Co wiemy o nowej szczepionce przeciw dendze?

Połowa światowej populacji żyje na obszarach występowania dengi. Największą zachorowalność, około 70% wszystkich przypadków, notuje się w krajach azjatyckich. Większość zakażeń ma charakter bezobjawowy lub łagodny, jednak u części pacjentów denga ma ciężki przebieg i może prowadzić do zgonu. Wyróżnia się cztery główne odrębne serotypy wirusa dengi (DENV) – DENV1–4. Zakażenie jednym serotypem wywołuje długotrwałą odporność na konkretny serotyp i tylko krótkotrwałą odporność wobec innych serotypów. Ponowne zakażenie DENV jest czynnikiem ryzyka choroby o ciężkim przebiegu, ale nie dotyczy to kolejnych zakażeń. Wynika to najprawdopodobniej z nasilenia zakażenia zależnego od przeciwciał (ADE), w którym przeciwciała nie neutralizują wirusa, ale reagują z nim krzyżowo, tworząc kompleksy immunologiczne, co zwiększa wiremię i nasila przebieg choroby.

Szczepionk Dengvaxia jest szczepionka „żywa”, zawiera osłabionego wirusa żółtej gorączki.

W badaniach klinicznych szczepionki Dengvaxia wykazano, że o 60% zmniejsza ryzyko zachorowania na dengę potwierdzoną wirusologicznie. Jednak w trzecim roku obserwacji stwierdzono, że ryzyko hospitalizacji z powodu VCD było większe w grupie szczepionych młodszych dzieci, które dotychczas nie chorowały na dengę, niż w grupie otrzymującej placebo. Aktualnie szczepionka ta nie jest dostępna w krajach nieendemicznych, a jej stosowanie ograniczono tylko do pacjentów z dengą w wywiadzie.

Szczepionka Qdenga jest szczepionką „żywą” rekombinowaną.

Szczepionka zawiera rekombinowany szczep DENV2, z wbudowanymi wykazującymi ekspresję białkami powierzchniowymi szczepu DENV1, DENV3 i DENV4. Zastosowanie szkieletu DENV2, zamiast wirusa żółtej gorączki, silniej stymuluje  humoralną i komórkową odpowiedź immunologiczną. Szczepionkę Qdenga podaje się we wstrzyknięciu podskórnym, a pełny schemat obejmuje podanie 2 dawek w odstępie 3 miesięcy.

Szczepionka Qdenga charakteryzuje się dużą skutecznością w zapobieganiu dendze u dzieci i młodzieży w wieku 4–16 lat mieszkających na obszarach endemicznych. Jednak u osób szczepionych, które dotychczas nie chorowały na dengę, nie wykazano skuteczności szczepionki wobec potwierdzonej laboratoryjnie dendze wywołanej przez DENV3 i DENV4. U osób w wieku 17–60 lat stężenie swoistych przeciwciał neutralizujących było podobne do obserwowanego u osób w wieku 4–16 lat.

Szczepionka Qdenga będzie miała istotne znaczenie w zapobieganiu zachorowaniom na dengę w krajach endemicznych. Jednak zasady jej stosowania u podróżnych z krajów nieendemicznych wymagają dodatkowej oceny.

Szczepionki przeciw dendze są przeciwwskazane u osób z niedoborami odporności, a także u kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Szczepionki są dobrze tolerowane, nie odnotowano żadnych ciężkich zdarzeń niepożądanych związanych z jej stosowaniem. Eksperci proponują na razie zachować ostrożność ze względu na brak danych dotyczących stosowania szczepionki u dorosłych, którzy wcześniej nie chorowali na dengę, a zwłaszcza w starszym wieku:

1. U podróżnych, u których w przeszłości rozpoznano gorączkę denga (na podstawie wyników badań wykonanych w szpitalu lub ambulatoryjnie), zaleca się szczepienie przed podróżą do kraju endemicznego.
2. U podróżnych w wieku 4–16 lat, którzy nie chorowali dotychczas na dengę, można rozważyć szczepienie przed podróżą (niezależnie od czasu jej trwania).
3. U podróżnych w wieku 17–60 lat zaleca się rozważyć szczepienia tylko w przypadku dłuższych podróży, uwzględniając także kraj docelowy (za punkt odniesienia zaleca się przyjąć >6-tygodniowy pobyt w Azji południowo-wschodniej, regionie o największej na świecie zachorowalności na dengę).
4. U osób w wieku >60 lat zaleca się unikać szczepienia do czasu uzyskania odpowiednich danych (dotychczas nie prowadzono badań z użyciem szczepionki Qdenga w tej grupie wiekowej).