Jakie są obowiązujące akty prawne dotyczące szczepień?

Podsumowanie

Choroby zakaźne mają szczególne znaczenie dla społeczeństwa. Są nieprzewidywalne, mogą wywołać panikę a nawet zdestabilizować działanie państwa, np. powodując że znaczna część pracowników służb mundurowych zachoruje w krótkim czasie. Specyfika chorób zakaźnych wiąże się również z tym, że osoba która choruje jednocześnie staje się źródłem narażenia dla osób z otoczenia. Ma to szczególne znaczenie dla pracowników służby zdrowia, którzy mogą narażać swoich pacjentów na ciężkie powikłania lub zgon, ponieważ pacjenci są zazwyczaj narażeni na ciężki przebieg chorób zakaźnych. Dlatego właśnie monitorowanie tych chorób objęte jest specjalnym ustawodawstwem i nadzorem wielu instytucji.

Pamiętaj, że:

  • Wprowadzono obowiązek szczepień w celu zapobiegania powikłaniom ale też w celu ochrony osób najbardziej narażonych na powikłania,
  • Wiele umocowanych ustawowo instytucji działa w Polsce na rzecz poprawy profilaktyki, w tym na rzecz poprawy bezpieczeństwa szczepień.

Obowiązujące w Polsce prawo jest bardzo zbliżone do rozwiązań prawnych stosowanych na całym świecie. Ustawy i rozporządzenia regulują funkcjonowanie Państwowej Inspekcji Sanitarnej, nadzorującej zakup, dostarczanie i wykonywanie bezpłatnych szczepień obowiązkowych. Również obowiązkowe zgłaszanie chorób zakaźnych jest regulowane ustawowo.

Czym ryzykuje rodzic który nie zgadza się na szczepienie?

Niepoddawanie dziecka szczepieniom ochronnym:

  • ogranicza prawo dziecka do profilaktycznego świadczenia zdrowotnego służącego zapobieganiu wystąpienia chorób zakaźnych,
  • naraża dziecko na zachorowanie lub utratę zdrowia wskutek choroby, której można było uniknąć dzięki szczepieniom – przez co zostaje naruszone dobro dziecka,
  • jest sprzeczne z interesem społecznym  – szczepienia stanowią skuteczną i społecznie akceptowaną metodę zapobiegania zachorowaniom na choroby zakaźne, zarówno w wymiarze zapobiegania zachorowaniom u osoby poddanej szczepieniom ochronnym (ochrona indywidualna), jak również kształtowania odporności całej populacji na zachorowania (ochrona populacyjna); warunkiem osiągnięcia odporności w skali populacji jest bowiem wysoki odsetek zaszczepionych osób, zwykle co najmniej ok. 95%, co skutecznie zapobiega szerzeniu się zachorowań na choroby zakaźne nie tylko na osoby uodpornione w drodze szczepienia, ale również na te osoby, które ze względu na przeciwwskazania zdrowotne nie mogą być przeciw nim szczepione, lub są za małe aby mogły zostać zaszczepione.
  • uporczywe uchylanie się od wykonania obowiązku szczepień, może skutkować zastosowaniem odpowiednich sankcji prawnych, ponieważ jest to obowiązek wynikający z ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi ( Dz. U. z 2016 r., poz. 1866), której art. 5 ust. 1 i 2 mówią: „Osoby przebywające na terytorium RP są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawania się szczepieniom ochronnym, w przypadku osoby nieposiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych odpowiedzialność za zrealizowanie wspomnianej czynności ponosi osoba sprawująca prawną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną albo opiekun faktyczny w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta”.
  • wojewoda może nałożyć na osobę obowiązaną, grzywnę w celu przymuszenia do wykonania ustawowego obowiązku szczepień – „grzywna w celu przymuszenia” nie oznacza szczepień przymusowych, jest to środek stosowany w postępowaniu administracyjnym, który ma zmotywować rodzica do poddania jego dziecka wymaganym szczepieniom.
  • jeśli egzekucja administracyjna nie będzie skuteczna, osoba uchylająca się od obowiązku szczepienia (w przypadku dzieci – ich rodzic) może podlegać odpowiedzialności przewidzianej w Kodeksie wykroczeń – zgodnie bowiem z art. 115, §1 karze grzywny podlega ten, kto pomimo zastosowania środków egzekucji administracyjnej nie poddaje się obowiązkowemu szczepieniu ochronnemu przeciw gruźlicy lub innej chorobie zakaźnej albo obowiązkowemu badaniu stanu zdrowia, mającemu na celu wykrycie lub leczenie gruźlicy, choroby wenerycznej lub innej choroby zakaźnej.

