Polsce w latach 2015-2019 w oparciu o dane pochodzące z nadzoru epidemiologicznego. Raport NIZP-PZH. 2021.
Vaccines against tick-borne encephalitis: WHO position paper. Weekly epidemiological record. No. 24, 2011, 86, 241–256.
Stefanoff P. i wsp. A predictive model identified tick-borne encephalitis high risk areas in regions where no cases were reported previously, Poland, 1999-2012. International Journal of Environmental Research and Public Health 2018; 15(4), 677.
Stefanoff P. i wsp. TBE enhanced surveillance working group (2013): New endemic foci of tick-borne encephalitis identified in districts where testing for TBE was not available before, Poland, 2009. Parasites & Vectors 2013; 6(1): 180.
Stefanoff P. i wsp. A national case-control study identifies human socio-economic status and activities as risk factors for tick-borne encephalitis in Poland. PLoS One 2012; 7(9): e45511.
Stefanoff P. i wsp. Virus detection in questing ticks is not a sensitive indicator for risk assessment of tick-borne encephalitis in humans. Zoonoses and Public Health 2012; 60(3): 215-226.
Stefanoff P. i wsp. Identification of new endemic tick-borne encephalitis foci in Poland – a pilot seroprevalence study in selected regions. International Journal of Medical Microbiology 2008; 298 (Suppl. 1): 102-107.

pokaż więcej

Autor

Paweł Stefanoff

Słowniczek

Nieżyt Niedowład Zespół psychoorganiczny KZM Wirus inaktywowany Obszar endemiczny Zawiesina Szczepionka inaktywowana Szczepienie podstawowe Szczepienie przypominające Szczepionka monowalentna Schemat szczepienia Odporność Infekcja Okres wylęgania Szczepionka Zakażenie Charakteropatia

pokaż więcej

Znalazłeś niezrozumiany termin?
Zaproponuj hasło do słownika.