Szczepionka wektorowa przeciw COVID-19

Opublikowano w dniu: 26 marca 2020

Naukowcy z całego świata intensywnie pracują nad opracowaniem szczepionki przeciw COVID-19. Badania prowadzi obecnie ponad 40 różnych zespołów badawczych. Jednym z nich jest zespół pod kierownictwem prof. Sarah Gilbert, prof. Andrew Pollarda, prof. Teresy Lambe, dr Sandy Douglas i prof. Adriana Hilla z Oxford Vaccine Group z University of Oxford w Wielkiej Brytanii. Prace nad opracowaniem szczepionki przeciw COVID-19 badacze rozpoczęli w sobotę 10 stycznia 2020 r. Dotychczas udało im się zidentyfikować prototyp szczepionki wektorowej, oceniany teraz w badaniach przedklinicznych. Badacze przygotowują się do pierwszej fazy badań klinicznych na ludziach, które planują rozpocząć wiosną 2020 r.

W szczepionce zespołu Oxford Vaccine Group wykorzystano opracowany wcześniej w Oxford Jenner Institute wektor adenowirusa szympansa (konstrukt ChAdOx1). Model wektora został wybrany jako odpowiednia technologia do opracowania szczepionki przeciw SARS-CoV-2, ponieważ indukuje silną odpowiedź immunologiczną już po podaniu 1 dawki, nie zawiera żywego zdolnego do replikacji wirusa, co jest ważne w ocenie profilu bezpieczeństwa szczepionki. Szczepionka wektorowa może być bezpiecznie podawana dzieciom, osobom starszym, jak również osobom z chorobami towarzyszącymi, np. cukrzycą. Szczepionka opracowana na bazie adenowirusa jest dobrze zbadanym typem szczepionki, podawanym już tysiącom osób w wieku od 1 tygodnia do 90 lat, w szczepionkach przeciw ponad 10 różnym chorobom.

Koronawirus SARS-CoV-2 swoją nazwę zawdzięcza otoczce białkowej z wypustkami, która kształtem przypomina koronę.

Koronawirus składa się z:

białka szczytowego (S), które jest odpowiedzialne za interakcję z receptorem na powierzchni komórki,
RNA, czyli genomu wirusa,
białka nukleokapsydu (N), które pełni dwie funkcje – chroni cząsteczkę RNA i aktywnie uczestniczy w modyfikacji procesów komórkowych i replikacji wirusa
białka otoczki (E), które jest odpowiedzialne m.in. za formowanie wirionów,
białka błonowego (M), jest głównym białkiem macierzy wirusa,
białka dimeru esterazy hemaglutyniny (HE), które poprawia zdolność wirusa do rozprzestrzeniania się przez błony śluzowe.

Badania dotyczące odpowiedzi immunologicznej obserwowanej w przypadku innych koronawirusów (np. SARS i MERS), wskazują, że białko szczytowe S może być dobrym kandydatem jako antygen szczepionkowy. Zespół Oxford Vaccine Group opracowuje szczepionkę zbudowaną z adenowirusa (konstrukt ChAdOx1) zawierającego sekwencje genetyczne kodujące syntezę białka powierzchniowego S koronawirusa SARS-CoV-2. Dzięki temu szczepionka indukuje swoistą odpowiedź immunologiczną na białko powierzchniowe S koronawirusa. Osoba zaszczepiona jest przygotowana do szybkiej odpowiedzi odpornościowej w przypadku kontaktu z patogenem. Zespół prof. Gilberta opracował wcześniej podobną szczepionkę wektorową przeciw bliskowschodniemu zespołowi niewydolności oddechowej MERS. Obecnie sprawdzana jest w badaniach klinicznych na ludziach.