Światowy Dzień Gruźlicy

Opublikowano w dniu: 24 marca 2021

24 marca obchodzimy Światowy Dzień Gruźlicy. Święto zainicjowała Światowa Organizacja Zdrowia w 1982 roku dla upamiętnienia odkrycia przez Robota Kocha bakterii, które wywołują gruźlicę. Gruźlica jest chorobą zakaźną, wywołaną przez prątki wchodzące w skład Mycobacterium tuberculosis complex. Zmiany gruźlicze mogą występować w różnych narządach ciała, ale najczęstszą postacią jest gruźlica płuc. Prątkujący chorzy na gruźlicę płuc stanowią źródło zakażenia dla osób ze swego otoczenia. Na świecie gruźlica jest jednym z najważniejszych wyzwań zdrowia publicznego.

Według szacunków WHO na świecie 10,0 mln osób choruje rocznie na gruźlicę. W 2018 roku zapadalność wynosiła 132 na 100 000 ludności. Mężczyźni stanowili 57% chorych na gruźlicę, kobiety- 32%, dzieci 11%. Dwie trzecie chorych na gruźlicę na świecie to mieszkańcy 8 krajów (Indie, Chiny, Indonezja, Filipiny, Pakistan, Nigeria, Bangladesz, RPA).

1,7 mld ludzi na świecie może być zakażonych prątkiem gruźlicy. Osoby zakażone M. tuberculosis stanowią rezerwuar nowych przypadków choroby, ponieważ od 5 do 10% takich osób może w jakimś momencie swego życia, zwykle w ciągu pierwszych lat po zakażeniu, zachorować na aktywną gruźlicę. Największe ryzyko zachorowania mają osoby zakażone HIV. Powszechne na świecie czynniki ryzyka przejścia utajonego zakażenia prątkiem gruźlicy w aktywną chorobę to cukrzyca, niedożywienie, palenie papierosów i nadmierne picie alkoholu.

Gruźlica jest najczęstszą przyczyną zgonów na świecie wywołanych przez pojedynczy czynnik zakaźny. W 2018 roku 1,2 mln chorych na gruźlicę, nie zakażonych HIV, zmarło z jej powodu (spadek liczby zgonów o 27% w porównaniu z rokiem 2000). Ponadto zmarło 251 tys. chorych na gruźlicę i zakażonych HIV ( spadek o 60% w porównaniu z rokiem 2000). W 2018 roku osoby zakażone HIV stanowiły 8,6% chorych na gruźlicę na świecie; połowa takich chorych to mieszkańcy południa Afryki.

Problemem w walce z gruźlicą na świecie jest rozpowszechnienie gruźlicy wywołanej przez prątki oporne na najsilniejsze leki przeciwprątkowe- na ryfampicynę (RR-TB) i na ryfampicynę łącznie z izoniazydem (MDR-TB). Liczbę chorych na RR-TB i MDR-TB oszacowano na 484 tys. Połowa wszystkich chorych z taką opornością prątków to mieszkańcy Indii (27%), Chin (14%) i Rosji (9%). Największe odsetki chorych na RR-TB i MDR-TB wśród ogółu chorych na gruźlicę stwierdza się w krajach, które w przeszłości były republikami Związku Radzieckiego. Leczenie MDR-TB jest długie i mniej skuteczne niż gruźlicy bez oporności prątków.

Z raportu ECDC dotyczącego epidemiologii gruźlicy w 2019 roku wynika, że w 29 krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Łotwa i Lichtenstein nie przedstawiły danych) stwierdzono łącznie 49 752 przypadki gruźlicy. Zapadalność wynosiła przeciętnie 9,6 na 100 000 ludności. Od 2002 roku utrzymuje się trend spadkowy wskaźnika zapadalności na gruźlicę w krajach UE/EOG.

Około 1/3 (34,5%) chorych było cudzoziemcami w odniesieniu do kraju zgłaszającego ich zachorowanie. Liczba zgłoszonych przypadków gruźlicy wielolekoopornej i gruźlicy XDR w krajach EU/EOG nadal spada. MDR-TB wykryto u 3,4% osób z grupy 24 812 chorych z dostępnymi wynikami lekooporności. Największe odsetki chorych na MDR-TB były w Estonii (21,3%) i na Litwie (17,0%). Zakażenie HIV wykryto u 3,1% z 16 088 chorych na gruźlicę ze znanym statusem HIV, tzn. u 502 osób.

Szczepionka BCG przeciw gruźlicy jest jedną z najstarszych znanych szczepionek. Stosujemy ją od 100 lat. Największą korzyścią ze szczepienia BCG jest znaczna redukcja ryzyka najcięższych postaci gruźlicy (gruźlica rozsiana i gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) i znacznie zmniejsza ryzyko jakiegokolwiek zachorowania na tę chorobę u dzieci. Nie stosujemy tej szczepionki u dorosłych.

Od wielu lat prowadzone są intensywne badania opracowania szczepionki przeciw gruźlicy. Z danych z sierpnia 2020 roku wynika, że na różnych etapach badań klinicznych jest obecnie 14 różnych preparatów szczepionkowych.

Materiały źródłowe

 

pokaż więcej
Słowniczek
pokaż więcej
Znalazłeś niezrozumiany termin?
Zaproponuj hasło do słownika.
Loading