Kto realizuje sankcje prawne związane z niezgadzaniem się rodzica na zaszczepienie dziecka?

Inicjatorem postępowania w sprawie konsekwencji związanych z niezgadzaniem się rodzica na szczepienie dziecka jest świadczeniodawca, który przechowuje tzw. kartę uodpornienia, czyli podmiot sprawujący profilaktyczną opiekę nad dzieckiem – zgodnie z §15 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (tj. Dz. U. z 2016 r., poz. 849). Jest on zobowiązany do zawiadomienia o fakcie uchylania się od obowiązku szczepień właściwego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego (PPIS), informację tę zamieszcza w kwartalnym sprawozdaniu z realizacji szczepień ochronnych, którego wzór został określony w załączniku nr 3 do powołanego rozporządzenia.

PPIS jest wierzycielem ustawowego obowiązku szczepień, zgodnie z zapisami ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tj. Dz. U. z 2016, poz. 599).

Zgodnie z Art. 20. § 1. tej ustawy, organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym (jakim jest obowiązek szczepień) jest wojewoda,  który wszczyna egzekucję administracyjną na wniosek wierzyciela, na podstawie  wystawionego przez niego tytułu wykonawczego, sporządzonego według ustalonego wzoru.

Czy szczepienie obowiązkowe jest tym samym co szczepienie przymusowe?

Szczepienie obowiązkowe nie jest równoznaczne ze szczepieniem przymusowym – zdarza się, zwłaszcza w przekazie medialnym, że pojęcia te są utożsamiane.  Na podstawie art. 36 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi możliwe jest zastosowanie szczepień przymusowych, ale tylko w stosunku do osoby, u której podejrzewa się lub rozpoznaje chorobę szczególnie niebezpieczną i wysoce zakaźną („łatwo rozprzestrzeniająca się, o wysokiej śmiertelności, powodująca szczególne zagrożenie dla zdrowia publicznego i wymagająca specjalnych metod zwalczania, w tym cholera, dżuma, ospa prawdziwa, wirusowe gorączki krwotoczne”), nie dotyczy to więc realizacji szczepień obowiązkowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1b i w art. 17 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

Jakie są zasady dokumentacji szczepień?  

Zasady dokumentacji szczepień regulują zapisy prawa.

W przypadku szczepień obowiązkowych osoba wystawiająca zaświadczenie o urodzeniu dziecka jest zobowiązana do założenia karty uodpornienia oraz książeczki szczepień dziecka. Z kolei osoby przeprowadzające szczepienia prowadzą dokumentację medyczną dotyczącą obowiązkowych szczepień ochronnych, w tym przechowują karty uodpornienia oraz dokonują wpisów potwierdzających wykonanie szczepienia. Osoba wystawiająca zaświadczenie o urodzeniu dziecka, która założyła książeczkę szczepień, przekazuje ją za pokwitowaniem osobie obowiązanej do poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym lub osobie sprawującej prawną pieczę nad tą osobą albo opiekunowi faktycznemu. W przypadku zagubienia lub zniszczenia książeczki szczepień osoby przeprowadzające obowiązkowe szczepienie ochronne wydają na podstawie posiadanej karty uodpornienia duplikat książeczki szczepień.

Osoby przeprowadzające zalecane szczepienie prowadzą dokumentację medyczną oraz wydają osobie poddawanej szczepieniu zaświadczenie o wykonaniu zalecanego szczepienia ochronnego lub informują osobę poddawaną szczepieniu o możliwości wydania na jej koszt Międzynarodowej Książeczki Szczepień. Informacje na temat wykonanych szczepień zalecanych przez Światową Organizację Zdrowia, wymaganych na podstawie międzynarodowych przepisów zdrowotnych, u osób udających się poza granice Polski są dokumentowane w Międzynarodowej Książeczce Szczepień.

