O czy świadczy przypadek polio wykryty w Izraelu?

W Izraelu w programie szczepień przeciw poliomyelitis stosuje się m.in. żywą doustną szczepionkę (OPV). W ten sposób w bardzo rzadkich przypadkach u osób nieuodpornionych może dojść do zakażenia szczepionkowym wirusem poliomyelitis (vaccine-derived polioviruses – VDPV), który uległ mutacji i może być przyczyną porażenia wiotkiego wywołanego wirusem szczepionkowym (vaccine-associated paralytic poliomyelitis – VAPP).

Co to jest polio?

Polio (poliomyelitis) to ciężka wirusowa choroba zakaźna. Wirus najczęściej rozprzestrzenia się drogą fekalno-oralną (przeważnie przez skażoną żywność lub wodę), ale możliwe jest też zakażenie drogą kropelkową lub przez kontakt z wydzielinami części nosowej gardła. Wirus namnaża się w przewodzie pokarmowym zakażonej osoby lub rzadziej w neuronach ruchowych rogów przednich rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym i lędźwiowym. Ryzyko zakażenia osoby niezaszczepionej w kontakcie domowym sięga nawet 90%.

Zakażenia wirusem polio mają różnorodny przebieg: od bezobjawowych (95% wszystkich zakażeń), łagodnych, poprzez zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, aż do ciężkich zachorowań porażennych. Porażeniu może ulec każda część ciała. Porażenia są przeważnie niesymetryczne, ale mogą objąć także obie kończyny górne lub dolne, a czasem – cztery kończyny i niektóre mięśnie tułowia. Porażenia narastają w ciągu pierwszych, kilku dni, czemu towarzyszy gorączka. Najczęściej mają charakter trwały, ale u części chorych mogą ustąpić samoistnie po kilku tygodniach lub miesiącach. We wczesnej fazie choroby porażenie mięśni oddechowych lub jego powikłania mogą być przyczyną zgonu. U niektórych chorych może dojść do tzw. zespołu post-polio, tzn. narastających porażeń mięśni po wielu latach od zakażenia poliowirusami.

Dlaczego cały czas zalecane są szczepienia przeciw polio?

Nie znamy leku, który skutecznie zwalcza wirusa polio. Szczepienia przeciw polio są najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakażeniu wirusem i ochrony przed chorobą. Szczepionki przeciw polio stosujemy od ponad 60 lat, są skuteczne i bezpieczne.

Jakie szczepionki przeciw polio są dostępne w Izraelu?

W Izraelu dzieciom podawane są dwa rodzaje szczepionek przeciw polio:

• szczepionka IPV (inaktywowana, zabita) podawana domięśniowo,
• szczepionka bOPV (żywa, atenuowana, dwuwalentna) podawana doustnie.

Czy wprowadzono specjalne zalecenia dla mieszkańców Izraela?   

Po zidentyfikowaniu przypadku polio u dziecka w Jerozolimie, podjęto działania zwiększające ochronę dzieci w tym mieście: pierwsza dawka (IPV) jest obecnie podawana w wieku 6 tygodni, a druga dawka (IPV) w wieku 12 tygodni, jako składnik szczepionki wysoce skojarzonej „5w1”. Pozostałe dawki szczepionki ze składnikiem polio są podawane wg dotychczasowego schematu.

Większość młodzieży i dorosłych Izraela jest zaszczepiona. Obecnie Ministerstwo Zdrowia Izraela koncentruje się na terminowej realizacji szczepień i nadrabiania zaległych szczepień u dzieci.

W Izraelu w ramach nadzoru nad poliomyelitis prowadzony jest: 1/  monitoring środowiskowy: występowania szczepów polio w próbkach ścieków, 2/ monitoring kliniczny – zgłaszania przypadków łagodnego porażenia u dzieci.

Jak stosowano szczepienia przeciw polio w Izraelu w przeszłości?

Szczepienia przeciw polio rozpoczęto w Izraelu w 1957 roku. Początkowo stosowano szczepionkę IPV. W 1961 roku do programu szczepień dołączono żywą szczepionkę doustną (OPV). Obserwowano spadek zachorowań. Ostatni przypadek polio w Izraelu wystąpił w 1988 roku.

Do 2005 roku w schemacie szczepienia przeciw polio w Izraelu podawano kombinację szczepionek (IPV + OPV). W związku z tym, że w ramach prowadzonego nadzoru nad polio w latach 1995-2005 nie wykrywano wirusa polio w próbkach środowiskowych, podjęto decyzję o zaprzestaniu podawania szczepionki OPV. W związku z tym, że w 2013 roku w próbkach ze ścieków na południu kraju wyizolowano dziki szczep wirusa polio, wprowadzono program „Dwie krople”, w ramach którego zdecydowano o przywróceniu do programu szczepień preparatu OPV. Od 2014 roku schemat szczepień przeciw polio w Izraelu ponownie realizowany jest przy użyciu 2 rodzajów szczepionek: IPV i OPV.

Wniosek: Wykryty w Izraelu przypadek polio podkreśla znaczenie szczepień przeciw polio. W związku z ryzykiem występowania wirusów polio w próbkach środowiskowych bardzo ważna jest terminowa realizacja schematu szczepień przeciw polio w celu uzyskania jak najszerszej ochrony, w tym szczególnie dawek podawanych w pierwszym roku życia dziecka.