Szczepionka wektorowa przeciw COVID-19
Naukowcy z całego świata intensywnie pracują nad opracowaniem szczepionki przeciw COVID-19. Badania prowadzi obecnie ponad 40 różnych zespołów badawczych. Jednym z nich jest zespół pod kierownictwem prof. Sarah Gilbert, prof. Andrew Pollarda, prof. Teresy Lambe, dr Sandy Douglas i prof. Adriana Hilla z Oxford Vaccine Group z University of Oxford w Wielkiej Brytanii. Prace nad opracowaniem szczepionki przeciw COVID-19 badacze rozpoczęli w sobotę 10 stycznia 2020 r. Dotychczas udało im się zidentyfikować prototyp szczepionki wektorowej, oceniany teraz w badaniach przedklinicznych. Badacze przygotowują się do pierwszej fazy badań klinicznych na ludziach, które planują rozpocząć wiosną 2020 r.
W szczepionce zespołu Oxford Vaccine Group wykorzystano opracowany wcześniej w Oxford Jenner Institute wektor adenowirusa szympansa (konstrukt ChAdOx1). Model wektora został wybrany jako odpowiednia technologia do opracowania szczepionki przeciw SARS-CoV-2, ponieważ indukuje silną odpowiedź immunologiczną już po podaniu 1 dawki, nie zawiera żywego zdolnego do replikacji wirusa, co jest ważne w ocenie profilu bezpieczeństwa szczepionki. Szczepionka wektorowa może być bezpiecznie podawana dzieciom, osobom starszym, jak również osobom z chorobami towarzyszącymi, np. cukrzycą. Szczepionka opracowana na bazie adenowirusa jest dobrze zbadanym typem szczepionki, podawanym już tysiącom osób w wieku od 1 tygodnia do 90 lat, w szczepionkach przeciw ponad 10 różnym chorobom.
Koronawirus SARS-CoV-2 swoją nazwę zawdzięcza otoczce białkowej z wypustkami, która kształtem przypomina koronę.
Koronawirus składa się z:
- białka szczytowego (S), które jest odpowiedzialne za interakcję z receptorem na powierzchni komórki,
- RNA, czyli genomu wirusa,
- białka nukleokapsydu (N), które pełni dwie funkcje – chroni cząsteczkę RNA i aktywnie uczestniczy w modyfikacji procesów komórkowych i replikacji wirusa
- białka otoczki (E), które jest odpowiedzialne m.in. za formowanie wirionów,
- białka błonowego (M), jest głównym białkiem macierzy wirusa,
- białka dimeru esterazy hemaglutyniny (HE), które poprawia zdolność wirusa do rozprzestrzeniania się przez błony śluzowe.
Badania dotyczące odpowiedzi immunologicznej obserwowanej w przypadku innych koronawirusów (np. SARS i MERS), wskazują, że białko szczytowe S może być dobrym kandydatem jako antygen szczepionkowy. Zespół Oxford Vaccine Group opracowuje szczepionkę zbudowaną z adenowirusa (konstrukt ChAdOx1) zawierającego sekwencje genetyczne kodujące syntezę białka powierzchniowego S koronawirusa SARS-CoV-2. Dzięki temu szczepionka indukuje swoistą odpowiedź immunologiczną na białko powierzchniowe S koronawirusa. Osoba zaszczepiona jest przygotowana do szybkiej odpowiedzi odpornościowej w przypadku kontaktu z patogenem. Zespół prof. Gilberta opracował wcześniej podobną szczepionkę wektorową przeciw bliskowschodniemu zespołowi niewydolności oddechowej MERS. Obecnie sprawdzana jest w badaniach klinicznych na ludziach.