Międzynarodowa Książeczka Szczepień jest wydawana przez świadczeniodawców przeprowadzających zalecane szczepienia ochronne, na wniosek osoby poddającej się zalecanemu szczepieniu ochronnemu. W książeczce tej oprócz szczepień wymaganych na podstawie międzynarodowych przepisów zdrowotnych mogą być odnotowywane również inne szczepienia ochronne. Wpisów do Międzynarodowej Książeczki Szczepień dokonuje osoba przeprowadzająca szczepienie ochronne.

Więcej informacji na temat dokumentacji szczepień:

https://www.gov.pl/zdrowie/dokumentacja-realizacji-szczepien-ochronnych-u-dziecka

 

 

Jak wygląda obowiązek szczepień w różnych krajach za granicą?

Na świecie znamy różne formy obowiązkowości szczepień. W krajach o wysokiej świadomości prozdrowotnej, takich jak Szwecja, Norwegia czy Finlandia, pomimo braku obowiązkowości szczepień, utrzymywane są wysokie stany zaszczepienia populacji objętej szczepieniami. W innych krajach, np. w Polsce, wysoki stan zaszczepienia utrzymywany jest dzięki obowiązkowości szczepień. W Europie są również takie kraje jak Rumunia, gdzie nie ma obowiązku szczepień, wyraźnie spadł stan zaszczepienia i w 2017 roku pojawiła się największa od lat epidemia odry.

Stąd też w ostatnim czasie, w niektórych krajach, zaostrzono przepisy dotyczące realizacji powszechnych szczepień. Powodem jest obserwowany wzrost zachorowań na odrę (w regionie Europejskim WHO w 2018 roku liczba zachorowań na odrę wzrosła o 300% w porównaniu do 2017 r.), czy też odnotowywane przypadki takich chorób jak błonica czy tężec. W ostatnich latach zwiększa się grupa rodziców, którzy nie zgadzają się na szczepienia swoich dzieci. Niektóre kraje, tj. Włochy oraz Francja, które do tej pory nie miały u siebie obowiązku szczepień lub lista szczepień obowiązkowych była krótka, wprowadziły zmiany polegające na zaostrzeniu obowiązkowości szczepień, w tym rozszerzeniu pakietu szczepień obowiązkowych. Inne wprowadzają kary finansowe za brak szczepień lub zakaz przyjmowania niezaszczepionych dzieci do żłobków i przedszkoli.

Poniżej przedstawiono przegląd sposobów funkcjonowania obowiązkowości szczepień w różnych krajach.

