Szczepionka przeciw meningokokom

Ocena długości utrzymywania się ochrony przed Inwazyjną Chorobą Meningokokową (IChM) prowadzona jest poprzez ocenę stężenia przeciwciał bakteriobójczych, które są zastępczym parametrem immunologicznym. Wysokie stężenie tych przeciwciał jest silnie związane z ochroną przed IChM. Stąd też przyjmuje się, że jak długo utrzymują się te przeciwciała, tak długo zapewniają odporność na IChM. Odporność może być związana również z innymi mechanizmami immunologicznymi, na przykład odpornością komórkową i utrzymywać się dłużej, ale tego jeszcze nie wiadomo.

Szczepionki skoniugowane 4-walentne przeciw MenACWY

Wyniki badań klinicznych i obserwacyjnych wskazują, że szczepionki skoniugowane zapewniają ochronę przez ≥5 lat, dlatego osobom z grupy zwiększonego ryzyka zakażenia zaleca się podawać dawki przypominające co 3–5 lat od zakończenia podstawowego schematu szczepienia.

Szczepionki przeciw MenB

Stężenie przeciwciał bakteriobójczych po podaniu szczepionki przeciw MenB zmniejsza się wkrótce po szczepieniu, a następnie utrzymuje się długotrwale. Stężenie przeciwciał ochronnych zmniejsza się w pierwszym roku po szczepieniu, a następnie stabilizuje się i utrzymuje przez co najmniej kilka lat. Ten wzorzec obserwuje się w przypadku różnych szczepionek przeciw MenB i schematów dawkowania. Odpowiedź immunologiczna jest silniejsza po podaniu 3 dawek niż po 1 lub 2 dawkach. Pojedyncza dawka przypominająca podana kilka lat po szczepieniu podstawowym znacząco zwiększa stężenie przeciwciał, dowodząc silnej pamięci immunologicznej. Dane dotyczące trwałości przeciwciał sugerują, że ochrona może się utrzymywać do 7,5 roku po szczepieniu podstawowym, z powolnym zmniejszaniem się stężenia przeciwciał w czasie.

Podsumowując, czas utrzymywania się ochrony po szczepieniu przeciw meningokokom różni się i zależy głównie od rodzaju szczepionki oraz wieku pacjenta, jednak zwykle wynosi ≥3–5 lat i prawdopodobnie jest dłuższy po szczepieniu preparatami MenACWY oraz preparatami białkowymi przeciw MenB.

Europejska Agencja Leków (EMA) pozytywnie zaakceptowała zmiany dotyczące zalecanego schematu szczepienia dla szczepionki Nimenrix u dzieci.

Nimenrix to szczepionka przeciw inwazyjnej chorobie meningokokowej wywoływanej przez szczepy grupy A, C, W135 i Y.

Szczepienie powinno być obecnie realizowane wg następującego schematu:

• niemowlęta w wieku od 6 tygodni do <6 miesięcy: 2 dawki szczepienia podstawowego w schemacie 0, 2 miesiące + 1 dawka przypominająca (w wieku ≥12 miesięcy w odstępie ≥2 miesięcy od podania poprzedniej dawki) [schemat 2+1]
• niemowlęta, dzieci w wieku od 6 do <12 miesięcy: 1 dawka szczepienia podstawowego + 1 dawka przypominająca (w wieku ≥12 miesięcy w odstępie ≥2 miesięcy od podania poprzedniej dawki) [schemat 1+1]
• dzieci i dorośli w wieku ≥12 miesięcy: 1 dawka.

Wprowadzona zmiana dotyczy uzupełnienia zapisu w schemacie szczepień u dzieci w wieku od 12 tygodni do 12 miesięcy. U wcześniej zaszczepionych osób w wieku od 12 miesięcy, które w przeszłości zostały poddane szczepieniu podstawowemu szczepionką skoniugowaną lub polisacharydową przeciw meningokokom, szczepionkę Nimenrix można podać jako dawkę przypominającą.

Źródło:

Nimenrix – Charakterystyka Produktu Leczniczego.

W Polsce inwazyjną chorobę meningokokową wywołują najczęściej meningokoki serogrupy B, C oraz W. Najwięcej zakażeń meningokokowych występuje wśród niemowląt. Niezmiennie od wielu lat, za IChM odpowiedzialne są w tej grupie wieku meningokoki serogrupy B (ok. 70% zachorowań). Pozostałe 30% to zachorowania wywołane przez meningokoki grupy C oraz W135.

