Europejski Tydzień Walki z Rakiem Szyjki Macicy w 2024 roku
22-28 stycznia 2024 roku przypada Europejski Tydzień Walki z Rakiem Szyjki Macicy.
Profilaktyka raka szyjki macicy obejmuje:
- szczepienie przeciw HPV, najlepiej w wieku nastoletnim, jeszcze przed potencjalnym kontaktem z HPV (najlepsza skuteczność szczepienia); szczepienie starszych nastolatków oraz osób dorosłych również przynosi korzyści.
- badanie cytologiczne, regularne wykonywanie badań cytologicznych kobiet umożliwia wykrycie choroby na bardzo wczesnym etapie – na etapie stanów przedrakowych, które są wyleczalne w 100%.
Prawie wszystkie przypadki raka szyjki macicy (>99%) powiązane są z zakażeniem onkogennymi typami ludzkiego wirusa brodawczaka (HPV).
HPV należy do najważniejszych czynników zakaźnych o właściwościach onkogennych, czyli zdolnych do transformacji nowotworowej komórek i wywołania raka.
POWSZECHNY – jest najczęstszą przyczyną wirusowych zakażeń przenoszonych drogą kontaktów seksualnych, zarówno kobiet jak i mężczyzn.
HPV zakaża komórki skóry i błon śluzowych. Błony śluzowe to tkanki wyściełające wnętrze wielu narządów, takich jak usta, gardło i narządy płciowe. Prawie każda osoba w swoim życiu zakazi się HPV.
NIEBEZPIECZNY – większość zakażeń HPV ma charakter bezobjawowy i przemijający. Jednak w przypadku osób, których organizm samoistnie nie usunie wirusa, przetrwałe zakażenie HPV może po latach prowadzić do rozwoju chorób nowotworowych, w tym raka szyjki macicy, raka sromu, raka pochwy u kobiet, raka prącia u mężczyzn, a także raka odbytu oraz nowotworów głowy i szyi u osób obojga płci. HPV jest również przyczyną występowania brodawek narządów płciowych (kłykcin kończystych).
Najczęstszą chorobą nowotworową związaną z HPV jest rak szyjki macicy.
Epidemiologia chorób nowotworowych związanych z HPV
Rak szyjki macicy jest ważną przyczyną zachorowalności i umieralności kobiet na świecie. W Polsce w 2020 roku odnotowano 3 862 nowych przypadków raka szyjki macicy i 2137 zgonów. Codziennie 6 Polek dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy, 4 Polski umierają z powodu tej choroby.
Rak szyjki macicy zajmuje 6 miejsce wśród nowotworów złośliwych występujących u kobiet.
Nowotworom związanym z HPV można zapobiec poprzez szczepienia
Szczepienia przeciw HPV ochronią przed wieloma chorobami. Przede wszystkim przed wystąpieniem stanów przedrakowych i raka szyjki macicy u kobiet, a u mężczyzn i u kobiet nie dojdzie do rozwoju raka odbytu. Szczepienia zmniejszają również ryzyko rozwoju innych nowotworów narządów płciowych, jak nowotworu pochwy, sromu, prącia oraz nowotworów głowy i szyi, związanych przyczynowo z wirusem HPV.
Szczepienie najlepiej zrealizować wcześnie, już u nastolatek/nastolatków, aby na pewno wyprzedzić czas, w którym może dojść do zakażenia wirusem. Daje to gwarancję uzyskania najwyższej skuteczności szczepienia, a dodatkowo w tym okresie uzyskuje się najlepszą odpowiedź poszczepienną, a tym samym trwałą ochronę przed zakażeniem.
Finansowanie szczepień przeciw HPV
Szczepienia przeciw HPV są bezpłatne dla dziewcząt i chłopców w wieku 12 i 13 lat w ramach powszechnego programu szczepień przeciw HPV (bezpłatnie dostępne są dwa preparaty: Cervarix i Gardasil9).
Dodatkowo szczepionka Cervarix dostępna jest bezpłatnie wszystkim osobom w wieku 9-18 lat oraz z 50% refundacją osobom w wieku powyżej 18 lat.
Szczepionka Gardasil9 poza powszechnym programem szczepień przeciw HPV dostępna jest odpłatnie.
Szczepionki przeciw HPV są:
SKUTECZNE – szczepionki przeciw HPV ratują życie. Efekty działania szczepionki widoczne są po latach. Kraje, gdzie najwcześniej wprowadzono programy szczepień przeciw HPV pokazują jakie są niezwykłe korzyści z działania szczepionek przeciw HPV. Przykładowo
Australia, gdzie szczepienia dziewcząt prowadzone są od 2007 roku, a szczepienia chłopców od 2013 roku, może być pierwszym krajem, który wyeliminuje raka szyjki macicy. W Wielkiej Brytanii, gdzie szczepienia dziewcząt prowadzone są od 2008 roku, a szczepienia chłopców od 2019 roku, obecnie w pierwszych kohortach dziewcząt szczepionych przeciw HPV w wieku nastoletnim odnotowano o 90% mniej przypadków raka szyjki macicy.
BEZPIECZNE – szczepionki przeciw HPV należą do najwnikliwiej przebadanych pod względem bezpieczeństwa preparatów. Znamy silne dowody na bardzo dobry profil bezpieczeństwa szczepionek przeciw HPV pochodzące z: badań klinicznych, które były podstawą rejestracji szczepionek w Europejskiej Agencji Leków, badań obserwacyjnych prowadzonych w krajach, gdzie od lat realizowane są powszechne programy szczepień przeciw HPV oraz monitorowania bezpieczeństwa podawanych szczepionek w realizowanych programach szczepień. Po szczepieniu mogą wystąpić miejscowe i uogólnione działania niepożądane (krótkotrwałe i samoustępujące).
INNOWACYJNE – wytworzono je metodami inżynierii genetycznej, z wykorzystaniem zaawansowanych technologii rekombinacji DNA, podobnych jak wykorzystano wcześniej w opracowaniu szczepionki przeciw wzwB. Zawierają cząstki wirusopodobne (fragmenty osłonki białkowej wirusa). Nie zawierają DNA wirusa, są niezdolne do wywołania zakażenia.
Więcej o HPV i szczepieniach przeciw HPV na #szczepieniainfo:
Baza wiedzy dla pracowników ochrony zdrowia.Infografiki o szczepieniach przeciw HPV.
E-booki o szczepieniach przeciw HPV.