  • Polska. Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nakłada obowiązek administracyjny poddania się szczepieniom obowiązkowym. Rodzicom grozi kara finansowa za brak zgody na szczepienie dziecka. Wcześniej podejmowane są działania związane z przekonaniem rodzica aby wyraził zgodę na szczepienie dziecka.
  • Belgia. Szczepienia są dobrowolne. Do szczepień obowiązkowych przeciw wzw B zobowiązani są jedynie pracownicy służby zdrowia.
  • Czechy. Obowiązują wymagania szczepień przed przyjęciem do przedszkola (6 szczepień do 3 r.ż.).
  • Finlandia ma kompleksowy krajowy program szczepień i dobrowolne szczepienia. Wskaźniki szczepień należą tu do najwyższych w Europie. Rząd fiński wprowadził ostatnio obowiązek 4 szczepień (przeciw odrze, ospie wietrznej, krztuścowi i grypie) dla pracowników służby zdrowia i opieki społecznej, polegający na wzmocnieniu prawa wymagania tych szczepień przez pracodawców instytucji zajmujących się zdrowiem.
  • Francja. Od stycznia 2018 r. obowiązek szczepień został rozszerzony z 3 do łącznie 11 szczepień dla dzieci. Obowiązek dotyczy szczepień przeciw: błonicy, tężcowi, poliomyelitis, krztuścowi, Hib, wzwB, pneumokokom, odrze, śwince, różyczce oraz meningokokom grupy C. Brak zaświadczenia o szczepieniu uniemożliwia dostanie się do placówek edukacyjnych oraz klubów sportowych. Nie ma kar finansowych za nieszczepienie.
  • Grecja. Wybrane szczepienia są obowiązkowe.
  • Niemcy. W 2017 r. zaostrzono przepisy dotyczące realizacji szczepień. Rodzice, którzy przed posłaniem dziecka do przedszkola nie spotkają się z lekarzem, aby porozmawiać na temat szczepień, są karani wysoką grzywną do 2 500 Euro. Przedszkola mają obowiązek przekazywania władzom informacji o rodzicach unikających konsultacji lekarskiej w sprawie szczepień. Dyrektorzy przedszkoli mogą również odmówić przyjmowania dzieci, których rodzice nie przedstawią dokumentu poświadczającego wykonanie szczepienia. Wprowadzono obowiązkowe szczepienia przeciw odrze (od marca 2020 r.). Dzieci niezaszczepione przeciw odrze nie będą przyjmowane do żłobków i przedszkoli, a rodzicom niezgadzającym się na szczepienie dzieci grożą kary finansowe. Obowiązek szczepień przeciw odrze dotyczy również pracowników instytucji publicznych pracujących z dziećmi (żłobków, przedszkoli, szpitali) oraz pracujących w ośrodkach dla uchodźców.
  • Norwegia ma jeden z bogatszych kalendarzy szczepień, dobrowolne szczepienia i jedne z najwyższych wskaźników stanu zaszczepienia w Europie.
  • Słowenia ma system z 9 szczepieniami obowiązkowymi.
  • Włochy. Obowiązek szczepień rozszerzono do 12 szczepień przeciw: poliomyelitis, błonicy, tężcowi, wzwB, Hib, meningokokom grupy B, meningokokom grupy C, odrze, śwince, różyczce, krztuścowi oraz ospie wietrznej. Obowiązek dotyczy dzieci do 6 r.ż. W marcu 2019 r. uchwalono ustawę o formie obowiązkowości polegającej na tym, że do przedszkoli przyjmowane są dzieci, których rodzice przedstawią kartę szczepień. Zaostrzono również przepisy dotyczące szczepień dzieci starszych. Rodzice dzieci niezaszczepionych w wieku 6-16 lat muszą liczyć się z możliwością kary grzywny w wysokości do 500 Euro. Dzieci, których nie można szczepić z powodu stanu ich zdrowia są zapisywane do klas, w których są wyłącznie zaszczepieni uczniowie. Bezpośrednią przyczyną zaostrzenia przepisów była epidemia odry oraz niski stan zaszczepienia, który w przypadku 2 dawek szczepionki przeciw odrze, śwince i różyczce obniżył się z 90,4% w 2013 roku do 85,3% w 2015 roku.
  • Rumunia. Nie ma obowiązku szczepień. Rumuńskie władze nie chcą karać rodziców za brak zgody na szczepienia, ale zamierzają wprowadzić obowiązek przedstawienia zaświadczenia o dopełnionym obowiązku szczepień przy zapisywaniu dziecka do przedszkola/szkoły. Taki dokument wydawaliby lekarze lub ośrodki wykonujące szczepienia.
  • Serbia. Obowiązek szczepień obejmuje 6 szczepionek podawanych w wieku do 14 r.ż.
  • Wielka Brytania. Nie ma szczepień obowiązkowych, chociaż lekarze aktywnie do nich zachęcają, a rodzice, którzy odmawiają, mogą spotkać się z negatywną, wyrażaną otwarcie, postawą pracowników służby zdrowia wobec takiej decyzji.
  • Ukraina. Szczepienia pozostają obowiązkowe. Rodzic ma prawo do wyrażenia na piśmie braku zgody na obowiązkowe szczepienie, dziecko niezaszczepione nie zostanie jednak przyjęte do państwowego żłobka, przedszkola czy szkoły. Ze względu na niestabilną sytuację polityczną, działania wojenne na wschodzie kraju, migracje, a także rosnące wpływy przeciwników szczepień, odsetek zaszczepionych dzieci na Ukrainie dramatycznie się zmniejszył. Od połowy 2017 roku na Ukrainie utrzymuje się epidemia odry, do połowy 2019 roku odnotowano ponad 115 tys. zachorowań na odrę.
  • Kanada. Brak szczepień łączy się z ograniczeniem dostępu do szkół i przedszkoli.
  • Stany Zjednoczone. Obowiązek szczepień jest realizowany przez pośrednie zachęcanie, dzieci nieszczepione nie są przyjmowane do placówek publicznych. W stanach, gdzie od początku 2019 roku występują epidemiczne zachorowania na odrę, np. stanie Nowy Jork, zniesiono akceptację decyzji rodziców o niezaszczepieniu dziecka z powodów przekonań religijnych.
  • Australia. Inną formę obowiązkowości przyjęła Australia, gdzie ​​szczepienia łączą się z płatnościami z pomocy społecznej. Od 2017 r. rząd australijski wprowadził politykę „nie kłujesz, nie płacimy”. Rodzice, którzy nie zgadzają się na szczepienia z przyczyn pozamedycznych tracą prawa do świadczeń wypłacanych na dzieci. Stan zaszczepienia dzieci do 5 lat w 2012 roku oceniano na poziomie 92,2%. Według najnowszych danych osiągnął najwyższy poziom w historii 94,78%.
  • Nowa Zelandia. Ciekawym przykładem jest Nowa Zelandia, gdzie wszystkie szczepienia są dobrowolne. Prowadzona jest jednak akcja edukacyjna na szeroką skalę (podniesienie świadomości szczepień wskazano jako jeden z głównych celów zdrowotnych) i po 2 latach działań stan zaszczepienia osiągnął poziom 94%.

