Co gryzie naukowców?

Aby móc prowadzić nasze badania potrzebujemy odpowiedniego zaplecza, np. dostępu do bibliotek, laboratoriów, ale przede wszystkim kontaktu z innymi naukowcami. Dlatego też praktycznie wszyscy jesteśmy zatrudnieni w instytucjach. Z jednej strony instytucje zapewniają nam odpowiednie warunki, dostęp do projektów oraz poczucie bezpieczeństwa finansowego oraz prawnego. Z drugiej strony to my pracujemy na reputację naszych instytucji. Uczelnie oraz instytucje są oceniane przez pryzmat publikacji naukowych oraz nagród przyznanych swoim pracownikom. Istnieje też coś w rodzaju efektu kuli śniegowej – im więcej artykułów i książek publikują zespoły badawcze, tym więcej środków im jest przyznawane przez fundatorów, tym więcej najzdolniejszych naukowców przyciągają, jeszcze więcej publikują i jeszcze więcej środków finansowych przyciągają.

Reputacja dla naukowca jest wszystkim – pracuje na nią przez całą karierę. Możliwość zdobycia grantu, uzyskania tytułu naukowego oraz uczestniczenia w ciekawych projektach, zależy w dużym stopniu od dorobku naukowego, czyli liczby i jakości publikacji w naukowych periodykach. Większość publikacji opiera się na zaufaniu recenzentów, którzy wierzą, że opisana metodyka była rzetelnie zrealizowana, dane były rzeczywiście zebrane i autor nie „majstrował” przy przetwarzaniu danych (nie usunął na przykład części danych nie pasujących do jego hipotezy). Jeżeli zostanie komuś z nas udowodnione fałszerstwo lub plagiat, to nasza kariera naukowa jest skończona. Nikt nie przyzna nam grantu naukowego, nie zatrudni na odpowiedzialnym stanowisku w instytucji badawczej, nie opublikuje wyników. Takie przypadki się zdarzają, na szczęście rzadko. Periodyki coraz częściej wymagają jednak publikacji danych źródłowych, aby zapewnić większą przejrzystość i móc powtórzyć obliczenia. Znany jest przypadek Andrew Wakefielda, który sfałszował dane w  pracy wskazującej na związek pomiędzy szczepieniem MMR przeciw odrze, śwince i różyczce a autyzmem. Praca została wycofana z czasopisma Lancet, Pan Wakefield stracił prawo wykonywania zawodu i stracił reputację w świecie naukowym. Niestety kłamstwa nie przeszkodziły mu w zostaniu gwiazdą mediów społecznościowych.