Stąd też profilaktyka niemowląt przeciw meningokokom powinna w pierwszej kolejności obejmować ochronę przeciw meningokokom grupy B, którą należy rozpocząć tak szybko jak to możliwe. Jedna z dostępnych białkowych szczepionek przeciw meningokokom grupy B może być podawana od 2 miesiąca życia. Zalecane jest również rozszerzenie ochrony przeciw meningokokom grupy C i W135. Na rynku dostępne są 2 różne szczepionki skoniugowane, pojedyncza przeciw meningokokom grupy C oraz 4-składnikowa przeciw meningokokom grupy A, C, W135 i Y. Wraz z szybkim wzrostem udziału meningokoków grupy W135, przy wyborze szczepionki podawanej najmłodszym, można brać pod uwagę ochronę szczepionką 4-składnikową przeciw grupie A, C, W135, Y.

IChM poza grupą niemowląt może występować również u starszych dzieci, młodzieży w wieku 15-19 lat, młodych dorosłych w wieku 25 lat oraz starszych powyżej 65 lat. W tych grupach również należy  pamiętać o szczepieniach przeciw meningokokom grupy B oraz A, C, W135 i Y. U starszych dzieci powyżej 10 lat, profilaktykę IChM wywołanej meningokokiem grupy można realizować 2 dostępnymi szczepionkami białkowymi przeciw serogrupie B. Ochronę przed meningokokami pozostałych grup można realizować przy użyciu szczepionki 4-składnikowej A, C, W135, Y lub przeciw grupie C.

Szczepienia przeciw meningokokom grupy B oraz A, C, W135 oraz Y są ważne we wszystkich grupach wieku w przypadku planowanych podróży.

Inwazyjna choroba meningokokowa (IChM) jest względnie rzadkim zakażeniem bakteryjnym, ale wiąże się z dużym ryzykiem trwałych powikłań i zgonu. W Polsce każdego roku notuje się około 200 przypadków IChM. Na IChM chorują osoby w każdym wieku, ale największą zapadalność obserwuje się u dzieci do 5. roku życia, a zwłaszcza u niemowląt w 1. roku życia. W Polsce najczęstszą przyczyną IChM są MenB, a także grupy C oraz W.

Grupa polskich ekspertów opracowała zalecenia dotyczące szczepienia przeciwko meningokokom dzieci i dorosłych.

Zalecenie 1. Szczepienie przeciwko meningokokom zaleca się rozpocząć w pierwszym półroczu życia z użyciem szczepionki przeciwko MenB oraz MenACWY, odpowiednio po ukończeniu 8. lub 6. tygodnia życia.

Zalecenie 2. Szczepionki przeciwko MenB i MenACWY można podać podczas jednej wizyty, tego samego dnia (po ukończeniu 8. tż.).

Zalecenie 3. Szczepienie przeciwko MenB w pierwszym półroczu życia zaleca się realizować w schemacie 2+1 (populacja ogólna dzieci) lub 3+1 (grupy ryzyka IChM).

Grupy ryzyka inwazyjnej choroby meningokokowej

• osoby z anatomicznym lub czynnościowym brakiem śledziony,
• osoby z niedoborem składowych układu dopełniacza (np. C3, C5–C9, properdyny, czynnika H, czynnika D), w tym przyjmujące ekulizumab lub rawulizumab (przeciwciała monoklonalne blokujące aktywację składowej C5),
• osoby zakażone HIV,
• osoby z niedokrwistością sierpowatokrwinkową,
• pracownicy laboratoriów narażeni na kontakt z Neisseria meningitidis,
• osoby przebywające w zbiorowiskach (przedszkola, żłobki, domy dziecka, domy studenckie, koszary itp.),
• osoby podróżujące do regionów endemicznych.

Zalecenie 4. Szczepienie przeciwko MenACWY oraz MenB zaleca się nastolatkom i młodym dorosłych, w szczególności rozpoczynającym studia, planującym zamieszkanie w internatach, akademikach lub wyjeżdżającym za granicę.

Zalecenie 5. Szczepienie przeciwko MenACWY oraz MenB zaleca się pacjentom z grupy ryzyka IChM.

Zalecenie 6. Pacjentom >10. roku życia z grupy największego ryzyka IChM zaleca się szczepienie przypominające przeciwko MenACWY i MenB.

Zalecenie 7. Wszystkim niemowlętom do 6. miesiąca życia szczepionym przeciwko MenB zaleca się podać paracetamol w celu profilaktyki gorączki po szczepieniu.

Zalecenie 8. Każdą wizytę szczepienną oraz wizytę bilansową zaleca się wykorzystać do aktywnego propagowania szczepień przeciwko meningokokom.

Zalecenie 9. Zalecamy wprowadzenie bezpłatnych szczepień przeciwko meningokokom dla osób z grupy ryzyka IChM.

Zalecenie 10. Zalecamy pilne podjęcie działań umożliwiających refundację szczepionek przeciwko meningokokom.