Akty prawne dotyczące szczepień

Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

(tekst jedn. Dz. U. z 20.10.2020 poz. 1845, Obwieszczenie marszałka Sejmu RP z dnia 8 października 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi).

Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi określa zasady i tryb rozpoznawania i monitorowania sytuacji epidemiologicznej oraz podejmowania działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych w celu unieszkodliwienia źródeł zakażenia, przecięcia dróg szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz uodpornienia osób podatnych na zakażenie poprzez szczepienia ochronne. Wskazuje podstawy prawne i sposoby realizacji szczepień ochronnych obowiązkowych i zalecanych.

 

 

Obwieszczenie w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych

Obwieszczenie MZ z dn. 25.07.2024 r. ws. wykazu zalecanych szczepień ochronnych, dla których zakup szczepionek został objęty finansowaniem przez ministra właściwego do spraw zdrowia.

Na podstawie art. 18 ust. 5d ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2024 r. poz. 924) ustala się na dzień 1 września 2024 r. wykaz zalecanych szczepień ochronnych, dla których zakup szczepionek został objęty finansowaniem przez ministra właściwego do spraw zdrowia.

Rozporządzenie w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 września 2023 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych.

Rozporządzenie, wydane na podstawie art. 17 ust. 10 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, określa wykaz chorób zakaźnych objętych obowiązkiem szczepień ochronnych, osoby lub grupy osób obowiązane do poddawania się tym szczepieniom oraz  kwalifikacje osób przeprowadzających szczepienia ochronne. Ponadto określa sposób przeprowadzania i dokumentowania szczepień ochronnych, a także prowadzenia sprawozdawczości z ich realizacji.

 

Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta

(tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1318)

Ustawa określa prawa pacjenta i obowiązki podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych związane z prawami pacjenta oraz zasady udostępniania dokumentacji medycznej, a w zakresie tematyki szczepień ochronnych u dzieci także pojęcie opiekuna prawnego i faktycznego.

Przestrzeganie praw pacjenta określonych w ustawie jest obowiązkiem organów władzy publicznej właściwych w zakresie ochrony zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia, podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, osób wykonujących zawód medyczny oraz innych osób uczestniczących w udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2009 r. w sprawie metod zapobiegania zakażeniom meningokokowym

(Dz.U. 2009 nr 56 poz. 465)

 

Na podstawie art. 3 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, rozporządzenie wprowadza metodę zapobiegania inwazyjnemu zakażeniu meningokokowemu (zakażenie inwazyjne Neisseria meningitidis) obejmującą przeprowadzenie szczepień ochronnych przeciwko temu zakażeniu. Rozporządzenie wskazuje, że przy wykonywaniu tych szczepień stosuje się przepisy dotyczące nabywania szczepionek, ich przechowywania i dystrybucji, wykonywania i dokumentowania obowiązkowych szczepień ochronnych oraz zgłaszania i leczenia niepożądanych odczynów poszczepiennych, a nadzór nad ich przeprowadzeniem sprawuje właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 grudnia 2020 zmieniające rozporządzenie w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz kryteriów ich rozpoznawania

(Dz.U. z 2020 r. poz.13)

Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz kryteriów ich rozpoznawania wydane na podstawie art. 21 ust. 8 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Określa rodzaje niepożądanych odczynów poszczepiennych, kryteria ich rozpoznawania, sposób zgłaszania i  wzory formularzy zgłoszeń (zawarte w załącznikach do rozporządzenia), a także sposób prowadzenia dokumentacji rejestrowej i udostępniania danych nią objętych.

