Rośnie liczba zgłaszanych przewlekłych przypadków wzw B w krajach EU/EEA

Jak wynika z danych opublikowanych w raporcie, większość spośród nowo zgłoszonych w 2017 r. przypadków wzw B stanowią zakażenia przewlekłe (58% z blisko 27 tysięcy zgłoszonych przypadków wzw B w 2017 r.). Świadczy to o utrzymującej się transmisji wzw B oraz o dalszym napływie przypadków importowanych do wielu krajów Europy. Rzeczywisty udział zakażeń przewlekłych w całkowitej liczbie wykrywanych zakażeń może być jeszcze wyższy, jednak dane z wielu krajów w zakresie fazy zachorowania pozostają niekompletne i w części zgłaszanych przypadków faza wzw B pozostaje nieokreślona. Istotny wpływ na kompletność danych może mieć sposób  prowadzenia nadzoru nad wzw B w poszczególnych krajach – stosowane są różne definicje przypadku oraz różne są źródła danych zgłaszanych do systemu nadzoru.

W większości krajów EU/EEA w okresie 10-letnim 2008-2017 obserwuje się stały spadek zgłaszanych ostrych zachorowań na wzw B (na poziomie EU spadek zapadalności z 1,1/100 000 ludności w 2008 r. do 0,6/100 000 w 2017 r.; w Polsce – spadek z 0,7/100 000 do 0,15/100 000 w tym samym okresie). Zmniejszanie się liczby ostrych zachorowań jest tendencją światową i w większości krajów jest następstwem udanych programów szczepień przeciwko wzw B, prowadzonych od lat 90. ubiegłego wieku.  W krajach, które wprowadziły powszechne szczepienia noworodków przeciw wzw B, udział zachorowań osób poniżej 25 r.ż. systematycznie maleje.

W tym samym okresie wskaźnik nowych rozpoznań przewlekłego wzw B wzrósł z 6,7/100 tys. w 2008 r.  do 10,2/100 tys. ludności w 2017 r., a  najwyższe wartości wskaźnika odnotowano wśród osób w wieku 25-34 lata. Warto jednak przypomnieć, że w przypadku chorób przewlekłych o długotrwałym bezobjawowym przebiegu, do których należy wzw B, liczba wykrywanych rocznie zakażeń zależy w największym stopniu od przyjętego w danym kraju modelu testowania (badań przesiewowych w określonych grupach) oraz od liczby wykonanych w roku badań.  W krajach, w których wdrożono powszechne programy badań przesiewowych w kierunku HBV wskaźniki nowych rozpoznań są najwyższe pomimo niskiego rozpowszechnienia zakażeń, jak to ma miejsce np. w Wielkiej Brytanii (skąd pochodziło 62% wszystkich odnotowanych w 2017 r. przypadków przewlekłych) lub  w krajach skandynawskich.

Informacją kluczową dla zrozumienia epidemiologii wzw B są dane na temat drogi transmisji zakażeń, jednak jak wynika z ostatniego raportu ECDC, informacja taka jest dostępna dla ok. jednej trzeciej przypadków ostrych i tylko 13% przypadków przewlekłych. Przy tak dużej niekompletności danych,  przedstawiane informacje nie mogą być w pełni reprezentatywne, a różnice pomiędzy poszczególnymi krajami dodatkowo utrudniają ich interpretację.

W 2017 r. w przypadkach ostrego wzw B, dla których uzyskano pełną informację o narażeniach, najczęściej podawaną drogą zakażenia były kontakty heteroseksualne (27%), następnie zakażenia w związku z wykonywaniem procedur medycznych (16%) i kontakty seksualne między mężczyznami (13%). Najwięcej zakażeń ostrych nabytych w związku z zabiegami medycznymi w 2017 r. zgłosiły trzy kraje: Włochy, Polska i Rumunia  -zachorowania z tych krajów łącznie stanowiły 74% wszystkich ostrych wzw B nabytych w placówkach medycznych.

W przypadkach przewlekłych dominującą drogą zakażenia pozostaje transmisja wertykalna (41%), na drugim miejscu pod względem częstości są zakażenia nabywane podczas zabiegów medycznych (28%). Przeważająca część zakażeń HBV przeniesionych z matki na dziecko w 2017 r. dotyczyła przypadków importowanych, które stanowiły ogółem 31% zgłoszeń o znanym kraju nabycia HBV. Polska należy do krajów o najwyższym udziale  zakażeń nabytych prawdopodobnie podczas zabiegów medycznych, przy jednocześnie bardzo niewielkiej liczbie przypadków importowanych.

Duże zróżnicowanie dróg transmisji oraz różny udział przypadków importowanych w poszczególnych krajach wskazuje na pilną potrzebę rozwinięcia lub wzmocnienia już istniejących programów wykrywania i zapobiegania wzw B dostosowanych do potrzeb lokalnych.

ECDC wspiera kraje EU/EEA w realizacji  programów zwalczania wzw B i wzw C głównie przez wdrożenie struktur monitorowania, co pozwoli na systematyczny przegląd postępów w zwalczaniu wzw B i wzw C oraz pozwoli na ocenę rzeczywistego obciążenia chorobą w poszczególnych krajach.

Działania ECDC w tym zakresie są realizacją założeń określonych przez WHO w europejskim planie zwalczania wirusowego zapalenia wątroby w  sektorze zdrowia („Action plan for the health sector response to viral hepatitis in the WHO European Region”).