Kwalifikacja do szczepienia przeciw HPV

Szczepienie przeciw HPV ma na celu zapobieganie przetrwałemu zakażeniu HPV i chorobom będącym jego następstwami. Jeśli osoba szczepiona już jest zakażona określonym typem/typami wirusa HPV, podanie szczepionki nie wpływa na przebieg tego zakażenia tzn. na rozwój zmian przedrakowych/nowotworu (w przypadku typów onkogennych) czy kłykcin kończystych (w przypadku typów nieonkogennych).

Ponieważ do zakażeń HPV dochodzi zwykle w krótkim czasie po rozpoczęciu aktywności płciowej, optymalny czas na wykonanie szczepienia to okres przed inicjacją seksualną. Z drugiej strony wiadomo, że tym samym typem HPV można się zarazić więcej niż raz w życiu. Dlatego osoba aktywna seksualnie również może odnieść korzyść ze szczepienia (dotyczy to i kobiet, i mężczyzn). Fakt rozpoczęcia aktywności seksualnej nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia przeciw HPV.

Szczepienie przeciw HPV należy zalecać również kobietom diagnozowanym i leczonym z powodów stanów przedrakowych szyjki macicy, gdyż mogą one odnieść korzyści w postaci niższego ryzyka nawrotu zmian chorobowych.

Aktualne zalecenia rekomendują szczepienia nastoletnich dziewcząt i chłopców. Szczepienie można także wykonać w późniejszym wieku, jednakże optymalnie przed inicjacją seksualną, czyli możliwym kontaktem z wirusem HPV. Skuteczność takiego postępowania jest wówczas największa. Szczepiąc osoby aktywne seksualnie, należy pamiętać, iż część z nich może być już zakażona wirusem HPV, stąd możliwa niższa skuteczność kliniczna. Szczepionka nie wpływa na już istniejące zakażenia HPV i zmiany, do których mogły doprowadzić.

Dorośli mogą zaszczepić się zgodnie z zapisami w ulotce określonego preparatu. Szczepionki przeciw HPV mogą być podawane osobom, które ukończyły 9 lat. Nie podano górnej granicy wieku.

Przykładowo wg. zaleceń amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień (ACIP) wskazane jest szczepienie nastolatków w wieku 11-12 lat oraz szczepienie „wychwytujące” osób do 26 lat (bez względu na płeć). Eksperci Komitetu ACIP nie zalecają rutynowego szczepienia osób w wieku 27-45 lat. Wskazują, że można rozważyć szczepienie w tej grupie wieku, w wybranych przypadkach, przy czym decyzja powinna być podjęta wspólnie z pacjentem po przedstawieniu ewentualnych korzyści, ale i ograniczonej skuteczności szczepienia. Ze względu na epidemiologię i specyfikę zakażeń HPV wydaje się, że szczepienie osoby dorosłej prowadzącej aktywne życie seksualne i mającej dotychczas licznych partnerów ma mniejsze szanse działania profilaktycznego niż u osoby dorosłej, która np. dotąd nie współżyła czy miała pojedynczych partnerów, a obecnie ma mieć nowego partnera.

U pacjentek leczonych chirurgicznie z powodu śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy co najmniej 2. stopnia (CIN2+) American Society for Colposcopy and Cervical Pathology oraz American College of Obstetricians and Gynecologists zalecają rozważenie szczepienia przeciw HPV (szczepionką HPV-9, jedyną dostępną obecnie w Stanach Zjednoczonych), gdyż zmniejsza to ryzyko nawrotu zmian po leczeniu. Zalecenie to dotyczy kobiet, które nie były dotychczas szczepione. Nie ustalono jednoznacznie optymalnego terminu szczepienia. W praktyce szczepienie takie wykonywane jest przed lub po leczeniu chirurgicznym.

Sharpless KE et al. ASCCP Committee opinion: adjuvant human papillomavirus vaccine for patients undergoing treatment For cervical intraepithelial neoplasia. J Low Genit Tract Dis. 2023, 27(1): 93-96.

Raport wykonanych szczepień przeciw HPV w Polsce dostępny jest na stronie Centrum e-Zdrowia: Raport o szczepieniach przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) – ezdrowie.gov.pl

Raport powstał m.in. na podstawie danych z elektronicznych Kart Sczepień.

W raporcie jako osoba zaszczepiona traktowany jest pacjent, dla którego, począwszy od 1 stycznia 2019 roku, spełniony został co najmniej jeden z poniższych warunków:

1. sprawozdano pacjentowi odpowiednią kartę szczepienia (na podstawie Międzynarodowej Klasyfikacji Procedur Medycznych ICD-9 – kod 99.559),
2. pacjent zrealizował receptę na szczepionkę przeciw HPV (Gardasil, Gardasil9 lub Cervarix).

Raport jest aktualizowany raz w tygodniu.

Od 1 października 2023 roku, zgodnie z art. 19 ust. 7 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych i dotyczy szczepień zalecanych, osoby przeprowadzające zalecane szczepienie ochronne (w tym szczepienia przeciw HPV) są zobowiązane do zaraportowania wykonanego szczepienia wraz z kwalifikacją w elektronicznej Karcie Szczepień. Szczepienie zalecane, udokumentowane wcześniej w papierowej dokumentacji medycznej pacjenta, może zostać wpisane do elektronicznej Karty Szczepień jako szczepienie historyczne.

Potwierdzenie wykonania szczepienia przeciw HPV odnotowywane jest w elektronicznej dokumentacji medycznej pacjenta w ramach e-karty szczepień (aplikacji gabinet.gov.pl).  Wpis o wykonaniu szczepienia przeciw HPV do e-Karty Szczepień zostanie odnotowany w Internetowym Koncie Pacjenta osoby poddanej szczepieniu lub w IKP opiekuna ustawowego.