Karta zgłoszenia niepożądanego odczynu poszczepiennego (NOP) w formacie PDF i do edycji.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych oraz sposobu finansowania i dokumentowania zalecanych szczepień ochronnych wymaganych międzynarodowymi przepisami zdrowotnymi

(Dz.U. 2010 nr 180 poz. 1215)

 

Rozporządzenie, wydane na podstawie art. 19. ust. 10  ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, określa wykaz szczepień ochronnych zalecanych na terenie kraju, a także zalecanych przez Światową Organizację Zdrowia, wymaganych na podstawie międzynarodowych przepisów zdrowotnych u osób udających się poza granice Rzeczypospolitej Polskiej. Określa  także sposób finansowania tych szczepień oraz ich dokumentowania, w tym  możliwości wydania Międzynarodowej Książeczki Szczepień, której wzór podany jest w załączniku do rozporządzenia.

Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 lutego 2014 r. w sprawie programu szczepień ochronnych dla żołnierzy zawodowych oraz sposobu rejestracji przeprowadzanych szczepień ochronnych

(Dz. U. z 2014 r. poz.198)

 

W rozporządzeniu, wydanym na podstawie art. 67b, ust.2 ustawy o z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, Ministerstwo Obrony Narodowej zarządza program szczepień ochronnych dla żołnierzy zawodowych, określony w załączniku do rozporządzenia. Szczepienia odnotowywane są w Międzynarodowej Książeczce Szczepień zgodnej z wzorem określonym  w przepisach wydanych na podstawie art. 19.ust. 10 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Dane o szczepieniach ochronnych żołnierzy zawodowych gromadzone są w Centralnym Rejestrze Szczepień Żołnierzy Zawodowych.

Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach

(Dz. U. z 2016 r. poz. 1987)

Ustawa określa środki służące ochronie środowiska, życia i zdrowia ludzi, zapobiegające i zmniejszające negatywny wpływ na środowisko oraz zdrowie ludzi, wynikający z wytwarzania odpadów i gospodarowania nimi, z uwzględnieniem w tym zakresie przepisów Unii Europejskiej (Parlamentu Europejskiego i Rady). W zakresie szczepień ochronnych określa sposób postępowania z odpadami medycznymi, przez które rozumie się  odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. Zgodnie z ustawą wydanie zezwolenia na przetwarzanie odpadów, polegające na unieszkodliwianiu zakaźnych odpadów medycznych, wymaga zgody Głównego Inspektora Sanitarnego.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 października 2016 r. w sprawie wymagań i sposobów unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych

(Dz. U. z 2016 r. poz. 1819)

W rozporządzeniu, wydanym na podstawie art. 95 ust. 11 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, określono dopuszczalne sposoby i warunki unieszkodliwiania odpadów medycznych i odpadów weterynaryjnych, zarówno zakaźnych, jak i nieposiadających właściwości zakaźnych, a także sposób i zakres prowadzenia monitoringu procesów unieszkodliwiania oraz metodykę i częstotliwość badań odpadów powstałych w wyniku prowadzenia procesów unieszkodliwiania.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 2012 r. w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności

Rozporządzenie, wydane na podstawie art. 20. ust. 4  ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, zawiera wykaz rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności, mając na względzie ochronę zdrowia pracowników, funkcjonariuszy i żołnierzy narażonych na działanie biologicznych czynników chorobotwórczych w trakcie wykonywania czynności zawodowych.

Koszty przeprowadzania szczepień wymaganych przy wykonywaniu czynności zawodowych oraz koszty zakupu szczepionek do tych szczepień ponosi pracodawca.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 grudnia 2009 r. w sprawie metod zapobiegania zakażeniom wirusem grypy

(Dz.U.2009 nr 223 poz. 1791)

Rozporządzenie, wydane na podstawie art. 3. ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, wprowadziło metodę zapobiegania zakażeniu wirusem grypy, poprzez szczepienia ochronne przeciwko temu zakażeniu, u osób wykonujących zawód medyczny oraz innych osób współpracujących przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, które ze względu na specyfikę i miejsce udzielania świadczeń mogą mieć styczność z grypą. Zgodnie z rozporządzeniem przydziału szczepionek dokonuje minister zdrowia, po zasięgnięciu opinii Głównego Inspektora Sanitarnego, w podziale na obszary działania poszczególnych państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych, w liczbie zapewniającej wykonanie szczepień ochronnych.

