Badania ankietowe postaw lekarzy i źródeł informacji na temat szczepień

Na przełomie lipca i sierpnia 2017 roku w ramach projektu „Promocja szczepień i wsparcie dla lekarzy w zakresie skutecznego przekonywania rodziców o bezpieczeństwie szczepień, na podstawie transferu wiedzy i doświadczeń z Norwegii” realizowanego przy dofinansowaniu ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego  2009-2014 oraz budżetu państwa zostały zrealizowane badania ankietowe wśród lekarzy, którzy w ramach codziennej praktyki zajmują się realizacją szczepień ochronnych. W badaniu wzięło udział 500 lekarzy, którzy odpowiedzieli na kilkanaście pytań zawartych w ankiecie. Badani zostali dobrani przy pomocy losowo-celowego doboru próby. Znakomita większość lekarzy to pediatrzy, którzy stanowili 403 osoby z ogólnej liczby badanych. Badanie zostało przeprowadzone techniką wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo (CATI) przez uprzednio wyszkolonych i przygotowanych do realizacji badania ankieterów.

Większość badanych – trzy czwarte ogółu badanych – stanowiły kobiety. Średnia wieku badanych wynosiła 55 lat i nie odbiega od średniej wieku pediatrów w Polsce. Staż pracy w zawodzie większości badanych był wyższy niż 15 lat, a respondenci reprezentowali wszystkie województwa w Polsce.

Swój stan wiedzy na temat szczepień lekarze oceniają na dobrym i bardzo dobrym poziomie. Jako „bardzo dobry” swój stan wiedzy oceniło czterech na dziesięciu respondentów, a jako dobry – ponad połowa. Jako średni swój stan wiedzy ocenił co trzynasty lekarz, a jako zły – tylko dwóch respondentów.

Jako główne źródło wiedzy na temat szczepień badani podają fachową literaturę i podręczniki – na to źródło wskazało trzy czwarte ogółu badanych. Połowa lekarzy wiedzę na temat szczepień czerpie ze szkoleń, co czwarty ze stron internetowych, co dziewiąty z zapisów w kalendarzu szczepień, a co trzynasty od przedstawicieli firm farmaceutycznych. Najrzadziej wskazywanym przez lekarzy źródłem wiedzy na temat szczepień są media, w tym media społecznościowe. Większość lekarzy zadeklarowała, że w poprzednim roku uczestniczyła przynajmniej w jednym szkoleniu na temat szczepień. Co trzecia badana osoba zadeklarowała, że w poprzednim roku nie brała udziału w żadnym szkoleniu na temat szczepień.

Gdy zapytaliśmy się o nieprawdziwe stwierdzenia często powtarzane w związku ze szczepieniami (typowe mity):

• 20% lekarzy stwierdziło, że szczepionka zapewnia całkowitą ochronę przed zachorowaniem na daną chorobę;
• 6% lekarzy powiedziało, że szczepionka MMR zawiera szkodliwy dla zdrowia dziecka tiomersal;
• 5% lekarzy potwierdziło, że szczepionki pochodzą z materiału pobranego z narządów człowieka;
• 4% lekarzy oświadczyło, że podając wiele antygenów w szczepionce skojarzonej osłabia się układ immunologiczny dziecka;
• 3% lekarzy stwierdziło, że szczepienia mogą wywoływać autyzm;
• 2% lekarzy zasugerowało, że niepożądany odczyn poszczepienny jest zazwyczaj bardziej niebezpieczny niż objaw choroby.