Szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu

O szczepionce

Jakie rodzaje szczepionek przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu są dostępne w Polsce?

Obecnie w Polsce są dostępne 2 szczepionki o podobnym składzie. Obie szczepionki zawierają wirusa KZM odmiany centralnoeuropejskiej i są podobne pod względem indukowania odporności przeciw odkleszczowemu zapaleniu mózgu. Szczepionki te są inaktywowane (zabite) i można je stosować nawet w stanach upośledzenia odporności.

Ponieważ nie przeprowadzono badań oceniających jednoczesne podawanie szczepionek przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu z innymi szczepionkami, dlatego należy je podawać osobno.

Jakie szczepionki przeciw KZM są zarejestrowane w Polsce?

W Polsce zarejestrowane są następujące szczepionki przeciw KZM:

Szczepionka: FSME-IMMUN 0,5 ml (szczepionka dla dorosłych) – szczepionka dostępna w Polsce od 2002 roku
Typ szczepionki: szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu
Antygen: inaktywowany wirus kleszczowego zapalenia mózgu
Podmiot odpowiedzialny: Pfizer Europe MA EEIG, Belgia
Postać: zawiesina do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce
Dawka: 0,5 ml
Szczepionka: FSME-IMMUN 0,25 ml Junior (szczepionka dla dzieci) – szczepionka dostępna w Polsce od 2006 roku
Typ szczepionki: szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu
Antygen: inaktywowany wirus kleszczowego zapalenia mózgu
Podmiot odpowiedzialny: Pfizer Europe MA EEIG, Belgia
Postać: zawiesina do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce
Dawka: 0,25 ml
Szczepionka: Encepur Adults (szczepionka dla dorosłych) – szczepionka dostępna w Polsce od 2002 roku
Typ szczepionki: szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu
Antygen: inaktywowany wirus kleszczowego zapalenia mózgu
Podmiot odpowiedzialny: GSK Vaccines GmbH, Niemcy
Postać: zawiesina do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce
Dawka: 0,5 ml
Szczepionka: Encepur K (szczepionka dla dzieci) – szczepionka dostępna w Polsce od 2002 roku
Typ szczepionki: szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu
Antygen: inaktywowany wirus kleszczowego zapalenia mózgu
Podmiot odpowiedzialny: GSK Vaccines GmbH, Niemcy
Postać: zawiesina do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce
Dawka: 0,25 ml

Dlaczego warto się szczepić przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu?

KZM jest ostrą chorobą wirusową. Wirus KZM ma charakter neurotropowy, prowadzi do uszkodzenia tkanki nerwowej.

KZM występuje rzadko, ale ma poważne konsekwencje. Wszystkie zgłaszane przypadki KZM wymagały hospitalizacji. W Polsce każdego roku 200-300 osób choruje na KZM.

KZM może prowadzić do nieodwracalnych powikłań. Powikłania mogą dotyczyć zmian neurologicznych i psychiatrycznych. Ciężkie zachorowania dotyczą wszystkich grup wieku. Duża odsetek chorych na KZM wymaga długiego leczenia oraz rehabilitacji.

Nie ma skutecznego leku na KZM. Szczepienie jest jedynym skutecznym sposobem ochrony przed chorobą i powikłaniami. Terapia kleszczowego zapalenia mózgu polega na podawaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, które łagodzą objawy choroby.

Szczepienie przeciw KZM jest wysoce skuteczne. 3 dawki szczepionki zapewniają skuteczność powyżej 95%. Już po podaniu pierwszej dawki większość (>90%) szczepionych osób wytwarza odporność.

Szczepionki przeciw KZM są bezpieczne. Szczepionki przeciw KZM są inaktywowane (zabite) i można je stosować nawet u osób z zaburzeniami odporności.

