Szczepionka przeciw meningokokom

Podsumowanie - Szczepionka przeciw meningokokom

O chorobie

Zakażenia meningokokowe są wywoływane przez bakterie – dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zwane również meningokokami (Neisseria meningitidis). Wśród 12 grup serologicznych wyróżnionych na podstawie różnic w budowie polisacharydowej otoczki, na świecie niebezpieczne są serogrupy: A, B, C, W, Y. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową podczas  kontaktu z osobą chorą lub bezobjawowym nosicielem. Na zakażenie meningokokami narażeni są wszyscy, niezależnie od płci czy wieku. Jednak najczęściej chorują dzieci do 1 roku życia. Wiele przypadków choroby występuje też u dzieci w wieku do 5 lat oraz  nastolatków  i młodych dorosłych w wieku 16- 21 lat. Meningokoki kolonizują jamę nosowo-gardłową zdrowych osób (tzw. nosicieli), nie powodując żadnych dolegliwości ani objawów. Najbardziej niebezpieczna jest inwazyjna choroba meningokokowa (IChM), która obejmuje zapalenie opon  mózgowo-rdzeniowych lub sepsę (posocznicę). Rozwija się bardzo szybko, jest obarczona wysoką śmiertelnością i trwałymi powikłaniami. Należy do najgroźniejszych chorób zakaźnych człowieka.

Pamiętaj, że:

  • Przenoszenie meningokoków odbywa się drogą kropelkową (podczas kaszlu lub kichania) lub przez kontakt bezpośredni (np. podczas intymnego, głębokiego pocałunku).
  • Inwazyjna Choroba Meningokokowa stanowi bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia, dlatego osoba z podejrzeniem takiego zakażenia powinna natychmiast trafić do szpitala.
  • Za większość przypadków Inwazyjnej Choroby Meningokokowej odpowiadają meningokoki serogrupy B i C.
  • W ostatnim czasie rośnie udział meningokoków serogrupy W.

Każdego roku na świecie odnotowuje się ok. 1,2 mln przypadków IChM, z których 135 000 prowadzi do zgonu. Występowanie poszczególnych serogrup meningokoków jest uzależnione od obszaru geograficznego. W Europie IChM jest chorobą rzadką. Na przestrzeni ostatnich lat, w związku z wprowadzeniem w wielu krajach powszechnych szczepień przeciw meningokokom obserwujemy trend obniżania zapadalności na IChM.  Zapadalność na IChM w Polsce jest na niskim poziomie europejskim. Rocznie rejestrowanych jest ok. 150-200 zachorowań. Za większość przypadków IChM odpowiadają meningokoki serogrupy B, następnie serogrupy C. W ostatnim czasie rośnie udział meningokoków serogrupy W. Najwięcej zakażeń wywoływanych przez meningokoki serogrupy B, odnotowano u dzieci do 1 roku życia.

O szczepionce

Dostępne są skoniugowane szczepionki przeciw meningokokom monowalentne lub wielowalentne oraz szczepionki białkowe przeciw serogrupie B. Szczepienia zalecane są osobom z grup ryzyka wystąpienia IChM, a więc niemowlętom, młodzieży i młodym dorosłym, osobom z niedoborami odporności oraz podróżującym do krajów zwiększonego ryzyka zakażeń meningokokowych. Skoniugowane szczepionki zawierają oczyszczone polisacharydy i skoniugowane białka i można je podawać dzieciom od 2 mies. życia. Dostępne są dwa rodzaje szczepionek skoniugowanych, tj. czterowalentne przeciw serogrupom A, C, W135 oraz Y oraz monowalentne przeciw serogrupie C.

Najczęściej zgłaszane działania niepożądane po podaniu szczepionek polisacharydowych i skoniugowanych to odczyny miejscowe (zaczerwienienie, obrzęk i ból w miejscu wstrzyknięcia) i łagodne reakcje ogólne (rozdrażnienie, senność, gorączka, ból mięśni kończyn, ból głowy, brak łaknienia). Objawy te pojawiają się w ciągu kilku pierwszych dni po szczepieniu i ustępują samoistnie bez konsekwencji dla zdrowia pacjenta. Ryzyko wystąpienia poważnych reakcji jest niewielkie. Szczepionka białkowa przeciw meningokokom grupy B powoduje łagodne odczyny niepożądane (niepokój, ból w miejscu wkłucia). Podawana niemowlętom łącznie z innymi szczepionkami zwiększa ryzyko wystąpienia gorączki, stąd zalecane jest jej podawanie podczas osobnej wizyty.

Ostatnia aktualizacja: 14 marca 2024
Materiały źródłowe
  • Granoff D.M., Pelton S., Harrison L.H.: Meningococcal vaccines. W: Plotkin S.A., Orenstein W.A., Offit P.A. (red.): Vaccines. Wyd. VI. Elsevier, 2013: 388–418
  • Zapobieganie zachorowaniom na chorobę meningokokową. Rekomendacje Komitetu Doradczego ds. Szczepień CDC w Atlancie (ACIP) (w jęz. angielskim), opubl. 27 maja 2005 r. MMWR 2005 / 54(RR07);1-21
  • Uaktualnienie zaleceń ACIP dotyczące powtórnego zaszczepienia osób z wydłużonym, wysokim ryzykiem zachorowania na inwazyjną chorobę meningokokową. MMWR 2009 / 58(37); 1042-1043.
  • Fakty na temat meningokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, przygotowane przez ekspertów WHO, w jęz. angielskim. Czytaj.
  • Informacje na temat choroby meningokokowej na stronach Europejkiego Centrum Chorób Zakaźnych (ECDC) w jęz. angielskim.
  • Invasive meningococcal disease – Annual Epidemiological Report for 2017
  • Informacje Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego, KOROUN. Czytaj.
  • Informacje nt. meningokoków, strona Departamentu Przeciwepidemicznego GIS.
pokaż więcej
Słowniczek
pokaż więcej
Znalazłeś niezrozumiany termin?
Zaproponuj hasło do słownika.
Loading