Szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu

Kalendarz szczepień

Szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu w Programie Szczepień Ochronnych

W Polsce szczepienia przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu są zalecane (niefinansowane z budżetu Ministra Zdrowia).

osobom przebywającym na terenach o nasilonym występowaniu tej choroby, w szczególności:

ludziom zatrudnionym przy eksploatacji lasu,
stacjonującemu wojsku,
funkcjonariuszom straży pożarnej i granicznej,
rolnikom,
młodzieży odbywającej staże i praktyki zawodowe,
osobom szczególnie często podejmującym aktywność fizyczną poza pomieszczeniami (np. biegacze, spacerowicze, grzybiarze, właściciele psów, myśliwi, rodziny z małymi dziećmi,
innym osobom podejmującym aktywność fizyczną na świeżym powietrzu, w szczególności turystom i uczestnikom obozów i kolonii.

Program Szczepień Ochronnych na 2023 rok.

Czytaj więcej

Jaka jest skuteczność szczepienia przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM)?

Podstawowy schemat szczepienia przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM) obejmuje podanie 3 dawek szczepionki, optymalnie zgodnie ze schematem: 0, druga dawka 1–3 miesięcy po pierwszej dawce, a trzecia dawka 5–12 miesięcy po drugiej dawce. Aby utrzymać ochronę przed KZM, konieczne są dawki przypominające, pierwsza po 3 latach, a następne co 5 lat. Osobom powyżej 60. roku życia dawkę przypominającą należy podawać co 3 lata.

Szczepionki przeciw KZM cechują się wysoką skutecznością, zwłaszcza u osób poniżej 50. roku życia. Z badań wynika, że już po podaniu pierwszej dawki większość (>90%) szczepionych osób wytwarza odporność. Skuteczność kliniczna po podaniu 3 dawek szczepionki w oparciu o ocenę immunogenności (poziom przeciwciał) i badania efektywności szczepienia w warunkach rzeczywistych (badania prowadzone w Austrii) wskazują na ponad 95% skuteczność szczepienia. Nieco mniejszą skuteczność obserwowano u osób w wieku powyżej 50. roku życia.

Skuteczność szczepienia przeciw KZM jest wysoka, wynosi powyżej 95% po podaniu 3 dawek szczepienia podstawowego.

U ok. 90% osób w dobrym ogólnym stanie zdrowia, już po podaniu pierwszej dawki szczepionki pojawiają się swoiste przeciwciała ochronne.

Niemal wszystkie zachorowania na KZM dotyczą nieszczepionych. Przykładowo z raportu ECDC zachorowań na KZM w krajach Unii Europejskiej w 2019 roku wynika, że wśród 1605 osób chorych o znanym statusie szczepienia, 98% było niezaszczepionych.

Jakie są drogi zakażenia wirusem kleszczowego zapalenia mózgu?

Jak często należy podawać dawki przypominające szczepionki przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu?

Przyjęty system szczepień przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu zakłada po szczepieniu podstawowym (3 dawki) podawanie dawek przypominających pierwszą po 3 latach a następne co 5 lat. Przyjmowanie dawek przypominających zapewnia ochronę przed zakażeniem na kolejne 5 lat . Osobom powyżej 60-go roku życia dawkę przypominającą należy podawać co 3 lata.

Dawkę przypominającą można przyjąć w dowolnym miesiącu roku. Jej rolą jest wzmocnienie odporności na wirusa na kolejne lata, a nie ochrona przed zachorowaniem w danym sezonie wakacyjnym.

MATERIAŁY DO POBRANIA

Ostatnia aktualizacja: 6 czerwca 2025

Poprzednia strona

Następna strona

Materiały źródłowe

Balogh Z, Ferenczi E, Szeles K, Stefanoff P, Gut W, Szomor KN, Takacs M, Berencsi G.Tick-borne encephalitis outbreak in Hungary due to consumption of raw goat milk. J Virol Methods. 2010 Feb;163(2):481-5.
Barret N. P, Plotkin S.A., Ehrlich H.J.: Tick-borne encephalitis virus vaccines. W: Plotkin S., Orenstein W., Offit P. (red.): Vaccines, 7th edition, Elsevier, 2017.
Broker M. I wsp. Aret ich-borne encephalitis vaccines interchangeable? Expert Rev. Vaccines 2006, 5(4) 461-466.
Siennicka J, Trzcińska A, Gut W. Immunity against tick borne encephalitis virus (TBE) in population of forest workers in Bialowieza. Przegl Epidemiol. 2010;64(2):303-5.
Kuchar E., Zajkowska J., Flisiak R., Mastalerz-Migas A., Rosińska M., Szenborn L., Wdowiak P. Walusiak-Skorupa J. Epidemiologia, diagnostyka i profilaktyka kleszczowego zapalenia mózgu w Polsce i wybranych krajach europejskich – stanowisko polskiej grupy ekspertów. Medycyna Pracy 2021;72(2).
Kleszczowe zapalenie mózgu z Polsce i na świecie. Ocena sytuacji epidemiologicznej KZM w Polsce w latach 2015-2019 w oparciu o dane pochodzące z nadzoru epidemiologicznego. Raport NIZP-PZH. 2021.
Vaccines against tick-borne encephalitis: WHO position paper. Weekly epidemiological record. No. 24, 2011, 86, 241–256.
Stefanoff P. i wsp. A predictive model identified tick-borne encephalitis high risk areas in regions where no cases were reported previously, Poland, 1999-2012. International Journal of Environmental Research and Public Health 2018; 15(4), 677.
Stefanoff P. i wsp. TBE enhanced surveillance working group (2013): New endemic foci of tick-borne encephalitis identified in districts where testing for TBE was not available before, Poland, 2009. Parasites & Vectors 2013; 6(1): 180.
Stefanoff P. i wsp. A national case-control study identifies human socio-economic status and activities as risk factors for tick-borne encephalitis in Poland. PLoS One 2012; 7(9): e45511.
Stefanoff P. i wsp. Virus detection in questing ticks is not a sensitive indicator for risk assessment of tick-borne encephalitis in humans. Zoonoses and Public Health 2012; 60(3): 215-226.
Stefanoff P. i wsp. Identification of new endemic tick-borne encephalitis foci in Poland – a pilot seroprevalence study in selected regions. International Journal of Medical Microbiology 2008; 298 (Suppl. 1): 102-107.