Szczepienia bezdomnych przeciw COVID-19 w Europie

W schroniskach i noclegowniach, ze wspólnymi łazienkami i zapleczem kuchennym, zachowanie dystansu społecznego jest niemożliwe. Pojedynczy przypadek zachorowania na COVID-19 może wywołać falę kolejnych zakażeń z druzgocącymi skutkami. Badanie przeprowadzone przez Lekarzy bez Granic (MSF), Epicenter oraz Instytut Pasteura między 23 czerwca a 2 lipca 2020 roku wykazało, że w  Paryżu prawie połowa osób przebywających w placówkach dla osób bezdomnym została zakażona wirusem SARS-CoV-2. Liczba to powiększyła się o kolejne tysiące zachorowań w okresie zimowym. W innych miastach, tj. Kopenhaga, Dublin i Budapeszt, sytuacja była lepsza, ponieważ szybko zwiększono dostępność jednoosobowych pomieszczeń i utworzono izolatki dla zakażonych. Miasta w całej Europie stoją obecnie przed wspólnym wyzwaniem, jakim jest zaszczepienie jak największej liczby zagrożonych zakażeniem osób, ponieważ cieplejsza pogoda i ponowne zniesienie obostrzeń sprawia, że osoby bezdomne są coraz bardziej mobilni.

Według organizacji pozarządowej European Federation of National Organisations Working with the Homeless (FEANTSA) osoby w kryzysie bezdomności są grupą szczególnie narażona na zakażenie koronawirusem, m.in. przez wiek i gorszy stan zdrowia, a znajdując się poza systemem szczepień przeciwko COVID-19, szczepień nie otrzymują.

Jak wyglądają programy szczepień osób bezdomnych przeciw COVID-19 w poszczególnych krajach?

We Francji, Według Stéphanie Vandentorren z Francuskiej Narodowej Agencji Zdrowia Publicznego (SPF)  mieszka około 300 000 osób bezdomnych i są szczepieni w ramach czwartej lub piątej fazy krajowego programu szczepień przeciw COVID-19.

Na Węgrzech, według Istvana Dandé z Centrum Metodologicznego Polityki Społecznej w Budapeszcie, bezdomni zaliczani są do drugiej grupy priorytetowej, zaraz  po pracownikach ochrony zdrowia.

W Dublinie w Irlandii,  gdzie wskaźniki zakażenia SARS-CoV-2 były niższe wśród osób bezdomnych niż w populacji miejskiej, organizatorzy kampanii szczególnie naciskali, aby osoby przebywające w placówkach dla bezdomnych były traktowane priorytetowo. „Musieliśmy walczyć, argumentując, że osoby bezdomne chore na COVID-19 pięciokrotnie częściej trafiały na OIOM i osiem razy częściej umierały” – powiedział dr Austin O’Carroll, lekarz pierwszego kontaktu w Dublinie.

W Danii strategia szczepień przeciw COVID-19 należy do najskuteczniejszych w Europie. Gwałtowny wzrost liczby zachorowań w grudniu 2020 roku wymagał szybkiego udostępnienia odpowiednich izolatek dla chorych: „To było jak praca w małym szpitalu” – powiedział dr Henrik Thiesen z Kopenhaskiej Miejskiej Opieki Społecznej. Również nowe punkty szczepień pomogły w szybszym zaszczepieniu osób szczególnie narażonych na zakażenie SARS-CoV-2. Wyzwaniem pozostaje negatywne nastawienie do szczepień wśród osób przebywających w schroniskach.

W Dublinie liczba osób przebywających w schroniskach deklarujących chęć zaszczepiania początkowo wynosiła tylko 55%. Wśród głównych obaw wymieniano ryzyko niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz to, że szczepionki przeciw COVID-19 były całkowicie nowymi preparatami. Personel, w ośrodkach dla bezdomnych, jest szkolony w zakresie udzielania wyjaśnień dotyczących wątpliwości i pytań o szczepieniach. Podobnie niska akceptację szczepień przeciw COVID-19 wynoszącą ok. 55% odnotowano pod koniec lutego 2021 roku w Budapeszcie. Organizatorzy programu szczepień włożyli ogromny wysiłek w zachęcenie osób bezdomnych do podania drugiej dawki szczepionki.  „Z pomocą pracowników socjalnych wysłaliśmy dwa, trzy, a czasem cztery przypomnienia” – powiedział dr Magor Papp, lekarz pierwszego kontaktu. „W ten sposób upewniliśmy się, że 95% osób, które otrzymały pierwszą dawkę, otrzymało również drugą dawkę”

Ze względów organizacyjnych dla usprawnienia programu szczepienia zaleca się aby szczepienia osób bezdomnych były realizowane jednodawkową szczepionką.

W Polsce początkowo szczepieniami przeciw COVID-19 zostali objęci pracownicy noclegowni oraz ogrzewalni w ramach pierwszego etapu realizacji Narodowego Programu Szczepień.  W schroniskach prowadzących usługi opiekuńcze gdzie przebywają osoby chore i najbardziej narażone na ciężki przebieg zakażenia COVID-19, zaszczepiono już blisko 85 procent podopiecznych. Wyzwaniem jest objęcie szczepieniami osoby w kryzysie bezdomności, które nie są w stanie samodzielnie dotrzeć do punktów szczepień.

Na początku czerwca br. Rzecznik Praw Obywatelskich skierował do ministra zdrowia Adama Niedzielskiego apel w sprawie ułatwienia dostępu do szczepień przeciwko COVID-10 osobom w kryzysie bezdomności.

W poszczególnych miastach w szczepieniach osób bezdomnych pomagają miejskie punkty szczepień oraz Straż Miejska. Często szczepienia prowadzone są przez zespoły wyjazdowe, które przyjeżdżają do schronisk i noclegowni. Szczepienia osób w kryzysie bezdomności realizowane są jednodawkową szczepionką firmy Johnson & Johnson.