100 nowych szczepionek w opracowaniu

Opublikowano w dniu: 5 kwietnia 2023

Badacze pracują nad opracowaniem szczepionek przeciw rakowi, superbakteriom i chorobom, których liczba rośnie z powodu zmian klimatycznych. Wiele szczepionek będzie mogła być stosowana również u dorosłych. Ale czy systemy opieki zdrowotnej – i społeczeństwo – będą gotowe do czerpania korzyści z coraz większej liczby dostępnych szczepionek – takie pytanie zadaje Gary Finnegan autor artykułu opublikowanego na portalu VaccinesToday (członka sieci Vacine Safety Net, do której należą również Szczepienia.info).

Odra, poliomyelitis, tężec, rak szyjki macicy, krztusiec, COVID-19. Tysiące naukowców zajmujących się szczepionkami osiągnęło bardzo wiele przez ostatnich kilkadziesiąt lat. Opracowano 35 szczepionek, które co roku zapobiegają milionom zgonów. Dzięki szczepieniom wyeliminowano ospę prawdziwą i obniżono wskaźniki zachorowań na choroby, którym można zapobiegać droga szczepień, które są obecnie rzadko spotykane w Europie.

Do rozwiązania pozostaje jeszcze wiele medycznych zagadek. Świat wciąż potrzebuje szczepionki przeciw HIV, szczepionki przeciw RSV i uniwersalnej, jednodawkowej ochrony przed wszystkimi wariantami grypy grypy i COVID-19. Badacze pracują nad szczepionkami, które obok ochrony przed rakiem będą działały również terapeutycznie poprzez odwrócenie układu odpornościowego organizmu przeciw komórkom nowotworowym, co może zmienić na zawsze sposób, w jaki myślimy o szczepieniach. Na horyzoncie pojawiają się również nowe zagrożenia, wynikające ze zmian klimatu, starzenie się społeczeństw i niepokojące wskaźniki dotyczące antybiotykooporności.

Z uaktualnionego przeglądu prac badawczych firm z powiązaniami europejskimi zrzeszonych w ramach „Vaccines Europe” wynika, że na różnych etapach rozwoju jest 100 potencjalnych, nowych szczepionek. Niektóre mają na celu wywołanie odpowiedzi immunologicznej przy użyciu tradycyjnych metod, w opracowaniu wielu sprawdzane są nowe podejścia do ochrony przed chorobami. W rzeczywistości 100 szczepionek będących w przygotowaniu wykorzystuje dziesięć różnych „platform technologicznych”.

Nieco ponad połowa (54%) potencjalnych nowych produktów ma na celu udoskonalenie istniejących szczepionek przeciw gruźlicy, gorączce denga, grypie i COVID-19. Pozostałe 46% dotyczy chorób, przeciw którym nie ma jeszcze szczepionki: choroba Zika, zakażenia Clostridium difficile (szpitalna „superbakteria”), zakażenia paciorkowcami grupy B, wirusem opryszczki pospolitej i inne.

Pełne spektrum opracowywanych szczepionek jest jeszcze większe. Np. WHO gromadzi informacje o opracowywanych szczepionkach na obszarach o wysokim niezaspokojeniu potrzeb. Pokazuje dziesiątki szczepionek dla których prowadzone są badania kliniczne: przeciw malarii, rotawirusom, MERS i gorączce Lassa.

Oprócz wysiłków poszczególnych firm działające partnerstwa między sektorem publicznym i prywatnym mają na celu zwiększenie znaczenia i wpływu szczepień. Np. CEPI uczyniło „Chorobę X” priorytetem w swoich grantach badawczych. Choroba X to nazwa zastępcza hipotetycznej nowej choroby zakaźnej, która może wywołać kolejną pandemię. Prace te koncentrują się nie na stworzeniu szczepionki przeciwko konkretnej chorobie, ale na upewnieniu się, że system opracowywania szczepionek jest gotowy do stworzenia, przetestowania i dostarczenia miliardów dawek nowej szczepionki.