Szczepionka przeciw tężcowi
Ściąga
Podsumowanie - Szczepionka przeciw tężcowi
O chorobie
Co to jest tężec?
Jakie są objawy tężca u osób dorosłych?
Jakie są objawy tężca u noworodków?
Jak poważne mogą być objawy tężca?
Jak wiele zachorowań na tężec występuje w Polsce?
Gdzie i jak często tężec występuje na świecie?
Jakie powinno być postępowanie w przypadku wystąpienia tężca?
Jak działa toksyna tężcowa?
O szczepionce
Jakie rodzaje szczepionek przeciw tężcowi są dostępne w Polsce?
Kto i kiedy powinien zostać zaszczepiony przeciw tężcowi?
Dlaczego warto się szczepić przeciw tężcowi?
Kto nie powinien zostać zaszczepiony przeciw tężcowi?
Jakie jest ryzyko związane ze szczepieniem przeciw tężcowi?
Jak długo utrzymuje się odporność po szczepieniu przeciw tężcowi?
Jakie szczepionki przeciw tężcowi są zarejestrowane w Polsce?
Kalendarz szczepień
Szczepionki przeciw tężcowi w Programie Szczepień Ochronnych
Czytaj więcej
Jakie stężenie przeciwciał przeciw tężcowi oznaczone metodą ELISA świadczy o ochronie przed zachorowaniem na tężec?
Czy w uzasadnionych przypadkach szczepionki ze składnikiem tężcowym można podawać nastolatkom/osobom dorosłym częściej niż co 5 lat?
Jaki schemat szczepień przeciw tężcowi zastosować dla dorosłych?
Jak należy kontynuować szczepienie osoby dorosłej, która z powodu zranienia otrzymała w Poradni Chirurgicznej 1 dawkę szczepionki przeciw tężcowi?
Czy w uzasadnionych przypadkach szczepionki ze składnikiem tężcowym można podawać nastolatkom/osobom dorosłym częściej niż co 5 lat?
W przypadku ustalania schematów szczepień uwzględniających podawanie przypominających dawek szczepionek ze składnikiem tężcowym, wyzwaniem pozostaje konieczność zachowania określonych odstępów czasowych.
W ulotkach dołączanych do szczepionek zawierających składnik tężcowy można znaleźć informację, że kolejne dawki przypominające szczepionki mogą być podawane raz na 10 lat , ale nie częściej niż co 5 lat. Zalecenia takie opracowywano w oparciu o wyniki badań klinicznych dotyczące bezpieczeństwa tego typu szczepionek podawanych w krótkim odstępie czasu przedstawianych w procesie ich rejestracji. Było to powodem zalecenia zachowania przynajmniej 5-letniego odstępu między kolejnymi dawkami szczepionki ze składnikiem tężcowym, z możliwością jego skrócenia w uzasadnionych przypadkach do dwóch lat.
Według aktualnych zaleceń lekarzy amerykańskich (AAP- American Academy of Pediatrics) odstęp od ostatniej dawki szczepionki zawierającej składnik tężcowy nie ma znaczenia. Eksperci stoją na stanowisku, że w przypadkach uzasadnionych sytuacją epidemiologiczną (np. zagrożenia krztuścem) można podawać kolejne dawki szczepionki ze składnikiem tężca bez potrzeby zachowywania minimalnego odstępu.
Dostępne wyniki badań, gdzie szczepionkę typu dTap (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi) podawano nastolatkom i dorosłym w odstępie krótszym niż 2 lata (od 28 dni do 2 lat), nie potwierdziły zwiększonego ryzyka wystąpienia miejscowych ani ogólnych niepożądanych odczynów poszczepiennych.
Należy jednak pamiętać, że zastosowanie częstszych odstępów czasowych niż wskazano w Ulotce i Charakterystyce Produktu Leczniczego danej szczepionki należy do postepowania poza wskazaniami i końcową decyzję podejmuje lekarz.
Jaki schemat szczepień przeciw tężcowi zastosować dla dorosłych?
Od lat 90-tych ubiegłego wieku tężec jest problemem osób starszych powyżej 60 r.ż. W tej grupie wieku miano przeciwciał ochronnych posiada zaledwie co czwarta osoba (w grupie dzieci, młodzieży i młodych dorosłych 80%), są także zarejestrowane zgony z powodu tężca.
