Obiecujące wyniki badań nowej uniwersalnej szczepionki przeciw grypie

Nową eksperymentalną szczepionkę przeciw grypie opracowano w celu ochrony przed wszystkimi krążącymi w kolejnych sezonach szczepami wirusa grypy. Randomizowane, kontrolowane badanie z podwójną ślepą próbą (przedrejestracyjne badanie kliniczne fazy IIb) prowadzono w National Institute of Allergy and Infectious Diseases. W badaniu uczestniczyło 153 ochotników w wieku 18–55 lat, którym podawano 1 dawkę, dwie dawki szczepionki lub placebo. Następnie, w warunkach kontrolowanych, prowadzono zakażanie wirusem grypy A/California/04/2009/H1N1. W grupie 40 osób zaszczepionych 1 dawką obserwowano mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia łagodnych i umiarkowanych objawów grypy  w porównaniu do grupy placebo (32.5% vs 54.8% p = 0.035).

Dostępne na rynku tradycyjne szczepionki przeciw grypie sezonowej zawierają rozszczepione wiriony lub oczyszczone białka hemaglutyniny (HA) i neuraminidazy (NA) otrzymywane z wirusów grypy krążących w danym sezonie. Po podaniu takiej szczepionki układ immunologiczny reaguje wzmożoną produkcją swoistych przeciwciał, co związane jest z czynnym uodpornieniem przeciw grypie. Odporność rozwija się w ciągu ok. 2 tyg. po podaniu szczepionki i utrzymuje się zazwyczaj przez okres 6-12 mies.

W związku z tym, że wirusy grypy podlegają mutacjom, konieczna jest ciągła aktualizacja składu szczepionki. Tradycyjne szczepionki przeciw grypie muszą być co roku zmieniane, w celu jak najwyższego dopasowania do zmieniających się szczepów wirusa grypy krążących w danym sezonie. Skuteczność szczepionek przeciw grypie zależy od zgodności (podobieństwa antygenowego) szczepów wirusa, z których w danym sezonie wyprodukowano szczepionkę, z krążącymi w populacji.

W przeciwieństwie do szczepionek tradycyjnych, nowa szczepionka FLU-v została opracowana jako szczepionka peptydowa, która wywołuje odpowiedź odpornościową nie poprzez przeciwciała, ale poprzez odporność komórkową obejmującą aktywność limfocytów cytotoksycznych (CTL). Wykazano, że swoiste dla wirusa grypy CTL, uwalniając szereg cytokin prozapalnych i innych substancji, biorą udział w niszczeniu i usuwaniu zainfekowanych wirusami grypy komórek, jeszcze  przed pojawieniem się objawów choroby. Aktywność CTL stymulują białka wewnętrzne wirusa grypy tj. PB1, PB2, PA, NP, M2 i M1, i to one stały się podstawą opracowania nowej szczepionki peptydowej. Dzięki temu, że białka te nie są tak zmienne jak białka powierzchniowe, mogą być wykorzystane jako antygeny, które dają szansę szerokiej ochrony przeciw wirusowi grypy.