Szczepienie jest najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zachorowaniu na kleszczowe zapalenie mózgu. Zachorowaniu możemy dodatkowo zapobiec poprzez unikanie ekspozycji na kleszcze poprzez stosowanie odpowiedniej odzieży, środków odstraszających kleszcze (tzw. repelentów), wczesne rozpoznanie obecności kleszczy i ich usunięcie z powierzchni skóry oraz gotowanie lub pasteryzację mleka.

Kleszczowe zapalenie mózgu może doprowadzić do ciężkiego kalectwa albo bardzo poważnych konsekwencji pozostawiając trwałe ubytki neurologiczne (porażenia nerwów, zanik mięśni, uszkodzenie słuchu) i/lub zaburzeń psychicznych (najczęściej depresja, zaburzenia koncentracji, zaburzenia pamięci). Duża część osób, które przeszły kleszczowe zapalenie mózgu wymaga później długiego leczenia oraz rehabilitacji.

Więcej informacji: Epidemiologia, diagnostyka i profilaktyka kleszczowego zapalenia mózgu w Polsce i wybranych krajach europejskich – stanowisko polskiej grupy ekspertów. Medycyna Pracy 2021;72(2).

MATERIAŁY DO POBRANIA

Ostatnia aktualizacja: 6 czerwca 2025

Poprzednia strona

Następna strona

Materiały źródłowe

Balogh Z, Ferenczi E, Szeles K, Stefanoff P, Gut W, Szomor KN, Takacs M, Berencsi G.Tick-borne encephalitis outbreak in Hungary due to consumption of raw goat milk. J Virol Methods. 2010 Feb;163(2):481-5.
Barret N. P, Plotkin S.A., Ehrlich H.J.: Tick-borne encephalitis virus vaccines. W: Plotkin S., Orenstein W., Offit P. (red.): Vaccines, 7th edition, Elsevier, 2017.
Broker M. I wsp. Aret ich-borne encephalitis vaccines interchangeable? Expert Rev. Vaccines 2006, 5(4) 461-466.
Siennicka J, Trzcińska A, Gut W. Immunity against tick borne encephalitis virus (TBE) in population of forest workers in Bialowieza. Przegl Epidemiol. 2010;64(2):303-5.
Kuchar E., Zajkowska J., Flisiak R., Mastalerz-Migas A., Rosińska M., Szenborn L., Wdowiak P. Walusiak-Skorupa J. Epidemiologia, diagnostyka i profilaktyka kleszczowego zapalenia mózgu w Polsce i wybranych krajach europejskich – stanowisko polskiej grupy ekspertów. Medycyna Pracy 2021;72(2).
Kleszczowe zapalenie mózgu z Polsce i na świecie. Ocena sytuacji epidemiologicznej KZM w Polsce w latach 2015-2019 w oparciu o dane pochodzące z nadzoru epidemiologicznego. Raport NIZP-PZH. 2021.
Vaccines against tick-borne encephalitis: WHO position paper. Weekly epidemiological record. No. 24, 2011, 86, 241–256.
Stefanoff P. i wsp. A predictive model identified tick-borne encephalitis high risk areas in regions where no cases were reported previously, Poland, 1999-2012. International Journal of Environmental Research and Public Health 2018; 15(4), 677.
Stefanoff P. i wsp. TBE enhanced surveillance working group (2013): New endemic foci of tick-borne encephalitis identified in districts where testing for TBE was not available before, Poland, 2009. Parasites & Vectors 2013; 6(1): 180.
Stefanoff P. i wsp. A national case-control study identifies human socio-economic status and activities as risk factors for tick-borne encephalitis in Poland. PLoS One 2012; 7(9): e45511.
Stefanoff P. i wsp. Virus detection in questing ticks is not a sensitive indicator for risk assessment of tick-borne encephalitis in humans. Zoonoses and Public Health 2012; 60(3): 215-226.
Stefanoff P. i wsp. Identification of new endemic tick-borne encephalitis foci in Poland – a pilot seroprevalence study in selected regions. International Journal of Medical Microbiology 2008; 298 (Suppl. 1): 102-107.