Zakażenie meningokokowe jest wywoływane przez bakterie – dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zwane również meningokokami (z łac. Neisseria meningitidis). Meningokoki występują w jamie nosowo-gardłowej u zdrowych osób (tzw. nosicieli), nie powodując żadnych dolegliwości ani objawów. Do zakażenia dochodzi na skutek kontaktu podatnej osoby z bezobjawowym nosicielem lub osobą chorą. Przenoszenie meningokoków odbywa się drogą kropelkową (podczas kaszlu lub kichania) lub przez kontakt bezpośredni (np. podczas intymnego, głębokiego pocałunku).
Okres wylęgania choroby wynosi od 2 do 10 dni, przeciętnie 3-4 dni.
Na zakażenie meningokokami narażeni są wszyscy, niezależnie od płci czy wieku. Jednak najczęściej chorują dzieci w wieku od 3 miesięcy do 1 roku życia. Wiele przypadków choroby występuje też u dzieci w wieku do 5 lat oraz nastolatków i młodych dorosłych w wieku 16-21 lat. Zakażenia meningokokowe występują na ogół sporadycznie, ale niekiedy bakterie te mogą wywoływać ogniska epidemiczne lub epidemie.
Meningokoki są najczęściej przyczyną zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub sepsy (posocznicy), określanymi wspólnie mianem inwazyjnej choroby meningokokowej. Mogą również wywoływać, chociaż nieporównywalnie rzadziej, zapalenie płuc, ucha środkowego, osierdzia, wsierdzia, stawów i inne.
Inwazyjna choroba meningokokowa stanowi bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia; dlatego osoba z podejrzeniem takiego zakażenia powinna natychmiast trafić do szpitala.
Jakie są objawy zakażenia meningokokami?
Diagnoza zakażenia meningokokowego może być niezwykle trudna. Dodatkowo choroba może rozwijać się bardzo szybko, a jej przebieg jest zwykle bardzo ciężki. Objawy nie występują w określonej kolejności, a część z nich może nie wystąpić w ogóle. Choroba diagnozowana jest w wielu przypadkach bardzo późno gdyż w początkowej fazie zakażenia chorzy zgłaszają objawy podobne do przeziębienia:
osłabienie,
gorączkę,
bóle stawowe i mięśniowe,
ogólne złe samopoczucie.
W przebiegu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych występują objawy tzw. oponowe:
silny ból głowy,
nudności,
wymioty,
sztywność karku,
drgawki,
światłowstręt,
senność.
Objawy sepsy są różne, w zależności od jej ciężkości. Charakterystycznym, ale nie zawsze obecnym, objawem w postępującej sepsie meningokokowej jest wysypka wybroczynowa; plamki na skórze całego ciała w postaci drobnych czerwonych punkcików zlewających się w późniejszym okresie w duże plamy, które nie bledną pod naciskiem.
Zapobieganie zachorowaniom na chorobę meningokokową. Rekomendacje Komitetu Doradczego ds. Szczepień CDC w Atlancie (ACIP) (w jęz. angielskim), opubl. 27 maja 2005 r. MMWR 2005 / 54(RR07);1-21
Uaktualnienie zaleceń ACIP dotyczące powtórnego zaszczepienia osób z wydłużonym, wysokim ryzykiem zachorowania na inwazyjną chorobę meningokokową. MMWR 2009 / 58(37); 1042-1043.
Fakty na temat meningokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, przygotowane przez ekspertów WHO, w jęz. angielskim. Czytaj.