Prof. dr hab. med. Wiesław Magdzik (1932-2015)

Nestor polskiej epidemiologii i wakcynologii, lekarz epidemiolog, współzałożyciel i Członek Honorowy Polskiego Towarzystwa Wakcynologii, twórca programu szczepień ochronnych w Polsce, Dyrektor Państwowego Zakładu Higieny i Departamentu Sanitarno-Epidemiologicznego Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej, doradca i konsultant w Światowej Organizacji Zdrowia. Po ukończeniu studiów medycznych (1955 r.) Wiesław Magdzik pracował w Zakładzie Epidemiologii Państwowego Zakładu Higieny, gdzie w 1979 r. objął funkcję Kierownika Zakładu. Podczas pracy w PZH czynnie uczestniczył w zwalczaniu epidemii licznych chorób zakaźnych – ospy prawdziwej, duru brzusznego, duru rzekomego B oraz w zabezpieczeniu kraju przed zagrożeniem epidemią błonicy. Odegrał też kluczową rolę w opracowaniu i wdrożeniu programu szczepień przeciw wzw typu B. Pracował też za granicą – zwalczał wirusowe zapalenie wątroby w Mongolii, ospę prawdziwą w Indiach i organizował system masowych szczepień w Tajlandii. Był jednym z kluczowych twórców światowego programu zwalczania poliomyelitis.

Prof. Magdzik szczególnie zasłużył się w walce z wirusowym zapaleniem wątroby typu B w Polsce. W latach 80-tych ubiegłego wieku, w przeliczeniu na liczbę mieszkańców, Polska rejestrowała najwyższą częstość zachorowań ma wzw B w Europie, porównywalną z Mołdawią oraz byłymi krajami Związku Radzieckiego. Sytuacja w Polsce przedstawiała się na tyle niekorzystnie, że wymagało to podjęcia radykalnych działań. Prof. Magdzik, kierując pracami Komisji Epidemiologicznej Rady Sanitarno-Epidemiologicznej, zalecał stopniowe wprowadzanie szczepień, rozpoczynając od grup wysokiego ryzyka zakażenia (pracownicy służby zdrowia, uczniowie i studenci uczelni medycznych, noworodki i niemowlęta matek zakażonych HBV). Działania te przyniosły oczekiwane działania w połączeniu z wprowadzeniem rutynowej sterylizacji sprzętu medycznego. W kolejnym etapie, profesor zalecał wdrażanie szczepień powszechnych początkowo w wybranych województwach, następnie stopniowo rozszerzając je na cały kraj. W efekcie tych działań na przestrzeni jedenastu lat (1993r. – 2004r.) zapadalność na wzw typu B w Polsce obniżyła się o 90% i w 2004r. odnotowano już tylko 4 zachorowania na 100 000 mieszkańców. Był to spektakularny sukces. Mając gruntowne rozeznanie w sytuacji epidemiologicznej w Polsce, prof. Magdzik planował wdrażanie programu szczepień tak aby zmaksymalizować jego skuteczność przy dostępnych środkach budżetowych. Doświadczenia te były wykorzystywane w kolejnych latach, kiedy wdrażano szczepienia najpierw w grupach wysokiego ryzyka, a następnie rozszerzano na całą populację. Tak postąpiono w przypadku szczepień przeciw Haemophilus influenzae typu B lub pneumokokom. Dzięki swoim niezwykłym dokonaniom i barwnemu życiu prof. Magdzik stanowi przykład dla nowych pokoleń epidemiologów.