Szczepienia przeciw COVID-19

Wśród opracowywanych rodzajów szczepionek przeciw COVID-19 stosowane są technologie dobrze znane i od lat stosowane na rynku, jak szczepionki podjednostkowe z adiuwantami, preparaty zawierające osłabionego wirusa, szczepionki z cząstkami wirusopodobnymi oraz innowacyjne technologie, wcześniej niestosowane jeszcze u ludzi na szerszą skalę lub stosowane w ograniczonym zakresie, tj. szczepionki zawierające mRNA koronawirusa SARS-CoV-2 oraz szczepionki wektorowe.

Najbardziej zaawansowane prace dotyczą 3 rodzajów preparatów szczepionkowych:

• szczepionek mRNA
• szczepionek wektorowych
• szczepionek podjednostkowych

Szczepionki mRNA zawierają informacyjny kwas rybonukleinow (mRNA) kodujący białko S (kolca) wirusa SARS-CoV-2. Kwas ten zamknięty jest w kapsułce z nanocząsteczek lipidowych. Kapsułka pełni funkcję ochronną zabezpieczając mRNA przed degradacją oraz funkcję transportową pomagając mu dostać się do komórki. Na podstawie informacji z mRNA w komórce gospodarza syntetyzowane jest białko S (kolca) SARS-CoV-2, które będąc silnym antygenem pobudza odpowiedź odpornościową w postaci przeciwciał neutralizujących (odpowiedź humoralna) i stymuluje wytwarzanie limfocytów T (odpowiedź komórkowa).

Zaawansowane badania dotyczą:

• szczepionki mRNA firm Pfizer i BioNTech,
• szczepionki mRNA firmy Moderna
• szczepionki mRNA firmy CurVac.

Szczepionki wektorowe składają się z niezdolnego do replikacji wirusa (np. adenowirusa zwierzęcego), do którego wbudowany jest gen kodujący informację genetyczną o syntezie białka S (kolca) SARS-CoV-2. Dzięki temu syntetyzowane jest białko S, które jako antygen pobudza odpowiedź odpornościową w postaci przeciwciał neutralizujących i odpowiedź komórkową. Adenowirus w szczepionce pełni funkcję wektora, który jest małą fabryką, która „produkuje” antygen szczepionkowy. Wektor jest bezpieczny, został tak dobrany, że nie namnaża się w organizmie człowieka, nie wykazuje również właściwości zakaźnych.

Zaawansowane badania dotyczą:

• szczepionki wektorowej firmy Astra Zeneca we współpracy z Uniwersytetem Oksfordzkim,
• szczepionki wektorowej firmy Johnson&Johnson,
• szczepionki wektorowej Sputnik V.

Szczepionki białkowe rekombinowane zawierają oczyszczone białko S (kolca) SARS-CoV-2 lub fragment białka. W celu wzbudzenia silnej odpowiedzi odpornościowej do szczepionki dodawany jest często adiuwant.

Zaawansowane badania dotyczą:

• szczepionki rekombinowanej z adiuwantem firmy Novavax,
• szczepionki rekombinowanej z adiuwantem firmy Sanofi-GSK.