Szczepienie przeciw tężcowi osoby dorosłej można zrealizować jako:
• trzy dawkowy cykl szczepienia zalecanego (jeżeli w przeszłości pacjent nie otrzymał pełnego szczepienia podstawowego lub nie posiada dokumentacji potwierdzającej wykonanie szczepienia) schemat 0-1-6 mies.;
• uzupełnienie cyklu szczepienia podstawowego (jeżeli pacjent kiedykolwiek w przeszłości nie zakończył szczepienia podstawowego, bez konieczności rozpoczynania schematu od początku;
• pojedynczą dawkę przypominająca szczepionki (jeżeli pacjent kiedykolwiek w przeszłości zakończył szczepienie podstawowe (3 dawki) jeżeli od podania ostatniej dawki minęło 10 i więcej lat.
U osób dorosłych, które w przeszłości otrzymały pełny cykl szczepień podstawowych (3 dawki) zalecane jest podawanie dawek przypominających szczepionki co 10 lat w postaci:
• szczepionki przeciw tężcowi (szczepionką T)
• lub szczepionki przeciw tężcowi i błonicy (szczepionką dT)
• lub najlepiej przeciw błonicy tężcowi i krztuścowi (szczepionką dTap, która zapewnia dodatkową ochronę przeciw krztuścowi).
Jak należy kontynuować szczepienie osoby dorosłej, która z powodu zranienia otrzymała w Poradni Chirurgicznej 1 dawkę szczepionki przeciw tężcowi?
Osoba, która w przeszłości została zaszczepiona (i ma udokumentowane szczepienia) przeciw tężcowi w schemacie podstawowym (3 dawki szczepionki), a następnie otrzymała dawkę przypominającą szczepionki i jeżeli od podania ostatniej dawki szczepionki w 19 r.ż. minęło 10 i więcej lat jest uodporniona.
W przypadku osoby nieszczepionej, niekompletnie zaszczepionej lub z brakiem dokumentacji dotyczącej szczepień obowiązuje różne postępowanie w zależności od poziomu narażenia na wystąpienie tężca (w zależności od rodzaju rany i zanieczyszczenia):
• niskie ryzyko zachorowania (świeże, mało zanieczyszczone rany, nie zawierające martwych tkanek): zalecana jest dawka szczepionki przeciw błonicy i tężcowi i następnie kontynuacja szczepienia podstawowego (kolejne dawki po 1 i po 6 mies.);
• wysokie ryzyko zachorowania (rany mocno zanieczyszczone lub zawierające zmiażdżone, martwe tkanki, opracowywane po >24 h od zranienia; rany kłute, miażdżone i postrzałowe): zalecana jest dawka szczepionki przeciw błonicy i tężcowi + swoista antytoksyna, a następnie kontynuacja szczepienia podstawowego (kolejne dawki po 1 i po 6 mies.). Lekarz ocenia konieczność podania swoistej antytoksyny tężcowej a następnie kontynuacji szczepienia podstawowego.
- Committee on Infectious Diseases American Academy of Pediatrics. Pickering l.K i wsp. Tetanus in Red Book, Elk Grove Village 2009, 655-660.
- Brok I. Clostridium tetani w Long S.S. Principles and Practice of Pediatric Infectious Diseases. Churchil Livingstone, Elsevier, 2008; 956-958.
- Biuletyn „Choroby Zakaźne i Zatrucia w Polsce„, NIZP-PZH.
- Zalecenia Polskiej Grupy Ekspertów ds. Szczepień przeciwko krztuścowi dotyczące wskazań do stosowania skojarzonych szczepionek przeciwkrztuścowych (dTpa) u starszych dzieci, młodzieży i dorosłych (marzec 2010).
- CDC. Updated recommendations for use of tetanus toxoid, reduced diphtheria toxoid and acellular pertussis (Tdap) vaccine from the Advisory Committee on Immunization Practices, 2010. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2011;60:13–5.
- Paradowska-Stankiewicz I. Szczepienia przypominające przeciw błonicy i krztuścowi. Zakażenia 1/2012.
- Liang J. i wsp. Prevention of Pertussis, Tetanus, and Diphtheria with Vaccines in the United States: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). Recommendations and Reports / April 27, 2018 / 67(2);1–44.
- WHO. Tetanus.
- Tetanus – Annual Epidemiological Report for 2017. ECDC.
- Roper M.H., Wassilak S.G.F., Scobie H.M., Ridpath A.D., Orenstein W.A. Tetanus toxoid. w: Plotkin’s Vaccines red. Plotkin S.A., Orenstein W.A., Offit P.A., Edwards K.M. wyd. 7, 2018, p: 1052-1079.