Szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu

Obecnie w Polsce są dostępne 2 szczepionki o podobnym składzie. Obie szczepionki zawierają wirusa KZM odmiany centralnoeuropejskiej i są podobne pod względem indukowania odporności przeciw odkleszczowemu zapaleniu mózgu. Szczepionki te są inaktywowane (zabite) i można je stosować nawet w stanach upośledzenia odporności.

Ponieważ nie przeprowadzono badań oceniających jednoczesne podawanie szczepionek przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu z innymi szczepionkami, dlatego należy je podawać osobno.

W Polsce zarejestrowane są następujące szczepionki przeciw KZM:

1. Szczepionka: FSME-IMMUN 0,5 ml (szczepionka dla dorosłych) – szczepionka dostępna w Polsce od 2002 roku
   Typ szczepionki: szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu
   Antygen: inaktywowany wirus kleszczowego zapalenia mózgu
   Podmiot odpowiedzialny: Pfizer Europe MA EEIG, Belgia
   Postać: zawiesina do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce
   Dawka: 0,5 ml
2. Szczepionka: FSME-IMMUN 0,25 ml Junior (szczepionka dla dzieci) – szczepionka dostępna w Polsce od 2006 roku
   Typ szczepionki: szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu
   Antygen: inaktywowany wirus kleszczowego zapalenia mózgu
   Podmiot odpowiedzialny: Pfizer Europe MA EEIG, Belgia
   Postać: zawiesina do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce
   Dawka: 0,25 ml
3. Szczepionka: Encepur Adults (szczepionka dla dorosłych) – szczepionka dostępna w Polsce od 2002 roku
   Typ szczepionki: szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu
   Antygen: inaktywowany wirus kleszczowego zapalenia mózgu
   Podmiot odpowiedzialny: GSK Vaccines GmbH, Niemcy
   Postać: zawiesina do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce
   Dawka: 0,5 ml
4. Szczepionka: Encepur K (szczepionka dla dzieci) – szczepionka dostępna w Polsce od 2002 roku
   Typ szczepionki: szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu
   Antygen: inaktywowany wirus kleszczowego zapalenia mózgu
   Podmiot odpowiedzialny: GSK Vaccines GmbH, Niemcy
   Postać: zawiesina do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce
   Dawka: 0,25 ml

KZM jest ostrą chorobą wirusową. Wirus KZM ma charakter neurotropowy, prowadzi do uszkodzenia tkanki nerwowej.

KZM występuje rzadko, ale ma poważne konsekwencje. Wszystkie zgłaszane przypadki KZM wymagały hospitalizacji. W Polsce każdego roku 200-300 osób choruje na KZM.

KZM może prowadzić do nieodwracalnych powikłań. Powikłania mogą dotyczyć  zmian neurologicznych i psychiatrycznych. Ciężkie zachorowania dotyczą wszystkich grup wieku. Duża odsetek chorych na KZM wymaga długiego leczenia oraz rehabilitacji.

Nie ma skutecznego leku na KZM. Szczepienie jest jedynym skutecznym sposobem ochrony przed chorobą i powikłaniami. Terapia kleszczowego zapalenia mózgu polega na podawaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, które łagodzą objawy choroby.

Szczepienie przeciw KZM jest wysoce skuteczne. 3 dawki szczepionki zapewniają skuteczność powyżej 95%. Już po podaniu pierwszej dawki większość (>90%) szczepionych osób wytwarza odporność.

Szczepionki przeciw KZM są bezpieczne. Szczepionki przeciw KZM są inaktywowane (zabite) i można je stosować nawet u osób z zaburzeniami odporności.

Szczepienie jest najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zachorowaniu na kleszczowe zapalenie mózgu. Zachorowaniu możemy dodatkowo zapobiec poprzez unikanie ekspozycji na kleszcze poprzez stosowanie odpowiedniej odzieży, środków odstraszających kleszcze (tzw. repelentów), wczesne rozpoznanie obecności kleszczy i ich usunięcie z powierzchni skóry oraz gotowanie lub pasteryzację mleka.

Kleszczowe zapalenie mózgu może doprowadzić do ciężkiego kalectwa albo bardzo poważnych konsekwencji pozostawiając trwałe ubytki neurologiczne (porażenia nerwów, zanik mięśni, uszkodzenie słuchu) i/lub zaburzeń psychicznych (najczęściej depresja, zaburzenia koncentracji, zaburzenia pamięci). Duża część osób, które przeszły kleszczowe zapalenie mózgu wymaga później długiego leczenia oraz rehabilitacji.

Więcej informacji: Epidemiologia, diagnostyka i profilaktyka kleszczowego zapalenia mózgu w Polsce i wybranych krajach europejskich – stanowisko polskiej grupy ekspertów. Medycyna Pracy 2021;72(2).