Szczepionka przeciw wzw B

Dotychczas produkowano i stosowano 3 generacje szczepionek przeciw wzw B:

• pierwszej generacji – plazmatyczne, gdzie antygenem było białko S i niewielkie ilości białek pre-S1 i pre-S2. Białka do produkcji szczepionki pozyskiwano z krwi ludzkiej pobranej od zakażonych HBV. Stąd też istniała obawa, że pomimo formaldehydu stosowanego w procesie wytwarzania, szczepionka może być źródłem zakażenia HBV oraz innym znanym lub nieznanym patogenem.  Wyzwaniem była również kontrola szczepionki prowadzona na wrażliwych na zakażenie HBV zwierzętach naczelnych (szympanse, goryle). Szczepionki plazmatyczne zostały wycofane po wprowadzeniu szczepionek rekombinowanych.
• drugiej generacji – rekombinowane, zawierają oczyszczony główny antygen powierzchniowy wirusa HBV (HBsAg) uzyskiwany metodą rekombinacji genetycznej z komórek drożdży (Saccharomyces cerevisiae). Zawiera białko S, nie zawiera białka pre-S1 ani pre-S2. Antygen jest adsorbowany na związkach glinu. Do produkcji szczepionki nie używa się żadnych substancji pochodzenia ludzkiego.
• trzeciej generacji – rekombinowane z białkiem pre-S1 i pre-S2. Zawierają wszystkie trzy białka antygenu HBs, tj. białko S, pre-S1 i pre-S2. Antygen otrzymywany z wirusa hodowanego w linii komórek ssaczych.

W Polsce dostępne są rekombinowane szczepionki drugiej generacji. Rozwój produkcji szczepionek pozwolił na wykluczenie tiomersalu ze składu szczepionek przeciw wzw B.

Na rynku dostępne są:

• monowalentne szczepionki przeciw wzw B zawierające różne dawki antygenu (HbsAg), w zależności od wytwórcy. Mniejsze dawki szczepionki (5 lub 10 mcg) podaje się dzieciom i młodzieży do 15 lat. Większe dawki (10 lub 20 mcg) podaje się dorosłym. Najwyższe dawki antygenu w szczepionce (40 mcg) podaje się chorym, dializowanym lub osobom z zaburzeniami odporności (w schemacie 3-dawkowym lub w schemacie 4-dawkowym 0-1-2-6 miesięcy);
• wysoko-skojarzone szczepionki 6 w 1 przeznaczone do stosowania w programach szczepień noworodków, niemowląt i małych dzieci;
• skojarzone szczepionki przeciw wzw A i wzw B .

Zastosowanie 3-dawkowego schematu szczepienia zapewnia ponad 96% skuteczności. Niższą skuteczność szczepionki (60-70%) zaobserwowano w grupach osób starszych, szczególnie z zakażeniem HIV, przewlekłym zapaleniem wątroby, przewlekłą niewydolnością nerek, cukrzycą oraz u osób otyłych i palących papierosy.

Szczepienie jest najlepszym sposobem zapobiegania zachorowaniom na wzw B. Podanie szczepionki pobudza produkcję swoistych przeciwciał tzw. neutralizujących, które chronią przed zakażeniem HBV, oraz długotrwałą odporność komórkową.

Na świecie powszechne szczepienia przeciw wzw B zredukowały liczbę zachorowań na ostrą postać choroby oraz zmniejszyły liczbę zachorowań przewlekłych oraz jej najgroźniejszych powikłań, tj. marskości wątroby czy pierwotnego raka wątroby. Szczepienia przeciw wzw B redukują również zachorowania na wzw D.

Szczepienie przeciw wzw B pozwala ograniczyć rozprzestrzenianie się HBV w grupach szczególnie narażonych na zakażenie (np. wśród osób, które stosowały narkotyki w przeszłości (PWID), mężczyzn mających kontakty seksualne z mężczyznami (MSM), pracowników służby zdrowia, pacjentów z zaburzeniami odporności oraz chorobami przewlekłymi, itp.).