Czy potrzebne są przypominające dawki szczepionki przeciw żółtej gorączce?
Żółta gorączka stanowi na świecie ogromne wyzwanie zdrowia publicznego. Żywą atenuowaną szczepionkę opracował w 1930 roku zespół Max Theiler’a. Stosowane szczepienia przeciw żółtej gorączce pomogły kontrolować chorobę, jednak od czasu opracowania szczepionki czas utrzymywania się odporności po szczepieniu był kwestionowany. Cristina Domingo i wsp. w czasopiśmie The Lancet Infectious Diseases, analizują czas utrzymywania się odporności poszczepiennej w badaniach niemowląt zaszczepionych przeciw żółtej gorączce w 9 m. ż. Wiek ten jest wskazany do szczepienia przez ekspertów WHO (Expanded Program of Immunization in endemic countries).
W badaniach kohortowych prowadzonych w Ghanie oraz Mali wykazano zanikanie odporności poszczepiennej po mniej niż 6 miesiącach, co jest znacznie szybsze w porównaniu do wcześniejszych wyników badań prowadzonych wśród dorosłych. Pomimo wysokiego poziomu ochronnych przeciwciał neutralizujących w okresie 3 miesięcy od szczepienia u ok. 98% szczepionych, poziom tych przeciwciał obniża się z upływem czasu. Dlatego dawka przypominająca była zalecana co 10 lat. W 2013 roku WHO rekomendowało, zaniechanie podawania dawki przypominającej, poza wybranymi grupami ryzyka. Rekomendacja ta została zatwierdzona przez WHO Strategic Advisory Group of Experts on Immunization. W niniejszym stanowisku stwierdzono, że niewiele danych dotyczy immunizacji niemowląt. Badanie Domingo i wsp. uzupełnia tę lukę wskazując, że w grupie niemowląt potrzebne są dawki przypominające szczepionki przeciw żółtej gorączce.
Podobne wyniki uzyskano w badaniach prowadzonych w Brazylii wśród dorosłych. Badania wykazały, że stężenie przeciwciał przeciw żółtej gorączce spadają z upływem czasu zarówno w grupie zaszczepionych dzieci jak i dorosłych. Autorzy wnioskują, że w celu utrzymania odporności potrzebne są dawki przypominające, szczególnie w grupach narażonych na zakażenie, tj. podróżujących i mieszkańców obszarów endemicznego występowania żółtej gorączki.
Z badań Domingo i wsp. wynika, że po 4,5 roku od szczepienia seropozytywna była 50,4% (95% CI 46,4-54,5) badanej kohorty z Mali, z kolei w Ghanie po 6 latach od szczepienia 43,1% (CI 38,5-47,8) kohorty była seropozytywna. We wcześniej publikowanym badaniu kohorta z Ghany wykazywała niższy odsetek osób seropozytywnych w porównaniu do kohorty z Mali 28 dni po szczepieniu (72,7% vs. 96,7%), co sugeruje zasadnicze różnice pomiędzy krajami. Autorzy podkreślają, że różnice pomiędzy wynikami dla kohorty z Mali i kohorty z Ghany pokazują możliwość udziału innych czynników, które mogą odgrywać znaczenie w zmianach poziomu odporności poszczepiennej i odsetka seropozytywnych. Jednym z takich powodów może być użycie szczepionek różnych producentów, które różnią się zawartością wirusa szczepionkowego i mogą inaczej stymulować układ odporności szczepionych. WHO zakwalifikowała 4 szczepionki przeciw żółtej gorączce. Autorzy wskazują potrzebę dalszych badań w innych krajach endemicznego występowania choroby, aby uzasadnić konieczność podawania dawek przypominających dzieciom i dostarczyć dowodów ewentualnej zmiany obecnie obowiązującego schematu szczepień przeciw żółtej gorączce.
- Theiler M, Smith HH. Use of yellow fever modified by in vitro cultivation for human immunization. J Exper Med.1937; 65: 787-800
- Domingo C, Fraissinet J, Ansah PO i wsp. Long-term immunity against yellow fever in children vaccinated during infancy: a longitudinal observational study. Lancet Infect Dis. 2019; (published online Sept 19).