Wstępne wyniki badań dotyczących zachorowalności na krztusiec w Polsce w zależności od rodzaju zastosowanej szczepionki przeciwko krztuścowi

Krztusiec jest ostrą chorobą zakaźną układu oddechowego, mogącą prowadzić do groźnych powikłań. W ostatnich latach w wielu krajach mówi się o nawrocie choroby mimo powszechnie stosowanych szczepień ochronnych. W Polsce w 2016 r. liczba zachorowań na krztusiec była największa w ciągu 20 ostatnich lat. W literaturze wskazuje się wiele przyczyn nawrotu krztuśca – m.in. spadek stanu zaszczepienia dzieci, krążenie w środowisku nowych szczepów bakterii wywołującej chorobę, a także wprowadzenie do programów szczepień ochronnych szczepionek bezkomórkowych zamiast pełnokomórkowych.

Wobec naukowych doniesień z ostatnich lat potwierdzających dłuższe utrzymywanie się odporności po szczepionkach pełnokomórkowych na świecie, zasadne jest przeprowadzenie podobnych badań dla polskiej populacji. Dlatego w NIZP-PZH przeprowadzono analizę bazy danych uzyskanych z rutynowego, krajowego nadzoru epidemiologicznego, zawierającą jednostkowe zgłoszenia podejrzeń zachorowań i zachorowań na krztusiec w Polsce, zgromadzonych w latach 2012-2016. Analizie statystycznej poddano łącznie 12 600 zgłoszeń. Analiza miała na celu sprawdzenie zachorowalności na krztusiec w zależności od typu szczepionki podawanej w ramach szczepienia podstawowego.

Krztusiec cechuje się szczególnie ciężkim przebiegiem u niemowląt i małych dzieci. W przeprowadzonych obliczeniach statystycznych uwzględniono jedynie dzieci w wieku 0-3 lat szczepione 4 dawkami pełnokomórkowej szczepionki przeciw krztuścowi (DTwP) lub szczepione 4 dawkami szczepionki bezkomórkowej (DTaP). Pominięto mieszane cykle szczepień.

Na potrzeby obliczeń, przyjęto dane z raportu NIK dotyczące  wartości procentowych zastosowania szczepionek pełnokomórkowych i bezkomórkowych, które w badanym okresie 2012-2016 mogły być podane dzieciom w polskiej populacji:

• 50% DTaP versus 50% DTwP (Ryc.1)
• 65% DTaP versus 35% DTwP (Ryc.2)

Przyjmując, że w latach 2012-2016 dzieci w wieku 0-3 lata były szczepione szczepionkami przeciw krztuścowi w proporcji 50% DTaP versus 50% DTwP, stwierdzono wysoce istotne statystycznie różnice średniorocznych współczynników zapadalności na krztusiec w tych dwóch podgrupach – tj. 14,24 na 100 tys. osób  dla DTaP versus 7,02 na 100 tys. osób dla DTwP (p < 0,001). Również dla każdego analizowanego roku w badanym okresie omawiane różnice były wysoce znamienne (Ryc.1).

Przyjmując, że dzieci w wieku 0-3 lata były szczepione szczepionkami przeciw krztuścowi w proporcji 65% DTaP versus 35% DTwP, stwierdzono, że w 2013 r. różnice w zapadalności na krztusiec okazały się statystycznie znamienne – tj. 13,08 na 100 tys. osób dla DTaP versus 7,21 na 100 tys. osób dla DTwP (P=0,001). W pozostałych latach zapadalność była na poziomie niższym w 2014 r. oraz porównywalnym w  2012  r., 2015 r. i 2016r. (Ryc.2).

Przeprowadzona analiza częstości zachorowań na krztusiec w latach 2012-2016 wskazuje na częstsze występowanie krztuśca wśród dzieci w wieku 0-3 lata zaszczepionych czterema dawkami szczepionki DTaP z bezkomórkowym składnikiem krztuścowym w porównaniu z dziećmi, którym podano szczepionkę DTwP z pełnokomórkowym składnikiem krztuścowym. Szczególnie widoczna jest tendencja w przypadku kiedy 50% populacji dzieci zaszczepiono szczepionką DTaP oraz 50% szczepionką DTwP.  W przypadku kiedy 65% populacji dzieci zaszczepiono DTaP, a 35% dzieci zaszczepiono DTwP, tendencja ta również jest obserwowana, choć znamienność statystyczna dotyczy 2013 r.