Pałeczki krztuśca zmieniają się w superbakterie

Przed wprowadzeniem szczepień pałeczka Bordetella pertussis wywołująca krztusiec, była częstą przyczyną zgonów u dzieci poniżej 1 roku życia. Wprowadzenie powszechnych szczepień przeciw krztuścowi szczepionką DTP przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi z pełnokomórkowym składnikiem krztuśca, w latach 50-tych XX wieku, doprowadziło do szybkiego spadku zachorowań na krztusiec. Szczepionkę DTP, zastąpiono w wielu krajach szczepionką DTaP z bezkomórkowym składnikiem krztuśca. W Australii od 2000 roku stosuje się szczepionkę z bezkomórkowym składnikiem krztuśca zawierającą trzy antygeny krztuścowe: toksynę krztuścową (Ptx), pertaktynę (Prn) i hemaglutyninę włókienkową (FHA). Od połowy lat 90-tych XX wieku, nawet w krajach, o wysokim stanie zaszczepienia, obserwowano wzrost zachorowań na krztusiec.

W latach 2008-2012 w Australii odnotowano epidemię krztuśca z ponad 140 000 przypadkami zachorowań, ze szczytem prawie 40 000 zachorowań w 2011 roku. Obserwowano wzrost ewoluujących szczepów bakterii krztuśca zdolnych do unikania odpowiedzi odpornościowej, która powstaje po szczepieniu. Badacze z australijskiego uniwersytetu odkryli, że epidemiczny wzrost zachorowań na krztusiec w populacji objętej powszechnymi szczepieniami oraz z wysokim stanem zaszczepienia, mógł mieć związek z pojawieniem się superbakterii krztuśca, które wytworzyły dodatkowe mechanizmy pozwalające na przeżycie w organizmie gospodarza, niezależnie od tego czy dana osoba została zaszczepiona czy nie. „Odkryliśmy, że szczepy pałeczek krztuśca skutecznie wychwytują i transportują substancje odżywcze z organizmu gospodarza, dzięki którym przeżywają i wytwarzają mniej immunogennych białek, które rozpoznaje organizm po podaniu szczepionki”. W ten sposób zmieniają się w  superbakterie – powiedział mikrobiolog dr Laurence Luu, jeden z współprowadzących australijski zespół badawczy z University of New South Wales. Badacze zidentyfikowali również nowe białka  obecne na powierzchni komórki Bordetella pertussis, które mogą być wykorzystane jako antygeny szczepionkowe w nowych udoskonalonych szczepionkach bezkomórkowych.

Potrzeba opracowania nowej szczepionki przeciw krztuścowi wynika również z faktu, że ochrona poszczepienna przeciw krztuścowi zmniejsza się z upływem czasu. Prof. Lan powiedział, że opracowanie nowej szczepionki przeciw krztuścowi, realne w perspektywie najbliższych 10 lat, nie oznacza jednak, że dotychczas realizowane szczepienia są niepotrzebne. „Bardzo ważne jest, aby szczepienia przeciw krztuścowi stosować jak najszerzej, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się krztuśca. Obecnie stosowane szczepionki są skuteczne i chronią przed zachorowaniem, jednak w perspektywie długoterminowej muszą zostać opracowane nowe szczepionki, które zapewnią ochronę przed ewoluującymi szczepami, zatrzymają rozprzestrzenianie choroby i zapewnią dłuższą odporność po szczepieniu.”

Pomimo tego, że liczba przypadków krztuśca wzrosła w ciągu ostatniej dekady, jest zdecydowanie niższa w porównaniu do tej sprzed wprowadzenia szczepień. Utrzymanie wysokiego stanu zaszczepienia przeciw krztuścowi w docelowej grupie dzieci objętej powszechnymi szczepieniami jest bardzo ważne ze względu na to, że zapewnia ochronę w tej grupie, a dodatkowo chroni przed krztuścem noworodki i dzieci w pierwszych miesiącach życia, które są za małe na szczepienia, a krztusiec może być dla nich szczególnie niebezpieczny.

Szczepienia przeciw krztuścowi są szczególnie ważne dla osób mających kontakt z dziećmi, w tym rodziców, dziadków, opiekunów. Zalecane kobietom w III trymestrze ciąży, które dzięki wytworzonym przeciwciałom ochronnym przekazywanym przez łożysko, chronią dziecko w pierwszych miesiącach życia, zanim będzie mogło być zaszczepione i samo wytworzy odporność.

Szczepienia zalecane są dorosłym, którzy nie otrzymali dawki przypominającej w ciągu ostatnich 10 lat.