Szczepionka przeciw meningokokom

Szczepienia przeciw meningokokom zalecane są osobom narażonym na przebywanie w dużych skupiskach tj.:

• niemowlęta i dzieci, szczególnie chodzące do żłobka, przedszkola lub  szkoły, wyjeżdżające na kolonie lub ich starsze rodzeństwo uczęszczające do przedszkola lub szkoły,
• młodzież i młodzi dorośli do 21 lat, w tym szczególnie uczniowie, studenci i poborowi mieszkający w internacie, akademiku lub koszarach,
• dzieci i dorośli z grupy zwiększonego ryzyka zakażenia, np. z usuniętą śledzioną lub zaburzeniami jej funkcjonowania  lub z poważnymi zaburzeniami układu odpornościowego,
• personel medyczny narażony na zachorowanie w wyniku kontaktu z chorym,
• podróżujący na tereny endemicznego i epidemicznego występowania zakażeń meningokokowych,
• podróżujący służbowo do Arabii Saudyjskiej,
• studenci i uczniowie udający się na studia zagranicę (np. do Stanów Zjednoczonych),
• żołnierze biorących udział w akcjach międzynarodowych,
• w przypadku zagrożenia epidemią.

Dzieci do 1 roku życia najlepiej zaszczepić przeciw meningokokom serogrupy B, ponieważ w tej grupie wywołują one najwięcej zakażeń. Następnie powinno się je zaszczepić przeciw meningokokom serogrupy C lub A, C, W135 i Y.  Wraz z rosnącym udziałem zakażeń wywołanych serotypem W, w celu szerszej ochrony, zamiast szczepienia przeciw meningokokom serogrupy C, najlepiej podać szczepionkę chroniącą przeciw czterem  serotypom meningokoków – A, C, W135 oraz Y.

Jeżeli planowane są podróże zagraniczne najlepiej podać szczepionkę chroniącą przeciw  serotypom meningokoków – A, C, W135 oraz Y oraz szczepionkę przeciw serogrupie B.

Szczepionki 4-walentne (przeciw serogrupie A, C, W-135, Y) mogą być stosowane u osób wcześniej szczepionych szczepionką polisacharydową przeciwko serogrupom A i C lub monowalentną szczepionką skoniugowaną przeciw serogrupie C.

W niektórych sytuacjach (np. zagrożenia epidemią) władze sanitarno-epidemiologiczne podejmują decyzje o wprowadzeniu bezpłatnych szczepień osób zamieszkujących teren gdzie wystąpiło ognisko epidemiczne/epidemia z określonych grup wiekowych, najbardziej narażonych na zakażenie (w zależności od sytuacji epidemiologicznej). Użycie w takich sytuacjach szczepionki skoniugowanej skutecznej wobec grupy meningokoków, które wywołały w danym miejscu zachorowania zmniejsza również nosicielstwo i pozwala wygasić ognisko epidemiczne.

Bezwzględnym przeciwwskazaniem do szczepień przeciw meningokokom są reakcja anafilaktyczna, występująca po wcześniejszej dawce szczepionki oraz nadwrażliwość na którykolwiek ze składników preparatu.

Podobnie jak w przypadku innych szczepionek, podanie szczepionki przeciw meningokokom należy odłożyć, jeżeli u pacjenta występuje ostre zakażenie lub choroba przebiegająca z gorączką.

W przypadku wyraźnego ryzyka zakażenia ciąża nie powinna być przeciwwskazaniem do szczepienia. W okresie karmienia piersią szczepienie można przeprowadzić, gdy spodziewane korzyści dla matki przeważają nad potencjalnym ryzykiem dla dziecka. Należy zachować szczególną ostrożność podczas podawania szczepionki u pacjentów z trombocytopenią lub innymi zaburzeniami krzepnięcia.

Szczepionki przeciw meningokokm są bezpieczne. Jednak jak po każdym szczepieniu mogą wystąpić niepożądane odczyny poszczepienne od najprostszych, miejscowych do bardziej poważnych.

Do częstych odczynów poszczepiennych zalicza się: zaczerwienienie, wrażliwość na dotyk, ból i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia, bóle kończyn u starszych dzieci, ból głowy, płacz i drażliwość u niemowląt i dzieci raczkujących, wymioty, nudności, biegunkę i utratę apetytu u niemowląt. Rzadziej występują: gorączka, utrata apetytu, wymioty, nudności, biegunka u dzieci, bóle mięśni u dzieci starszych i dorosłych, bóle kończyn u małych dzieci.

Bardzo rzadko pojawiają się: zaburzenia ze strony układu immunologicznego, uogólnione powiększenie węzłów chłonnych, reakcja anafilaktyczna, reakcje nadwrażliwości (skurcz oskrzeli, obrzęk twarzy, obrzęk naczynioruchowy), zaburzenia ze strony układu nerwowego: zawroty głowy, drgawki, w tym gorączkowe, omdlenia, niedoczulica lub parestezja oraz hipotonia u niemowląt; zaburzenia ze strony układu pokarmowego: wymioty i nudności oraz zaburzenia skórne w postaci wysypki lub pokrzywki.

Szczepionka przeciw meningokokom grupy B podawana niemowlętom łącznie z innymi szczepionkami zwiększa ryzyko wystąpienia gorączki, dlatego zalecane jest jej podawanie w czasie oddzielnej wizyty szczepiennej. W krajach gdzie szczepionka przeciw meningokokom grupy B podawana  jest w programach szczepień powszechnych NOP występują z częstością 1/2000 podanych dawek, w tym 40% to NOP związane z gorączką, a 50% to reakcje miejscowe.