Kwalifikacja do szczepienia przeciw HPV
Podsumowanie
Do jakiej grupy należą szczepionki przeciw HPV?
Jakie są przeciwwskazania do podania szczepionek przeciw HPV?
Jak powinna przebiegać kwalifikacja do szczepienia przeciw HPV?
Czy szczepionki przeciw HPV można podawać z innymi szczepionkami w czasie tej samej wizyty?
Czy należy zachować odstęp między podaniem szczepionki przeciw HPV oraz innej, np. przeciw grypie, meningokokom czy COVID-19?
Jaki jest okres obserwacji po szczepieniu przeciw HPV?
Jak postępować w przypadku działania niepożądanego pod postacią omdlenia?
Czy przed szczepieniem zaleca się wykonanie dodatkowych badań?
Czy można szczepić przeciw HPV osoby uczulone na białko jaja kurzego?
Czy szczepienie przeciw HPV zwalnia z wykonywania cytologii?
Jaki jest optymalny wiek do wykonania szczepienia przeciw HPV?
Jakie sytuacje nie stanowią przeciwwskazania do szczepienia przeciw HPV?
Co w sytuacji zaszczepienia przeciw HPV kobiety w ciąży?
Czy i jak zaszczepić nastolatka z zaburzeniami odporności?
Kto jest uprawniony do kwalifikacji i wykonywania szczepienia przeciw HPV?
Jakie są uprawnienia lekarzy do przeprowadzenia badania kwalifikacyjnego do szczepienia?
Dlaczego szczepienia przeciw HPV zalecane są nastolatkom w wieku 12-13 lat?
Czy osoby dorosłe mogą odnieść korzyści ze szczepienia przeciw HPV?
Czy pacjentka ze złym wynikiem cytologii odniesie korzyści ze szczepienia przeciw HPV?
Czy osoby dorosłe mogą odnieść korzyści ze szczepienia przeciw HPV?
Tak, osoby dorosłe mogą odnieść korzyści ze szczepień przeciw ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV).
Szczepienie przeciw HPV ma na celu zapobieganie przetrwałemu zakażeniu HPV i chorobom będącym jego następstwami. Jeśli osoba szczepiona już jest zakażona określonym typem/typami wirusa HPV, podanie szczepionki nie wpływa na przebieg tego zakażenia tzn. na rozwój zmian przedrakowych/nowotworu (w przypadku typów onkogennych) czy kłykcin kończystych (w przypadku typów nieonkogennych).
Ponieważ do zakażeń HPV dochodzi zwykle w krótkim czasie po rozpoczęciu aktywności płciowej, optymalny czas na wykonanie szczepienia to okres przed inicjacją seksualną. Z drugiej strony wiadomo, że tym samym typem HPV można się zarazić więcej niż raz w życiu. Dlatego osoba aktywna seksualnie również może odnieść korzyść ze szczepienia (dotyczy to i kobiet, i mężczyzn). Fakt rozpoczęcia aktywności seksualnej nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia przeciw HPV.
Szczepienie przeciw HPV należy zalecać również kobietom diagnozowanym i leczonym z powodów stanów przedrakowych szyjki macicy, gdyż mogą one odnieść korzyści w postaci niższego ryzyka nawrotu zmian chorobowych.
Aktualne zalecenia rekomendują szczepienia nastoletnich dziewcząt i chłopców. Szczepienie można także wykonać w późniejszym wieku, jednakże optymalnie przed inicjacją seksualną, czyli możliwym kontaktem z wirusem HPV. Skuteczność takiego postępowania jest wówczas największa. Szczepiąc osoby aktywne seksualnie, należy pamiętać, iż część z nich może być już zakażona wirusem HPV, stąd możliwa niższa skuteczność kliniczna. Szczepionka nie wpływa na już istniejące zakażenia HPV i zmiany, do których mogły doprowadzić.
Dorośli mogą zaszczepić się zgodnie z zapisami w ulotce określonego preparatu. Szczepionki przeciw HPV mogą być podawane osobom, które ukończyły 9 lat. Nie podano górnej granicy wieku.
Przykładowo wg. zaleceń amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień (ACIP) wskazane jest szczepienie nastolatków w wieku 11-12 lat oraz szczepienie „wychwytujące” osób do 26 lat (bez względu na płeć). Eksperci Komitetu ACIP nie zalecają rutynowego szczepienia osób w wieku 27-45 lat. Wskazują, że można rozważyć szczepienie w tej grupie wieku, w wybranych przypadkach, przy czym decyzja powinna być podjęta wspólnie z pacjentem po przedstawieniu ewentualnych korzyści, ale i ograniczonej skuteczności szczepienia. Ze względu na epidemiologię i specyfikę zakażeń HPV wydaje się, że szczepienie osoby dorosłej prowadzącej aktywne życie seksualne i mającej dotychczas licznych partnerów ma mniejsze szanse działania profilaktycznego niż u osoby dorosłej, która np. dotąd nie współżyła czy miała pojedynczych partnerów, a obecnie ma mieć nowego partnera.
Czy pacjentka ze złym wynikiem cytologii odniesie korzyści ze szczepienia przeciw HPV?
U pacjentek leczonych chirurgicznie z powodu śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy co najmniej 2. stopnia (CIN2+) American Society for Colposcopy and Cervical Pathology oraz American College of Obstetricians and Gynecologists zalecają rozważenie szczepienia przeciw HPV (szczepionką HPV-9, jedyną dostępną obecnie w Stanach Zjednoczonych), gdyż zmniejsza to ryzyko nawrotu zmian po leczeniu. Zalecenie to dotyczy kobiet, które nie były dotychczas szczepione. Nie ustalono jednoznacznie optymalnego terminu szczepienia. W praktyce szczepienie takie wykonywane jest przed lub po leczeniu chirurgicznym.
Sharpless KE et al. ASCCP Committee opinion: adjuvant human papillomavirus vaccine for patients undergoing treatment For cervical intraepithelial neoplasia. J Low Genit Tract Dis. 2023, 27(1): 93-96.
- Przewodnik po szczepieniach przeciw HPV dla pracowników ochrony zdrowia (pdf)
- Zasady kwalifikacji do szczepienia przeciw HPV (I) (pdf)
- Zasady kwalifikacji do szczepienia przeciw HPV (I)(jpg)
- Zasady kwalifikacji do szczepienia przeciw HPV (II) (pdf)
- Zasady kwalifikacji do szczepienia przeciw HPV (II) (jpg)
- Dlaczego szczepionki przeciw HPV zalecane są nastolatkom? (jpg)
- Dlaczego szczepionki przeciw HPV zalecane są nastolatkom? (pdf)
- Dlaczego szczepionki przeciw HPV zaleca się chłopcom? (pdf)
- Dlaczego szczepionki przeciw HPV zaleca się chłopcom? (jpg)
- Dlaczego szczepionki przeciw HPV zaleca się dziewczętom? (pdf)
- Dlaczego szczepionki przeciw HPV zaleca się dziewczętom? (jpg)
Nowakowski A. i wsp. Rekomendacje Towarzystwa Ginekologów i Położników, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Wakcynologii oraz Polskiego Towarzystwa Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy w zakresie szczepień profilaktycznych przeciwko zakażeniom wirusami brodawczaka ludzkiego w Polsce.
Zalecenia Ministra Zdrowia dotyczące realizacji szczepień przeciw ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV) w ramach powszechnego programu szczepień. 19.05.2023r.