Japonia wraca do programu szczepień nastolatek przeciw HPV

1 kwietnia 2022 roku przedstawiciele japońskiego Ministerstwa Zdrowia wydali rekomendacje dla szczepień przeciw HPV nastolatek w wieku 12 – 16 lat. – „to ważny sygnał zaufania do szczepionki i jej bezpieczeństwa” — powiedział Paul Bloem, dyrektor WHO odpowiedzialny za strategię szczepień przeciw HPV.

Szczepienia przeciw HPV wprowadzono w Japonii w 2010 roku, początkowo dostępna była szczepionka 2-walentna, która chroni przed zakażeniami dwoma typami HPV niosącymi największe ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy, następnie w 2011 roku do programu szczepień wprowadzono dodatkowo preparat 4-walentny. Szczepienia stosowane w populacji nastolatek w wieku 12-16 lat cieszyły się wysoką akceptacją. Na początku 2013 roku pojawiły się medialne informacje o działaniach niepożądanych po szczepieniu przeciw HPV. Wiele nastolatek zgłosiło przewlekły ból, bóle głowy, zaburzenia motoryczne i inne niekorzystne objawy po szczepieniu. Ministerstwo Zdrowia wycofało się z poparcia dla szczepień. W wyniku tej decyzji stan zaszczepienia spadł z wyjściowego wynoszącego 70% do mniej niż 1% uprawnionych.

Eksperci na świecie zebrali niepodważalne dowody naukowe potwierdzające bezpieczeństwo szczepionek przeciw HPV. W badaniach klinicznych szczepionek nie potwierdzono wskazywanych w Japonii problemów. W 2017 roku Globalny Komitet Doradczy ds. Bezpieczeństwa Szczepionek WHO przeprowadził obszerny przegląd dostępnych wyników badań wskazując, że szczepionki przeciw HPV są bezpieczne. W tym samym roku w Japonii przeprowadzono ogólnokrajowe badanie, które wykazało, że u niezaszczepionych i zaszczepionych nastolatek objawy przypisywane szczepieniom występują z podobną częstością.

Decyzja rządu japońskiego o wycofaniu się z programu szczepień przeciw HPV nastolatek ma swoje dramatyczne konsekwencje. Z wyników badań modelowania opublikowanych w 2020 roku w czasopiśmie The Lancet, wynika, że załamanie szczepień przeciw HPV w latach 2013-2019 w Japonii związane jest z 25 000 możliwych do uniknięcia przypadkami raka szyjki macicy oraz 5 700 zgonów w kohortach dziewcząt urodzonych w latach 1994-2007.

Z powodu raka szyjki macicy w Japonii co roku umiera prawie 3000 kobiet.

W innych krajach, które również odnotowały spadek akceptacji dla szczepień przeciw HPV, w tym Danii, Wielkiej Brytanii i Kolumbii – władze utrzymywały rekomendacje dla szczepień powiedziała Heidi Larson, kierownik Projektu dotyczącego zaufania do szczepień prowadzonego w Londyńskiej Szkole Higieny i Medycyny Tropikalnej. Stan zaszczepienia spadał, ale szybko wracał do ​​normy. W Japonii presja przeciwników szczepień stawała się coraz głośniejsza, nie przeciwstawiono jej dostatecznych dowodów potwierdzających bezpieczeństwo i skuteczność szczepień – powiedziała Sharon Hanley, epidemiolog z Uniwersytetu Hokkaido. Przeciwnicy szczepień organizowali konferencje prasowe, seminaria i demonstracje, a ponad 100 kobiet i dziewcząt przyłączyło się do procesów sądowych przeciw Ministerstwu Zdrowia i producentom szczepionek. W kolejnych latach eksperci przekonywali o konieczności powrotu do zaleceń dla szczepień przeciw HPV. W 2017 roku 17 japońskich towarzystw naukowych wezwało Ministerstwo do ponownego wsparcia szczepień. W 2020 i 2021 r. grupa parlamentarzystów pod przewodnictwem Junko Mihary, która chorowała na raka szyjki macicy zwróciła się do Ministerstwa Zdrowia o rewizję stanowiska z 2013 roku. Pandemia COVID-19 pokazała wszystkim dobroczynne działanie szczepionek w ochronie przed ciężkim przebiegiem choroby i śmiercią, co ostatecznie przechyliło szalę również w przypadku szczepień przeciw HPV- powiedziała Sharon  Hanley. Retoryka przeciwników szczepień nie znalazła zbyt wielkiego posłuchu w czasie pandemii COVID-19, czego wynikiem jest fakt, że 80% populacji Japonii jest zaszczepiona przeciw COVID-19. W październiku 2021 r. Komitet Doradczy ds. Szczepień przy japońskim Ministerstwie Zdrowia stwierdził, że nie ma powodów, aby nie wrócić do rekomendacji dla szczepień przeciw HPV.

Wielu  japońskich rodziców jest nadal nieufnych w odniesieniu do szczepień. Potrzebna jest kampania podkreślająca korzyści i bezpieczeństwo szczepień przeciw HPV. Przeciwnicy szczepień są cały czas aktywni i widoczni w przestrzeni publicznej w Japonii wskazując, że rekomendacja dla szczepień przeciw HPV nie ma uzasadnienia naukowego. Prowadzonych jest wiele spraw sądowych, które generują rozgłos środowisk przeciwnych szczepieniom.

Jednak przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia i eksperci zajmujący się szczepieniami uważają, że nastąpił przełom w postrzeganiu szczepień. „Jestem przekonana, że stan zaszczepienia powróci szybko do wyjściowych poziomów pod wpływem coraz bardziej pozytywnej presji społecznej”- powiedziała Sharon  Hanley. Dla uczonej 9-letnie zawieszenie poparcia dla szczepień przeciw HPV zawiera ważną lekcję: „Kiedy rząd nie rekomenduje szczepień, ludzie ich nie zaakceptują”.