Czy można szczepić osoby z obniżoną odpornością?
Podsumowanie
Co to są niedobory odporności?
Czy osoby zakażone HIV mogą być szczepione?
Czy osoby przed planowanym przeszczepem szpiku mogą być szczepione?
Czy osoby po przeszczepie szpiku mogą być szczepione?
Czy osoby przed przeszczepem narządów litych mogą być szczepione?
Czy osoby po przeszczepie narządów litych mogą być szczepione?
Czy szczepienia u osób z niedoborami odporności są bezpieczne?
Jakie szczepienia zalecane są pacjentom z usuniętą śledzioną?
Czy osoby z otoczenia pacjentów z niedoborami powinni być szczepieni przeciw chorobom zakaźnym?
Jak zrealizować zalecane szczepienie przeciw Hib u osoby dorosłej bez śledziony?
Czy można szczepić osoby z rozpoznaną cukrzycą?
Czy można szczepić dzieci z zespołem Downa?
Czy osoby przed przeszczepem narządów litych mogą być szczepione?
Żyjący dawca narządu
Szczepionki inaktywowane (zabite) (np. przeciw grypie, przeciw COVID-19, przeciw pneumokokom, przeciw wzw B, itd.) można stosować u żyjących dawców narządu (np. nerki) bez ograniczeń, niezależnie od tego, ile czasu ma upłynąć do pobrania narządu. Natomiast szczepionki „żywe” (MMR- przeciw odrze, śwince i różyczce czy przeciw ospie wietrznej) należy podać w odstępie nie krótszym niż 4 tygodnie od transplantacji.
Pacjent przygotowywany do transplantacji narządu
Pacjenci, u których planuje się przeszczep narządu, powinni być szczepieni zgodnie z ogólnymi wskazaniami dla wieku (chyba, że przyjmują leki immunosupresyjne, których stosowanie może być ograniczeniem dla szczepionek żywych). Ponieważ po przeszczepie narządowym rutynowo stosowane jest leczenie immunosupresyjne (jako profilaktyka „odrzutu” narządu), które może wpłynąć negatywnie na skuteczność wykonywanych później szczepień, należy poczynić starania, aby jak najwięcej szczepień zrealizować przed przeszczepem.
Wśród szczepionek inaktywowanych (zabitych) należy zwrócić szczególną uwagę na szczepienie: przeciw: COVID-19 (szczepionka mRNA), przeciw grypie, przeciw pneumokokom (u pacjentów w wieku co najmniej 2 lat należy rozważyć uzupełnienie szczepienia podstawowego preparatem polisacharydowym – rozpocząć od zrealizowania schematu podstawowego szczepienia preparatem skoniugowanym PCV13, a następnie po upływie co najmniej 8 tygodni podać preparat polisacharydowy PPSV23), szczepienie przeciw wzw B (należy skontrolować skuteczność szczepienia poprzez oznaczenie stężenia przeciwciał anty-HBs – u biorców przeszczepów narządów wskazane jest uzyskanie stężenia ponad 100 mIU/ml). Należy również zrealizować wszystkie odpowiednie dla wieku szczepienia obowiązkowe, a jeśli do tej pory kalendarz szczepień nie był realizowany terminowo, należy uzupełnić brakujące szczepienia. Bardzo wskazane są również szczepienia zalecane – np. przeciw HPV, meningokokom, WZW A (zwłaszcza jeśli u pacjenta występuje choroba wątroby). Wymienione powyżej szczepienia są preparatami inaktywowanymi („zabitymi”), w przypadku których nie jest konieczne zachowywanie określonego odstępu szczepienia od transplantacji narządu.
Przed transplantacją narządową należy również dążyć do realizacji wszystkich szczepień żywych (przeciw odrze, śwince i różyczce czy przeciw ospie wietrznej), ponieważ tych szczepień prawdopodobnie nie będzie można wykonać po wykonaniu transplantacji narządowej ze względu na spodziewaną przewlekłą immunosupresję. Szczepionki „żywe” należy podać w odstępie nie krótszym niż 4 tygodnie przed przeszczepem narządu.
Czy osoby po przeszczepie narządów litych mogą być szczepione?
U pacjentów po przeszczepie narządów litych zazwyczaj nie wykonuje się szczepień ochronnych w ciągu co najmniej 2 miesięcy po zabiegu, ze względu na duże ryzyko niewystarczającej odpowiedzi poszczepiennej wynikające z intensywnego leczenia immunosupresyjnego, które prowadzone jest zazwyczaj w pierwszych tygodniach po transplantacji. Wyjątkiem jest szczepienie przeciw grypie (szczepionka inaktywowana) oraz przeciw COVID-19 – te szczepienia można wykonać już po 1 miesiącu od transplantacji. Natomiast po okresie od 2 (3) miesięcy do 6 miesięcy po przeszczepieniu (w zależności od intensywności leczenia immunosupresyjnego) można już podawać wszystkie szczepienia inaktywowane należne w danym momencie dla wieku pacjenta. Jeśli ze względów epidemiologicznych konieczne jest wcześniejsze podanie szczepionki inaktywowanej należy rozważyć powtórzenie szczepienia po redukcji dawek leków immunosupresyjnych. Szczególnie istotne jest zapobieganie wzw B, grypie i zakażeniom pneumokokowym.
Szczepionki żywe nie powinny być stosowane u biorców narządów litych. Wynika to z konieczności stałego stosowania leków immunosupresyjnych jako profilaktyki odrzutu przeszczepionego narządu. W wyjątkowych sytuacjach, jeśli dawki leków immunosupresyjnych są minimalne lub całkowicie zaprzestano leczenia immunosupresyjnego, można rozważać szczepienie przeciw ospie wietrznej lub odrze, śwince i różyczce (u dzieci, które nigdy nie były szczepione). Decyzja taka powinna być jednak podjęta przez doświadczonego specjalistę (lekarz poradni szczepień/lekarz transplantolog), posiadającego odpowiednią wiedzę na temat szczepień u pacjentów w immunosupresji. Należy podkreślić, że choć wzrasta liczba doniesień na temat bezpieczeństwa szczepień żywych u pacjentów po przeszczepie, na razie szczepionki żywe należy traktować jako przeciwwskazane w tej grupie pacjentów.
- LaRussa P. i wsp. Varicella vaccine for immunocompromised children: result of collaborative studies in the United States and Canada. J. Infect. Dis. 1996 Nov; 174 Suppl 3: S320-3.
- Working Party of the British Committee for Standards In Hematology Clinical Haematology Task Force; „Guidelines for the prevention and treatment of infection in patients with an absent or dysfunctional spleen”, BMJ 1996; 312:430-434.
- Davies J.M., Barnes R, Milligan D, “The prevention and treatment of infection in patients with an absent or dysfunctional spleen”, Clin Med 2002; 2: 440-443.
- “Guidelines for Preventing Opportunistic Infections Among HematopoieticStem Cell Transplant Recipients”, MMWR 2000;49(RR-10):1-128.
- Piekarska A. i wsp. Vaccination of hematopoietic cell transplantation adult recipients- guidelines of Infectious Disease Working Group PALG. Acta Haematologica Polonica 2017, 48, 1-9.
- Joint Statement about COVID-19 Vaccination in Organ Transplant Candidates and Recipients. 8 11.29.2021. American Society of Transplantation.
- General Principles of COVID-19 Vaccines for Immunocompromised Patients (Version 5.0; last updated August 18, 2021).