Co to jest odporność zbiorowiskowa?

Podsumowanie

Na czym polega odporność zbiorowiskowa?

Odporność zbiorowiskowa (inaczej odporność populacyjna, odporność stadna lub odporność grupowa) to ochrona osób nieuodpornionych w wyniku zaszczepienia wysokiego odsetka społeczeństwa. Pojęcie to powstało na bazie obserwacji, że obecność w populacji osób uodpornionych przeciwko danej chorobie zmniejsza prawdopodobieństwo zachorowania na tę chorobę również osób nieuodpornionych. Pojęcie to ma zastosowanie dla chorób, które przenoszą się z człowieka na człowieka (nie dotyczy takich chorób jak tężec, kleszczowe zapalenie mózgu czy wścieklizna).

Próg odporności zbiorowiskowej jest definiowany jako odsetek osób uodpornionych w populacji, po osiągnięciu którego liczba nowych zakażonych zaczyna się zmniejszać, zwykle wymaga 90-95% populacji odpornej. Jednak procentowy wskaźnik osób uodpornionych poprzez szczepienie ma różną wartość w zależności od choroby. Dla przykładu, w przypadku odry taki „próg bezpieczeństwa” wynosi aż 95%, dla krztuśca szacowany jest na  92-94%, błonicy i różyczki na 83-86%, świnki na 75-86%, co oznacza, że tyle osób w populacji musi być odpornych na daną chorobę, żeby nie doszło do zakażeń na większą skalę.

 

Dzięki odporności zbiorowiskowej szczepienie chroni nie tylko osobę zaszczepioną, ale dodatkowo również najsłabszych, którzy nie mogą być zaszczepieni ze względu na przeciwwskazania, ponieważ są za mali na szczepienie (niemowlęta) lub chorują przewlekle.

Im więcej osób zostało zaszczepionych, tym większa jest odporność zbiorowiskowa, tym bardziej jesteśmy wszyscy chronieni przed niebezpiecznymi chorobami zakaźnymi.

 

 

 

Jak wyliczono próg odporności zbiorowiskowej populacji dla wariantu Delta wirusa SARS-CoV-2?

Próg odporności zbiorowiskowej tj. próg odsetka uodpornionych w populacji powyżej którego epidemia będzie wygasać samoistnie zależy od wielu czynników, w tym od zakaźności wirusa. Im bardziej zakaźny jest wirus/wariant wirusa, tym próg odporności będzie wyższy, np. przy wysoko zakaźnym wirusie odry próg odporności zbiorowiskowej wynosi aż 95%.

Wśród innych czynników warunkujących próg odporności zbiorowiskowej należy wymienić: strukturę społeczną, poziomu transmisji, informację czy osoby uodpornione mogą przenosić infekcje, czasu utrzymywania się odporności.

Próg odporności można obliczyć wiedząc jak bardzo zakaźny jest dany wirus/wariant wirusa i jaki jest odsetek niezaszczepionych, wg. wzoru operując współczynnikiem reprodukcyjności Ro.

Uproszczony wzór:

R = Ro x  X

Ro  to średnia liczba osób, które zostaną zakażone przez 1 osobę zakażoną (gdy cała populacja jest wrażliwa).

X  to odsetek niezaszczepionych.

 

W przypadku wirusa SARS-CoV-2 kluczowe są różnice zakaźności dla poszczególnych wariantów.

Wartości Ro dla poszczególnych wariantów SARS-CoV-2:

  • wariant z Wuhan ok. 3 (jedna osoba zakaża średnio 3 kolejne osoby, w różnych populacjach od 2,5 do 3,5),
  • wariant Alfa 4,5 (jedna osoba zakaża 4,5 osoby),
  • wariant Delta 7 (jedna osoba zakaża prawie 7 osób).

Dlatego dla wariantu Delta potrzebujemy uodpornienia populacji na poziomie 86%. Jeśli Ro jest 7 to odsetek niezaszczepionych nie może przekraczać 1/7=14% (zakładamy próg odporności populacyjnej przy której wygasa epidemia r<1 (Ro x  X <1 a X<1/ Ro).

Szczegółowe wyjaśnienia dostępne są w wykładzie dr hab. Magdaleny Rosińskiej z Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru z NIZP PZH-PIB dostępnym na kanale Centrum Nauki Kopernik.

Wartości Ro dla wariantu Omikron wirusa SARS-CoV-2 oceniono na 7-15, czyli 4-krotnie więcej w porównaniu do wyjściowego wariantu wirusa.

Ostatnia aktualizacja: 27 kwietnia 2023
Materiały źródłowe
  • Pakiet filmów o odporności zbiorowiskowej opublikowany na stronie NHS:

https://www.nhs.uk/video/Pages/vaccinationanimation.aspx

https://www.nhs.uk/Video/Pages/Vaccinationanimation2.aspx

  • Pakiet filmów opublikowanych na stronie Vaccines Today:

https://www.vaccinestoday.eu/stories/top-5-videos-herd-immunity/

  • Animacja British Society for Immunology:

https://www.facebook.com/PrathamIASofficial/videos/1102057196853421/

  • Animacja opublikowana w gazecie Guardian w 2015 r.:

https://www.theguardian.com/society/ng-interactive/2015/feb/05/-sp-watch-how-measles-outbreak-spreads-when-kids-get-vaccinated

  • „Odporność zbiorowiskowa (populacyjna)  na przykładzie wirusa SARS-CoV-2. Wykład dr hab. Magdaleny Rosińskiej z Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru z NIZP PZH-PIB, dostępny na kanale Centrum Nauki Kopernik:

https://www.youtube.com/watch?v=ulpGZz0BIqg

pokaż więcej
Słowniczek
pokaż więcej
Znalazłeś niezrozumiany termin?
Zaproponuj hasło do słownika.
Loading