Szczepienia powyższe obowiązywały do dnia 30 czerwca 2010 r.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie badań lekarskich i psychologicznych oraz szczepień profilaktycznych, którym podlegają funkcjonariusze Straży Granicznej w związku z pełnieniem służby w kontyngencie, a także turnusów leczniczo-profilaktycznych

(Dz.U.2005 nr 265 poz. 2222)

W rozporządzeniu, wydanym na podstawie art. 147j, ust.3 ustawy o z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej, został określony, w załączniku nr 4,  kalendarz szczepień profilaktycznych, obowiązujących przed wyjazdem poza granice państwa, delegowanych funkcjonariuszy Straży Granicznej.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 września 2016 r. w sprawie metody zapobiegania odrze

(Dz.U. 2016 poz. 1418)

Wprowadzenie Rozporządzenia w sprawie metody zapobiegania odrze jest uwarunkowane sytuacją epidemiologiczną odry. Wśród osób, które migrują do Polski z innych krajów i ubiegają się o uzyskanie statusu uchodźcy w Polsce, w tym osób, które w 2016 r. przybyły przez terytorium Białorusi z obszaru Zakaukazia i Azji Środkowej, stwierdzono występowanie zachorowań na odrę.

W Rozporządzeniu przedstawiono zasady wykonywania szczepień przeciw odrze u osób nieszczepionych lub niemających udokumentowanego szczepienia, nadzór nad ich przeprowadzaniem oraz współpracę pomiędzy instytucjami Inspekcji Sanitarnej w sytuacji wystąpienia podejrzenia lub rozpoznania przypadków zachorowań na odrę.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 kwietnia 2017 r. w sprawie zapotrzebowania na szczepionki służące do przeprowadzania szczepień obowiązkowych

(Dz.U. 2017 poz. 848)

Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 listopada 2010 r. w sprawie sposobu przekazywania szczepionek świadczeniodawcom prowadzącym obowiązkowe szczepienia ochronne oraz sposobu przechowywania szczepionek stanowiących rezerwę przeciwepidemiczną kraju (Dz. U. poz. 1524), które utraciło moc z dniem 1 stycznia 2017 r. zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. poz. 1365 oraz z 2016 r. poz. 2173).

Obowiązujące rozporządzenie, wydane na podstawie art. 18. ust. 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, określa podmioty zobowiązane do sporządzania ilościowego zapotrzebowania na szczepionki służące do przeprowadzania szczepień obowiązkowych, wraz z harmonogramem dostaw, przechowywania i dystrybucji szczepionek oraz zadania w zakresie sporządzania zapotrzebowania oraz sprawozdawczości w tym zakresie.

 

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 marca 2022 r. w sprawie metody zapobiegania zakażeniu lub chorobie zakaźnej stanowiącej szczególne zagrożenie dla zdrowia publicznego w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy

Dz.U. 2022 poz. 681

Rozporządzenie wskazuje, że w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy, w uzasadnionej sytuacji mogą być prowadzone szczepienia ochronne przeciw błonicy, krztuścowi, odrze, poliomyelitis, wirusowemu zapaleniu wątroby typu A zwane szczepieniami akcyjnymi.

Ostatnia aktualizacja: 28 sierpnia 2024
Materiały źródłowe
  • Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób  zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2016 r., poz. 1866).
  • Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2017 r. poz. 1318).
  • Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2016, poz. 599).
  • Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2015 r. poz. 1094).
  • Kubiak R., Podstawy prawne realizacji szczepień ochronnych. Warsztaty edukacyjne: Szczepienia w praktyce lekarskiej – od sytuacji klinicznej do optymalnej decyzji, Medycyna Praktyczna, Kraków 2010.
  • Augustynowicz A. i wsp. Aspekty prawne obowiązkowych szczepień ochronnych u dzieci. Pediatria Polska, 2013, 88, 120-126.
  • Odpowiedź na interpelację nr 32616 w sprawie procedury egzekwowania szczepienia dzieci przeciw chorobom zakaźnym Warszawa, 10-07-2015.
pokaż więcej
Słowniczek
pokaż więcej
Znalazłeś niezrozumiany termin?
Zaproponuj hasło do słownika.
Loading