Niedobory szczepionek przeciw grypie w Europie pokazują potrzebę lepszego prognozowania potrzeb szczepień w najbliższych latach
W Europie na rynku w tym sezonie grypowym dostępnych jest więcej szczepionek przeciw grypie niż kiedykolwiek wcześniej, ale i tak nie są one wystarczające, aby zaspokoić niespotykane dotąd zapotrzebowanie. Sytuacja dotyczy nałożenia się sezonu grypowego oraz pandemii COVID-19 oraz wzmocnionej kampanii zachęcającej ludzi do szczepień przeciw grypie.
Dlaczego doszło do takiej sytuacji?
Po pierwsze, zapotrzebowanie na szczepionkę przeciw grypie jest najwyższe w historii. W celu uniknięcia przeciążenia systemu opieki zdrowotnej spowodowanej pandemią COVID-19 oraz okresem większej zachorowalności na grypę i zachorowania grypopodobne, rządy państw europejskich nasiliły kampanie promujące szczepienia przeciw grypie. Już wiosną i latem wiele krajów zdecydowało się zamówić więcej szczepionek przeciw grypie. Jednak zwiększona liczba dawek szczepionki na rynku nie jest wystarczająca. Kolejne dostawy szczepionek są w drodze, ale istnieje realna szansa, że nie wszyscy, którzy chcą, w Europie zostaną zaszczepieni.
Jan De Belie reprezentujący Grupę Farmaceutyczną Unii Europejskiej ( Pharmaceutical Group of the European Union, PGUE) powiedział, że niedobory szczepionek stanowią niemałe wyzwanie dla pracowników ochrony zdrowia, w tym farmaceutów, którzy często spotykają się z frustracją oraz niezrozumieniem sytuacji, ze strony pacjentów, dla których nie wystarcza szczepionek przeciw grypie.
Czy w związku z zaistniałą sytuacją wytwórcy szczepionek zwiększą produkcję?
Niestety istnieją ograniczenia co do liczby dodatkowych dawek szczepionek dostarczonych na rynek, biorąc pod uwagę czas potrzebny do wyprodukowania 1 serii szczepionki przeciw grypie, który może trwać nawet powyżej 12 miesięcy. Oznacza to, że proces produkcji szczepionek, które trafiają dziś na rynek rozpoczął się w zeszłym roku. Wytwórcy szczepionek dołożyli wszelkich starań, aby zwiększyć poziom produkcji w wyjątkowych okolicznościach pandemii COVID-19. Według Vaccines Europe, grupy działającej w Europie i reprezentującej wytwórców szczepionek, podaż szczepionek dla krajów europejskich wzrosła średnio o 30% w sezonie epidemicznym 2020/2021 w porównaniu do sezonów poprzednich.
Co zrobić w takiej sytuacji?
Vaccines Europe i GIRP (Europejskie Stowarzyszenie Dystrybucji Opieki Zdrowotnej), która jest organizacją reprezentującą dystrybutorów farmaceutycznych w Europie, we wspólnym oświadczeniu wezwały rządy państw europejskich do wcześniejszego i dokładniejszego prognozowania potrzeb na przyszłe sezony grypowe. Wcześniejsze zaangażowanie rządów i firm pozwoli sprostać zapotrzebowaniu i dopasowaniu podaży i popytu na szczepionki w nadchodzących latach.
Ponadto Strategiczna Grupa Doradcza WHO ds. Szczepień (SAGE) wezwała rządy poszczególnych krajów do zareagowania na niewystarczającą dostępność szczepionek przeciw grypie poprzez wskazania grup, które powinny być zaszczepione w pierwszej kolejności. Za priorytetowe zaleca się szczepienie pracowników placówek ochrony zdrowia – ze względów epidemiologicznych, ponieważ szczepienia mogą zmniejszyć transmisję grypy w placówkach ochrony zdrowia i zmniejszyć ryzyko absencji chorobowej w pracy podczas pandemii COVID‑19 oraz osoby starsze, które narażone są na wyższe ryzyko powikłań w przebiegu grypy. W dalszej kolejności należy szczepić osoby należące do dodatkowych grupy ryzyka: kobiety w ciąży, osoby z chorobami współistniejącymi (osoby chore na cukrzycę, nadciśnienie, HIV/AIDS, astmę i inne przewlekłe choroby serca lub płuc) oraz dzieci, zwłaszcza w wieku od 6 miesięcy do 2 lat.
Niedobory szczepionek przeciw grypie i potrzeba ustalenia nowych priorytetów zostały omówione na corocznym seminarium z okazji rozpoczęcia pierwszego Europejskiego Dnia Grypy (14 października 2020), które obyło się w formie webinaru. W wydarzeniu uczestniczyli między innymi, przedstawiciele Komisji Europejskiej, WHO Europe i Parlamentu Europejskiego. Seminarium było zorganizowane przy wsparciu Vaccines Europe. „Pandemia COVID-19 po raz kolejny pokazała nam jak ogromne znaczenie mają szczepienia ochronne ”- powiedział europoseł Dolors Montserrat, przewodniczący seminarium i były Minister Zdrowia w Hiszpanii -„Wiele krajów, w tym Hiszpania, zwiększa zamówienia na liczbę dawek szczepionek przeciw grypie. Z tego powodu wydaje się, że w tym roku odnotujemy rekordową liczbę wyprodukowanych dawek tej szczepionki ”.
Czy są dobre wiadomości?
Pomimo pandemii COVID-19 i niedoboru szczepionek przeciw grypie, są pewne pozytywne wiadomości. Według ekspertów ten sezon grypowy będzie prawdopodobnie łagodniejszy niż jakikolwiek inny. Powód jest prosty: noszenie maseczek, zdalna praca i środki zapewniające zachowanie dystansu społecznego mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się SARS-CoV-2, obejmują również rozprzestrzenianie się innych infekcji dróg oddechowych.
Na półkuli południowej, gdzie sezon grypowy przypada od kwietnia do września, liczba zachorowań na grypę była wyjątkowo niska. Według dr Moena, przeprowadzone badania sugerują, że zwykle wskaźniki zakażeń na grypę wahają się od 10% do 30%. W tym sezonie tylko 1% testów na obecność wirusa grypy dało wynik pozytywny. Dane z półkuli północnej sugerują podobny wzorzec, chociaż sezon grypowy dopiero się rozpoczął.
Pomimo pozornie niskiego zagrożenia, doktor Moena wzywa do zachowania czujności w momencie ponownego zniesienia obostrzeń: „Obserwujemy sporadyczne wybuchy epidemii w niektórych częściach świata, więc istnieje realna szansa, że wraz z ponownym cofaniem zasad dystansowania społecznego prawdopodobnie zachorowania na grypę powrócą do normalnego poziomu”.
