Obiecujące wyniki badań klinicznych szczepionki przeciw MERS podnoszą szansę opracowania szczepionki przeciw COVID-19

Koronawirus MERS-CoV, zidentyfikowany po raz pierwszy w 2012 roku w Arabii Saudyjskiej, znajduje się na liście Blueprint Światowej Organizacji Zdrowia, patogenów uznanych jako szczególne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Wirus został przeniesiony z wielbłądów dromaderów na ludzi. Zakażenia wirusem MERS-CoV wywołują dysfunkcje układu oddechowego ze śmiertelnością sięgającą 35%. Do końca 2019 roku na całym świecie wykryto blisko 2500 przypadków MERS w 27 krajach, przy czym najwyższą liczbę zachorowań odnotowano w Arabii Saudyjskiej. Do tej pory nie wynaleziono ani leku, ani skutecznej szczepionki chroniącej przed MERS.

Najnowsze wyniki badań dotyczące eksperymentalnej szczepionki przeciw MERS dają nadzieję na szybsze opracowanie szczepionki przeciw COVID-19.

Badania nad szczepionką przeciw MERS rozpoczęto w 2014 roku. Szczepionka ta została przygotowana na bazie atenuowanego wektora – wirusa MVA (zmodyfikowany wirus krowianki Ankara), wcześniej stosowanego w kampanii szczepień przeciw ospie prawdziwej. Wektor ten został zmieniony w taki sposób, aby zawierał materiał genetyczny kodujący białko koronawirusa MERS-CoV. W badaniu klinicznym tej rekombinowanej szczepionki wektorowej MVA-MERS-S wzięło udział 23 zdrowych ochotników, których w odstępie czterech tygodni zaszczepiono dwoma dawkami szczepionki. Badacze pragnęli uzyskać odpowiedź na dwa zasadnicze pytania:

• Czy szczepionka MVA-MERS-S jest dobrze tolerowana i bezpieczna dla ludzi?
• Czy wywołuje humoralną i komórkową odpowiedź odpornościową organizmu, polegającą na tworzeniu przeciwciał i komórek T?

Uzyskanie takiej odpowiedzi układu immunologicznego, powinno łączyć się z zapobieganiem zakażeniom MERS-CoV lub hamowaniem przebiegu choroby. We wstępnych badaniach potwierdzono obydwa założenia.

Szczepionka MVA-MERS-S była też dobrze tolerowana. Nie odnotowano ciężkich działań niepożądanych. Miejscowe działania niepożądane, takie jak ból w miejscu wstrzyknięcia, łagodny rumień i podwyższona temperatura występowały u 69% badanych. Po podaniu drugiej dawki szczepionki u 87% badanych obserwowano wzmożone wytwarzanie przeciwciał i limfocytów T.

W najbliższej przyszłości planowana jest kolejna faza badań klinicznych, za którą będzie odpowiedzialna międzynarodowa koalicja na rzecz szczepionek CEPI (Coalition for Epidemic Readyiness Innovation). Szczepionka zostanie sprawdzona w grupie 160 osób w Hamburgu i Rotterdamie. Wyniki badań nad szczepionką MVA-MERS-S stanowią dobrą platformę do wykorzystania w pracach nad szczepionką przeciw COVID-19, z tą różnica, że białko MERS-CoV zostanie zastąpione białkiem szczytowym (S) koronawirusa SARS-CoV-2.