Kobiety w historii wakcynologii
Ospa prawdziwa, krztusiec, błonica, tężec, choroba Heinego-Medina, zapalenie opon mózgowych wywołane przez Hib, to tylko niektóre choroby, jakie udało się opanować przy pomocy szczepień. O pionierach szczepień takich jak Edward Jenner (szczepionka przeciw ospie prawdziwej), Louis Pasteur (szczepionka przeciw wściekliźnie), Hilary Koprowski, Jonas Salk, Albert Sabin (szczepionka przeciw poliomyelitis) czy Maurice Ralph Hilleman (opracował ponad 30 szczepionek) słyszał każdy, kto interesuje się tym zagadnieniem. Ale co z kobietami, które prowadziły badania naukowe związane z poszukiwaniem sposobów uodparnianiaprzy pomocy szczepień? Poznajcie pięć niezwykłych kobiet i ich zasługi w rozwój szczepień na świecie.
Lady Mary Wortley Montagu (1689-1762) – jako pierwsza zastosowała pierwowzór szczepień czyli wariolizację w Europie Zachodniej. Jako żona brytyjskiego ambasadora w Imperium Osmańskim miała okazję poznać sposoby ochrony mieszkańców Konstantynopola przed ospą prawdziwą. Wariolizacja polegała na podaniu osobie, którą chciano uchronić przed zakażeniem, startych na proszek strupów lub ropy, pobranych od chorych z łagodnym przebiegiem ospy. Celem takiego działania było wywołanie choroby o łagodnym przebiegu, dzięki któremu „szczepiona” osoba uzyskiwała czynną odporność przeciw tej chorobie. Lady Mary Wortley Montagu w wyniku zarażenia ospą prawdziwą straciła brata, sama również zachorowała na ospę, po której pozostały jej blizny. W 1718 roku zastosowała wariolizację u swojego czteroletniego syna Edwarda, dzięki czemu uchroniła go przed ospą. Po powrocie do Londynu promowała wariolizację w Anglii. Jej działania przyczyniły się do znacznego ograniczenia ospy prawdziwej jeszcze 80 lat przed wynalezieniem szczepionki przeciw ospie prawdziwej Edwarda Jennera.
Pearl Kendrick (1890-1980) i Grace Eldering (1900-1988) – w latach 30-stych XX wieku te dwie kobiety, pracując w laboratorium Departamentu Zdrowia w Michigan, w Stanach Zjednoczonych rozpoczęły badania nad szczepionką przeciw chorobie, która w tamtym okresie była jedną z najbardziej niebezpiecznych chorób zakaźnych, szczególnie dla niemowląt i małych dzieci. Był to krztusiec (koklusz). Podczas pracy nad szczepionką, badaczki udoskonaliły metodę hodowli pałeczek krztuśca. Opracowały również metodę inaktywacji bakterii krztuśca, co pozwoliło im opracować skuteczną szczepionkę, której bezpieczeństwo sprawdziły najpierw na sobie. Następnie przeprowadziły pierwsze badania kliniczne na dużą skalę, co pozwoliło na wprowadzenie szczepionki do powszechnego stosowania w 1940 r. w Stanach Zjednoczonych. W krótkim czasie po wprowadzeniu szczepionki dramatycznie spadła zapadalność i śmiertelność z powodu krztuśca. Prowadząc dalsze badania Pearl Kendrick i Grace Eldering opracowały pierwszą szczepionkę skojarzoną: połączyły składnik krztuścowy z dwiema innymi szczepionkami (przeciw błonicy i tężcowi), dzięki czemu otrzymano stosowaną do dzisiaj szczepionkę DTP przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi.
Dr Margaret Pittman (1901-1995) – amerykańska badaczka, która prowadziła badania m.in. nad pałeczką Haemophilus influenzae. Odkryła, że bakterie te posiadają otoczkę polisacharydową i podzieliła je na serotypy , które oznaczyła literami od a do f. Bakterie serotypu b (Hib) wykazują najwyższą zjadliwość, są czynnikiem etiologicznym zapalenia opon mózgowych, zapalenia nagłośni, zapalenie płuc i sepsy u dzieci. Prace doktor Pittman przyczyniły się do opracowania skutecznej szczepionki przeciw zakażeniom Hib. W krajach gdzie wprowadzono szczepienia przeciw Hib, ta choroba została właściwie wyeliminowana.
Dr Isabel Morgan (1911- 1996)- w latach 40-stych XX wieku dr Morgan wraz zespołem wirusologów pracujących w Johnns Hopkins University w USA, zajmowała się zgłębianiem wiedzy na temat poliowirusów, które wywołują chorobę Heinego-Medina (nagminne porażenie dziecięce, poliomyelitis). Na podstawie przeprowadzonych badań, jako pierwsi udowodnili, że inaktywowany lub zabity wirus polio powoduje u naczelnych wytworzenie odporności przeciwko tej chorobie, obalając w ten sposób poprzednie przekonanie, że tylko żywe wirusy mogą być skuteczne w nowej szczepionce. Jej prace związane ze skutecznymi metodami inaktywacji wirusa przy pomocy formaldehydu, przyczyniły się bezpośrednio do opracowania przez profesora Jonasa Salka w 1955 r. stosowanej do dziś szczepionki przeciw polimyelitis.
Dr Ruth Bishop (ur. 1933) -australijska wirusolog. W 1973 r. doktor Bishop kierowała zespołem naukowców, którzy za pomocą mikroskopu elektronowego odkryli i opisali rotawirusa, główną przyczynę ostrych biegunek u dzieci do 5 roku życia. Badali próbki pobrane z dwunastnicy dzieci chorych na ostre zapalenie żołądka i jelit. Wcześniej sądzono, że najczęstszym czynnikiem etiologicznym biegunek u dzieci są bakterie. Badania zespołu Dr Ruth Bishop potwierdziły znaczenie naturalnej odporności w przebiegu ciężkich przypadków biegunek rotawirusowych. Dało to solidny fundament do opracowania pierwszej szczepionki przeciw rotawirusom. Za odkrycia, które przyczyniły się do opracowania szczepionki przeciw rotawirusom dr Ruth Bishop została uhonorowana w 2013 roku nagrodą w dziedzinie medycyny, australijskiego odpowiednika Nagrody Nobla.
Zdjęcia pochodzą ze strony: The women who made modern vaccines work. GAVI The vaccine Alliance.
