Jak często po szczepieniu przeciw COVID-19 występują reakcje anafilaktyczne?

Najcięższym niepożądanym działaniem po podaniu szczepionki jest ciężka reakcja alergiczna, występująca najczęściej pod postacią reakcji anafilaktycznej. Reakcja ta to znany, choć bardzo rzadko występujący niepożądany odczyn poszczepienny, którego wystąpienie należy brać pod uwagę przy podaniu jakiejkolwiek szczepionki. Wystąpienie reakcji anafilaktycznej po szczepieniu jest szacowane na 1-1,3/1 mln podanych dawek (bez względu na rodzaj szczepionki). Obecnie coraz więcej wiemy o częstości jej występowania po podaniu szczepionek przeciw COVID-19. Przykładowo z najnowszych opublikowanych danych z nadzoru nad bezpieczeństwem szczepionek przeciw COVID-19 wprowadzonych do obrotu w Stanach Zjednoczonych (stan na 18.01.2021 r.), na podstawie danych pochodzących z systemu biernego zgłaszania podejrzenia NOP – Vaccine Adverse Event Reporting System (VAERS), częstość występowania reakcji anafilaktycznej jest oceniana na:

• szczepionka mRNA Comirnaty: 5,1 przypadków anafilaksji/mln dawek) [analiza na podstawie 9 943 247 podanych dawek szczepionki],
• szczepionka mRNA Moderna: 2,8 przypadków anafilaksji /1 mln podanych dawek [analiza na podstawie 7 581 421 podanych dawek].

Coraz więcej dostępnych danych z monitorowania bezpieczeństwa szczepień przeciw COVID-19 pozwoliły też uaktualnić (i w wielu przypadkach złagodzić) zalecenia eksperckie. Np. aktualne zalecenia brytyjskie wskazują, że osoby z powszechnie występującymi uczuleniami (w tym z reakcją anafilaktyczną) na pokarmy, jad owadów, konkretny lek lub szczepionkę (inną niż preparat przeciw COVID-19, do którego pacjent jest kwalifikowany) można szczepić przeciw COVID-19 jakimkolwiek preparatem (pod warunkiem, że pacjent nie jest uczulony na którykolwiek składnik szczepionki lub nie miał reakcji anafilaktycznej po poprzedniej dawce tej szczepionki). Na początku programu szczepień w UK obowiązywało stanowisko o przeciwwskazaniu dotyczącym podania szczepionki mRNA u osób, u których w przeszłości wystąpiła anafilaksja po przyjęciu jakiejkolwiek szczepionki, leku lub pokarmu. Pod koniec grudnia 2020 roku, po zaszczepieniu ponad 1 miliona osób w Wielkiej Brytanii i ponad 3,5 milionów osób na świecie, Medicines and Healthcare Products Regulatory Agency (MHRA) instytucja regulacyjna w UK zdecydowanie złagodziła swoje stanowisko.

Należy zaznaczyć, że właściwa i szybka reakcja na wystąpienie reakcji anafilaktycznej powoduje, że nawet tak ciężkie zdarzenie medyczne po szczepieniu nie musi zagrażać życiu. Właśnie dlatego przy każdym szczepieniu muszą być zawsze dostępne: protokół postępowania w przypadku wystąpienia anafilaksji i zestaw przeciwwstrząsowy. Personel medyczny realizujący szczepienia jest przeszkolony w zakresie rozpoznania i skutecznego leczenia ciężkich reakcji alergicznych.