Badania ankietowe postaw lekarzy i źródeł informacji na temat szczepień

W dniu 1 maja 2020 roku prestiżowe czasopismo naukowe PLoS ONE opublikowało wyniki badania sondażowego lekarzy, które Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-PZH przeprowadził w lecie 2017 roku. W opublikowanym artykule udokumentowaliśmy wysokie zaufanie lekarzy pediatrów wobec szczepień oraz istnienie grupy ok. 10% lekarzy którzy mają wątpliwości. Zaufanie wobec szczepień było większe wśród starszych lekarzy, tych którzy prawidłowo odpowiadali na mity antyszczepionkowe oraz którzy korzystali wyłącznie z naukowych źródeł wiedzy o szczepieniach (recenzowanych czasopism naukowych i konferencji lub kursów szkoleniowych).

Badania zostały przeprowadzone w lipcu 2017 roku w reprezentatywnej próbie 500 lekarzy pracujących przy Programie Szczepień Ochronnych we wszystkich polskich województwach. Wstępne wyniki badania, szczególnie dotyczące źródeł z których korzystają lekarze, opublikowaliśmy w odpowiednim rozdziale naszego portalu. Praca przedstawia te same wyniki, jednak koncentruje się na postawach proszczepiennych, które w pracy określamy mianem „wsparcia dla szczepień”. W tym celu utworzyliśmy skalę wsparcia wobec szczepień złożoną z odpowiedzi na trzy pytania: „Czy uważa się Pan/Pani za zwolennika szczepień ochronnych?”, „Czy zdecydował(a)by się Pan/Pani na zaszczepienie swojego nowo narodzonego dziecka u którego nie byłoby przeciwwskazań do szczepień?” oraz „Czy szczepi się Pan/Pani przeciw grypie?”.

Po uwzględnieniu wpływu wszystkich badanych zmiennych, płeć lekarza, specjalizacja, wiedza na podstawie samooceny, stosowanie się do zaleceń, uczestnictwo w szkoleniu w ubiegłym roku oraz korzystanie z nienaukowych źródeł wiedzy (stron internetowych, mediów społecznościowych, opinii kolegów, przedstawicieli wytwórców szczepionek, itp.) nie miały istotnego wpływu na postawy wspierające PSO. Wiek powyżej 60 r.ż., prawidłowe odpowiedzi na mity antyszczepionkowe oraz korzystanie ze źródeł naukowych (recenzowanych czasopism naukowych i konferencji lub kursów szkoleniowych) miały silny i pozytywny wpływ na postawy lekarzy. W pracy opisaliśmy też grupę 42 lekarzy (8,4% respondentów), którzy zgłaszali wątpliwości dotyczące szczepień ochronnych. Lekarze ci byli młodsi, rzadziej uczestniczyli w szkoleniu w ubiegłym roku oraz błędnie odpowiadali na mity dotyczące bezpieczeństwa szczepień, w porównaniu z pozostałymi lekarzami (wspierającymi PSO).

Wyniki tego badania nie pozwalają na rozstrzygające wnioski z powodu bardzo wysokiego odsetka odmów w uczestniczeniu w badaniu i bardzo krótkimi wywiadami. Wyniki te umożliwią jednak lepsze ukierunkowanie przyszłych badań postaw wobec szczepień. Czasopismo PLoS ONE wymaga pełnej przejrzystości danych. Baza danych została udostępniona publicznie i każdy może powtórzyć analizy w celu upewnienia się, że nie zostały popełnione błędy.